سادات
سادات در لغت به معنای مِهتران و بنابر تعریف فقهی، عنوانی است برای کسانی که نسب‌شان به هاشم بن عبد مناف (جدّ رسول الله) میرسد.
سادات فقیری که مخارج آنها بر دیگری واجب است اگر آن شخص نتواند خرج او را بدهد می توان به او خمس داد، مثلاً زن سیده ای که شوهرش قادر به اداره زندگی او نیست می تواند خمس بگیرد.
عنوان مسئله:
سادات فقیری که مخارج آنها بر دیگری واجب است اگر آن شخص نتواند خرج او را بدهد می توان به او خمس داد، مثلاً زن سیده ای که شوهرش قادر به اداره زندگی او نیست می تواند خمس بگیرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر مردی به زنش تهمت ارتباط نامشروع بزند و نتواند ادّعای خویش را در دادگاه صالحه اثبات نماید: الف) آیا برای مرد جایز است دوباره با زن خویش ادامه زندگی دهد؟ ب) آیا برای زن از لحاظ شرعی واجب است با همسرش ادامه زندگی دهد؟ ج) آیا در این خصوص زن می تواند تقاضای طلاق نماید و به حقّ و حقوق خویش اعمّ از مهریّه و جهیزیّه و دارایی های زندگی برسد؟
- در صورتیکه حدی بر شخص مریضی واجب شود آیا می توان هشتاد چوب نازک در کنار هم گذاشت و با آن یک ضربه بر بدن آن مریض زد؟ اگر پاسخ مثبت باشد آیا تعزیر هم همین حکم را دارد؟ با توجه به این مقدمه حکم مساله زیر را بیان فرمایید: زنی در زمان مجرد بودن کاری کرده که حکم اش تعزیر بوده و اکنون پس از ازدواج در حالی که در دوران حمل به سر می برد و شوهرش نیز از این کار او مطلع نبوده، جرم او ثابت شده است، با توجه به اینکه این زن در حال حاضر مریض است و هم دوران حمل را سپری می کند و هم این که اگر تعزیر شود شوهر وی مطّلع گشته و ممکن است وی را طلاق دهد یا مفاسد دیگری ایجاد می شود، آیا در چنین مواردی مثلا می توان سی ترکه نازک کنار هم گذاشت و به عنوان تعزیر با آن یک ضربه بر بدن او وارد کرد؟
- در صورتیکه حدی بر شخص مریضی واجب شود آیا می توان هشتاد چوب نازک در کنار هم گذاشت و با آن یک ضربه بر بدن آن مریض زد؟ اگر پاسخ مثبت باشد آیا تعزیر هم همین حکم را دارد؟ با توجه به این مقدمه حکم مساله زیر را بیان فرمایید: زنی در زمان مجرد بودن کاری کرده که حکم اش تعزیر بوده و اکنون پس از ازدواج در حالی که در دوران حمل به سر می برد و شوهرش نیز از این کار او مطلع نبوده، جرم او ثابت شده است، با توجه به اینکه این زن در حال حاضر مریض است و هم دوران حمل را سپری می کند و هم این که اگر تعزیر شود شوهر وی مطّلع گشته و ممکن است وی را طلاق دهد یا مفاسد دیگری ایجاد می شود، آیا در چنین مواردی مثلا می توان سی ترکه نازک کنار هم گذاشت و به عنوان تعزیر با آن یک ضربه بر بدن او وارد کرد؟
- یکی از موانع و مشکلات، و شاید مهمترین آنها در راه ترویج و کاربردی نمودن ازدواج موقّت، وجوب عدّه پس از انقضا یا بذل مدّت می باشد. که عملا استفاده از آن را، در حدّی که بتواند پاسخگوی نیازهای موجود باشد، غیر ممکن نموده است. بر علمای دین و زعمای امّت اسلامی است که با تحقیق و تدبّر در منابع غنی اسلامی، و به ویژه با تمسّک به فقه پویای تشیّع، راهکارهای مناسب و عملی که کاملا منطبق براراده شارع مقدّس باشد در این راستا ارائه نمایند، و با ایفای نقش بسیار مهمّ خود از ارتکاب بسیاری از گناهان و مفاسد فردی و اجتماعی جلوگیری نمایند. پیشرفتهای علمی، خارج کردن رحم را در برخی بیماریها، یا به دلیل انگیزه های شخصی ممکن ساخته، و شخص می تواند پس از این عمل بدون هیچ گونه مشکلی به زندگی آسوده ادامه دهد. اگر رحم زنی را خارج کرده باشند، وی بی شکّ توان بارداری نداشته، و دچار حالت قاعدگی نخواهد شد. سخن در این است که آیا چنین زنی در صورت طلاق، فسخ نکاح، انقضا، یا بذل مدّت در نکاح منقطع، باید عدّه نگهدارد؟
- آیا دین مقیاس عدالت است، یا عدالت مقیاس دین؟ به بیان دیگر، آیا دین به هر چه که عدالت باشد امر می کند، یا هر چه که دین به آن امر کند، عدالت است؟ و به بیان فنّی، آیا عدالت در سلسله علل احکام است، یا در سلسله معالیل آن؟ توضیح بیشتر این که: آیا انسانها، مصادیق بارز ظلم و عدالت را از طریق شریعت می شناسند، یا عدالت و ظلم برای همه روشن است، و توصیه های دین ارشاد به حکم عقل است؟ مستحضرید شیعه نیز مثل معتزله معتقد است که عدالت، مقیاس دین است، و اشاعره دین را مقیاس عدالت می دانند. حال سؤال این است که اگر شیعه عدالت را مقیاس دین می داند، چرا در استنتاجات فقهی به احکامی می رسد که هر عُرفی آن را مصداق بیّن ظلم می داند. بعضی از احکام نکاح چنین است; توجّه فرمایید: 1 اجماعی است که طلاق به دست مرد است، و مرد می تواند هرگاه که اراده کند زنش را طلاق بدهد، هر چند هیچ عذر موجّهی نداشته باشد! طلاق غیابی و بدون هیچ عذر موجّه، در هر عرفی ظلم محسوب می شود. 2 در بحث عیوب زوجین می گویند: (اگر مرد بعد از عقد بفهمد زنش کور یا شل است، خوره یا برص دارد، می تواند عقد را فسخ کند. ولی اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهرش یکی از این عیوب را دارد حق فسخ ندارد; باید بسوزد و بسازد!) 3 مرد هر وقت تمایل داشته باشد زن باید خود را در اختیار او قرار دهد; حتّی اگر وسط نماز باشد. ولی زن فقط سالی سه مرتبه حقّ آمیزش دارد، آن هم چنان کوتاه و مختصر که مجال بیان آن نیست! 4 اگر مرد در شب عروسی همسرش را ترک کند و مسافرت برود، و بعد از ده سال برگردد (در صورتی که نفقه داده باشد،) زن حق اعتراض ندارد! چگونه می توان با حفظ مبنای کلامی شیعه، این قبیل احکام را پذیرفت؟ آیا می گویید همه عقلا اشتباه می کنند که می گویند طلاقِ مبنی بر هوس و بدون عذر موجّه ظلم است؟ همه عقلا که برای زن نیز (در شرایط تدلیس مرد در موارد فوق) حق فسخ قائلند اشتباه می کنند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] زن سیدهای که فقیر است و شوهرش قادر به اداره زندگی او نیست، آیا میتوان به او سهم سادات داد؟
- [آیت الله بهجت] سیّده ای دارای سه فرزند غیر سیّد است که شوهر او فوت کرده و اکنون فقیر هستند حال کسانی که سیّد نیستند می توانند زکات فطره را به زن سیّده بدهند تا آن زن خرج بچّه ها کند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به زنی هاشمی که شوهرش بدون عذر، نفقه واجب او را نمیدهد، میتوان خمس داد؟ و آیا او میتواند خمس را خرج بچههای غیر سیّد خود کند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا زن سیّده فقیر، میتواند به اعتبار این که شوهرش فقیر و غیر سیّد است، زکات فطره از غیر سیّد دریافت کند؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی از کار افتاده و قادر نیست مخارج عیال و اولاد را تأمین کند و در ضمن همسرش سیّده میباشد، آیا میتواند از خمس استفاده نماید یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا هزینه سفر حجّ واجب زن که توسط شوهرش پرداخت میشود، جزء مخارج سال شوهر حساب میشود و از خمس معاف است یا خیر؟ اگر زن، خودش مستطیع باشد و شوهرش مخارجش را بدهد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] خانمی است غیر سیّده که سرپرستی اطفال سیّد خود را به عهده دارد آیا میتواند از سهم سادات برای مخارج خود و فرزندانش استفاده کند یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] خانمی است غیر سیده که سرپرستی اطفال سید خود را به عهده دارد، آیا می تواند از سهم سادات برای مخارج خود و فرزندان خود استفاده کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زنی درآمدش را به شوهرش داد تا خرج زندگی کند، آیا خمس دارد یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا مردی که زوجهاش سیده است باید فطریه زن را جدا به سادات و مابقی را به عام بدهد یا ملاک سید و عام سرپرست خانواده است (همینطور مرد سیدی که زوجهاش سیده نیست)
مسائل مرتبط از این مرجع
- به سیدی که دوازده امامی نیست نمی توان خمس داد و همچنین به کسی که واجب النفقه است، مثلاً انسان نمی تواند به زنش که سیده است خمس خود را بدهد، مگر این که آن زن ناچار باشد مخارج اشخاص دیگری را که واجب النفقه مرد نیستند بپردازد.
- اگر کسی نمی تواند مخارج افراد واجب النفقه خود را بپردازد، مثلاً قادر نیست خرج زن و بچه خود را بدهد، یا توانایی دارد و نمی دهد، دیگران می توانند به آنها زکات دهند.
- بنابر احتیاط واجب سادات نمی توانند بیش از مخارج یک سال خود را از خمس بگیرند.
- زنی که شوهرش مخارج او را نمی دهد و نانخور دیگری است فطره اش بر عهده کسی است که نانخور او می باشد و اگر زن غنی است و از مال خود خرج می کند باید شخصاً فطره را بدهد.
- هرگاه زن مالی دارد که می تواند با آن حج برود ولی بعد از بازگشت نه شوهرش قادر بر تأمین زندگی اوست و نه خودش، حج بر او واجب نمی شود.
- چهارم زکات گیرنده از سادات نباشد، مگر این که زکات دهنده هم از سادات باشد، ولی اگر خمس و سایر وجوهات کفایت مخارج آنها را نکند و ناچار به گرفتن زکات باشند، می توانند از غیر سید زکات بگیرند، اما احتیاط واجب آن است که فقط به مقدار مخارج روزانه بگیرند.
- در صورتی که سادات فقیر نیاز به سرمایه ای برای کسب و کار داشته باشند می توان از باب خمس به آنها داد (البته به مقداری که نیاز زندگی آنها را تأمین کند).
- اگر با زن شوهرداری (نعوذ باللّه) زنا کند سپس آن زن از شوهرش طلاق بگیرد بنابر احتیاط واجب نمی¬توند با او ازدواج کند؛ ولی اگر حکم را نمی¬دانسته و ازدواج کرده، می¬تواند به زندگی خود ادامه دهد.
- سرمایه خمس دارد، مگر سرمایه¬ای که اگر خمس آن را هر چند به صورت تدریجی بدهد با بقیّه آن، زندگی او در حدّ آبرو و شؤونش اداره نمی¬شود. بنابر این، اگر با پرداخت خمس آن، لطمه¬ای به کار او نمی¬خورد، باید خمس آن را بدهد، خواه این سرمایه سرمایه¬ی تجارت باشد یا زمین و آب و ملک برای زراعت، یا ابزار کار.
- خمس را باید دو قسمت کرد: یک قسمت آن سهم مبارک امام(علیه السلام)است و نیم دیگر سهم سادات. سهم سادات را باید بنابر احتیاط واجب به مجتهد داد، یا با اجازه¬ی مجتهدی که از او تقلید می¬کند سادات فقیر یا یتیم نیازمند، یا ساداتی که در سفر وامانده اند و نیازمند هستند، بدهد (هرچند در محلّ خود فقیر نباشند) ولی سهم امام(علیه السلام) را در زمان ما باید به مجتهد عادل که از او تقلید می¬کند یا نماینده او تحویل داد، تا در مصارفی که مورد رضای امام(علیه السلام) است از مصالح مسلمین و مخصوصاً اداره حوزه های علمیّه و مانند آن مصرف کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] به سید فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سید را بدهد، میشود خمس داد.
- [آیت الله بهجت] به سیّد فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سیّد را بدهد، میشود خمس داد.
- [آیت الله اردبیلی] به سیّد فقیری که مخارج او بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سیّد را بدهد، میتوان خُمس داد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که زنش سیده است؛ بنا بر احتیاط واجب نباید به او خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند؛ ولی اگر مخارج دیگران بر آن زن واجب باشد و نتواند مخارج آنان را بدهد؛ جایز است انسان خمس به آن زن بدهد که به مصرف آنان برساند و همچنین است دادن خمس به او که در نفقات غیر واجبه اش صرف نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] به سید فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمی تواند مخارج ان سید را بدهد یا دارد و نمی دهد می شود خمس داد
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . به سید فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمی تواند مخارج آن سید را بدهد، می شود خمس داد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] به سید فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمی تواند مخارج آن سید را بدهد می شود خمس داد.
- [آیت الله خوئی] به سید فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سید را بدهد یا دارد و نمیدهد، میشود خمس داد.
- [آیت الله سیستانی] به سیّد فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سیّد را بدهد یا دارد و نمیدهد ، میشود خمس داد .
- [آیت الله نوری همدانی] به سیّد فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمی تواند مخارج آن سیّد را بدهد ، می شود خمس داد .