در باره موضوعی که در سؤال مطرح شد مراجع عظام تقلید فتاوایی دارند که اشاره به آنها خالی از لطف نیست: س 1260: آیا سقط جنین بر اثر مشکلات اقتصادی جایز است؟ ج: سقط جنین به مجرّد وجود مشکلات و سختی‏های اقتصادی جایز نمی‏شود. س 1261: پزشک بعد از معاینه در ماههای اول حاملگی به زن گفته است که استمرار بارداری احتمال خطر جانی برای او دارد و در صورتی که حاملگی ادامه پیدا کند، فرزندش ناقص الخلقه متولد خواهد شد و به همین دلیل پزشک دستور سقط جنین داده است، آیا این کار جایز است؟ و آیا سقط جنین قبل از دمیده شدن روح به آن جایز است؟ ج: ناقص الخلقه بودن جنین، مجوّز شرعی برای سقط جنین حتّی قبل از ولوج روح در آن محسوب نمی‏شود، ولی اگر تهدید حیات مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر پزشک متخصص و مورد اطمینان باشد، سقط جنین قبل از ولوج روح در آن اشکال ندارد. س 1262: پزشکان متخصص می‏توانند از طریق استفاده از روشها و دستگاههای جدید، نواقص جنین در دوران بارداری را تشخیص دهند و با توجه به مشکلاتی که افراد ناقص الخلقه بعد از تولد در دوران زندگی با آن مواجه می‏شوند، آیا سقط جنینی که پزشک متخصص و مورد اطمینان آن را ناقص الخلقه تشخیص داده، جایز است؟ ج: سقط جنین در هر سنّی به مجرّد ناقص الخلقه بودن آن و یا مشکلاتی که در زندگی با آن مواجه می‏شود، جایز نمی‏شود.ِ[1] مسأله 2453: اگر زنی از زنا آبستن شود، جایز نیست بچه‏اش را سقط کند. (خوئی)، (اراکی)، (گلپایگانی)، (صافی): اگر زنی از زنا آبستن شود در صورتی که خود آن زن یا مردی که با او زنا کرده، یا هر دوی آنان مسلمان باشند، برای آن زن جایز نیست بچه را سقط کند. (مکارم): مسأله زنی که از راه نامشروع باردار شده جایز نیست بچه‏اش را سقط کند و فرزند او حساب می‏شود فقط ارث از او نمی‏برد. (سیستانی): مسأله سقط کردن بچه جایز نیست، هر چند از زنا باشد، مگر اینکه باقی ماندن آن برای زن ضرر غیر قابل تحملی داشته باشد یا مشقّت زیاد داشته باشد که در این صورت قبل از جان یافتن بچه سقط کردن آن جایز است ولی دیه دارد، و امّا بعد از جان یافتن بچه به هیچ وجه اسقاط جایز نیست.[2] نظر حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) در این باره آنست که: در هر موردی که بقاء جنین منجر به ضرر قابل اعتناء عقلایی یا عسر و حرج شدید باشد سقط جنین قبل از دمیده شدن روح جایز خواهد بود و مادامی که یقین به ضرر یا عسر و حرج مزبور نباشد و احتمال ضرر، احتمال عقلایی قابل اعتناء محسوب نشود، این عمل حرام است. برای رعایت احتیاط واجب است این امر در مراجع ذی صلاح قضایی و پس از تأیید متخصصان امر صورت پذیرد.[3] برای آگاهی بیشتر در این باره می توانید به سؤال 3734 (سایت: 4544) مراجعه نمایید. [1] أجوبة الاستفتاءات (بالفارسیة)، ص 278؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، ص 945. [2] توضیح المسائل مراجع، ج 2، ص 498. [3] . اقتباس از سؤال 3734 (سایت: 4544) .
در باره موضوعی که در سؤال مطرح شد مراجع عظام تقلید فتاوایی دارند که اشاره به آنها خالی از لطف نیست: س 1260: آیا سقط جنین بر اثر مشکلات اقتصادی جایز است؟ ج: سقط جنین به مجرّد وجود مشکلات و سختیهای اقتصادی جایز نمیشود. س 1261: پزشک بعد از معاینه در ماههای اول حاملگی به زن گفته است که استمرار بارداری احتمال خطر جانی برای او دارد و در صورتی که حاملگی ادامه پیدا کند، فرزندش ناقص الخلقه متولد خواهد شد و به همین دلیل پزشک دستور سقط جنین داده است، آیا این کار جایز است؟ و آیا سقط جنین قبل از دمیده شدن روح به آن جایز است؟ ج: ناقص الخلقه بودن جنین، مجوّز شرعی برای سقط جنین حتّی قبل از ولوج روح در آن محسوب نمیشود، ولی اگر تهدید حیات مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر پزشک متخصص و مورد اطمینان باشد، سقط جنین قبل از ولوج روح در آن اشکال ندارد. س 1262: پزشکان متخصص میتوانند از طریق استفاده از روشها و دستگاههای جدید، نواقص جنین در دوران بارداری را تشخیص دهند و با توجه به مشکلاتی که افراد ناقص الخلقه بعد از تولد در دوران زندگی با آن مواجه میشوند، آیا سقط جنینی که پزشک متخصص و مورد اطمینان آن را ناقص الخلقه تشخیص داده، جایز است؟ ج: سقط جنین در هر سنّی به مجرّد ناقص الخلقه بودن آن و یا مشکلاتی که در زندگی با آن مواجه میشود، جایز نمیشود.ِ[1] مسأله 2453: اگر زنی از زنا آبستن شود، جایز نیست بچهاش را سقط کند. (خوئی)، (اراکی)، (گلپایگانی)، (صافی): اگر زنی از زنا آبستن شود در صورتی که خود آن زن یا مردی که با او زنا کرده، یا هر دوی آنان مسلمان باشند، برای آن زن جایز نیست بچه را سقط کند. (مکارم): مسأله زنی که از راه نامشروع باردار شده جایز نیست بچهاش را سقط کند و فرزند او حساب میشود فقط ارث از او نمیبرد. (سیستانی): مسأله سقط کردن بچه جایز نیست، هر چند از زنا باشد، مگر اینکه باقی ماندن آن برای زن ضرر غیر قابل تحملی داشته باشد یا مشقّت زیاد داشته باشد که در این صورت قبل از جان یافتن بچه سقط کردن آن جایز است ولی دیه دارد، و امّا بعد از جان یافتن بچه به هیچ وجه اسقاط جایز نیست.[2] نظر حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) در این باره آنست که: در هر موردی که بقاء جنین منجر به ضرر قابل اعتناء عقلایی یا عسر و حرج شدید باشد سقط جنین قبل از دمیده شدن روح جایز خواهد بود و مادامی که یقین به ضرر یا عسر و حرج مزبور نباشد و احتمال ضرر، احتمال عقلایی قابل اعتناء محسوب نشود، این عمل حرام است. برای رعایت احتیاط واجب است این امر در مراجع ذی صلاح قضایی و پس از تأیید متخصصان امر صورت پذیرد.[3] برای آگاهی بیشتر در این باره می توانید به سؤال 3734 (سایت: 4544) مراجعه نمایید. [1] أجوبة الاستفتاءات (بالفارسیة)، ص 278؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، ص 945. [2] توضیح المسائل مراجع، ج 2، ص 498. [3] . اقتباس از سؤال 3734 (سایت: 4544) .
- [آیت الله بهجت] سقط جنین در چه صورتی قصاص دارد؟ اگر پزشکی به درخواست والدین به سقط جنین اقدام کرد، چه مسؤولیتی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] سقط جنین غیر شیعه چگونه است؟
- [آیت الله مظاهری] اگر پزشکی به درخواست زنی، جنین او را سقط کند، آیا باید قصاص شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] حکم اسلام در مورد سقط جنین چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا سقط درمانی در مورد مادرانی که بیماری پیشرفته ای دارند و ادامه حاملگی برای مادر خطر جانی در پی دارد، در دو فرض سن جنین قبل و بعد از چهار ماهگی مجاز است یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] در موارد مجاز یا غیر مجاز سقط جنین آیا کفّاره واجب میگردد یا نه؟ در صورت وجوب بر عهده سبب است یا مباشر؟
- [آیت الله سیستانی] آیا زنی که به بیماری ایدزمبتلاست می تواند سقط جنین کند ؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا زنی که به بیماری ایدز مبتلاست میتواند سقط جنین کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر توسط آزمایشات پزشکی معلوم شود جنین در شکم مادر از نظر جسمی یا عقلی نقص مهمی دارد، آیا سقط جنین جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] سقط جنین مسلمان و کافر چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] دیه سقط جنین اگر از روی عمد یا شبه عمد باشد، بر عهده ساقط کننده جنین میباشد و همچنین است اگر از روی خطا باشد و روح در آن دمیده نشده باشد، اما اگر از روی خطا باشد و روح در آن دمیده شده باشد، بر عهده عاقله ساقط کننده است.
- [آیت الله وحید خراسانی] تشریح بدن مسلمان مرده جایز نیست و بر تشریح کننده دیه جنین مسلمان به تفصیلی که در کتاب دیات مذکور است لازم می شود
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن حامله از روی عمد کاری کند که جنین او سقط شود، باید دیه آن را به تفصیلی که بیان شد به وارث طفل بپردازد و خود او از این دیه ارث نمیبرد و اگر ورثه جنین او را عفو کنند، دیه ساقط میشود، ولی در جنینی که روح در آن دمیده شده، بنابر احتیاط کفّاره قتل بر او واجب است.
- [آیت الله اردبیلی] ساقط کردن جنین مطلقا چه روح در آن دمیده شده باشد یا نه و چه جنین از حلال باشد یا از راه زنا حرام است و (دیه) نیز دارد؛ ولی اگر روح در جنین دمیده نشده باشد و به تشخیص پزشک حاذق و موثّق، زنده ماندن مادر متوقّف بر سقط آن باشد یا این که بقاء آن در رحم مستلزم نقص عضو یا درد غیر قابل تحمّل برای مادر باشد و زنده نگاه داشتن در خارج رحم نیز میسّر نباشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] تشریح بدن میّت برای تشخیص بیماری یا کشف جرم و یا آموزش مسائل پزشکی یا نجات جان دیگران، اگر راه منحصر باشد، اشکال ندارد و اگر ممکن باشد، از او پیش از مرگ یا ولیّ او اجازه بگیرند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زنی از زنا آبستن شود در صورتی که آن زن یا مردی که با او زنا کرده یا هر دوی آنان مسلمان باشند یا هیچکدام مسلمان نباشند، برای آن زن جائز نیست بچه را سقط کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر زنده ماندن مسلمان متوقف شود بر تشریح بدن مرده ای و تشریح بدن غیر مسلمان و یا مشکوک الاسلام ممکن نباشد و راه دیگری برای زنده نگه داشتن ان مسلمان نباشد در این صورت جایز است که بدن مسلمان مرده را تشریح کنند و دیه جنین مسلمان به تفصیلی که در باب دیات ذکر شده است بر تشریح کننده لازم می شود
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان کاری میکند که زن حامله سقط کند و آن سقط به حکم مسلمان باشد، چنانچه چیز سقط شده نطفه باشد دیهاش 20 دینار شرعی و اگر علقه؛ یعنی خون بسته، باشد 40 دینار و اگر مضغه؛ یعنی پاره گوشت، باشد 60 دینار و اگر استخوان باشد 80 دینار و اگر گوشت آورده ولی هنوز روح در او دمیده نشده 100 دینار و اگر روح در او دمیده شده، دیه وی همچون دیه انسان متولّد شده است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان کاری کند که زن حامله سقط کند، گناه کرده است و اگر آن جنین محکوم به اسلام باشد، دیه آن به شرح زیر میباشد: اوّل: اگر جنین به صورت (نُطْفه) باشد، دیه آن بیست مثقال شرعی طلای سکّهدار است. دوم:اگر به صورت (عَلَقه) (خون بسته شده) باشد، دیه آن چهل مثقال شرعی طلای سکّهدار است. سوم:اگر به صورت (مُضْغه) (یک پاره گوشت) باشد، دیه آن شصت مثقال شرعی طلای سکّهدار است. چهارم:اگر به صورت استخوان شده باشد، دیه آن هشتاد مثقال شرعی طلای سکّهدار است. پنجم:اگر روی استخوان گوشت روییده و صورت بندی شده باشد، ولی هنوز روح نداشته باشد، دیه آن یکصد مثقال شرعی طلای سکّهدار است. ششم:اگر روح در آن دمیده شده باشد، چنانچه جنین پسر باشد، دیه او یک هزار مثقال شرعی طلای سکّهدار است و اگر دختر باشد، دیه او پانصد مثقال شرعی طلای سکّهدار است و در این صورت بنابر احتیاط، کفّاره قتل نیز بر عهده ساقط کننده میآید.
- [آیت الله اردبیلی] با توجّه به این که علم پزشکی از جهت تشخیص بیماریهای گوناگون و شناخت داروهای متفاوت و راههای معالجه بسیار وسیع است، هر پزشکی فقط در محدوده شناخت و اطّلاعات خود میتواند طبابت کند و در هر موردی که بیماری یا داروی آن را نتواند تشخیص دهد، نباید دخالت کند و اگر معالجه نماید و بیمار دچار عوارض ناگواری شود، ضامن میباشد، زیرا پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآلهوسلم فرموده: (هر کس طبابت کند و عالم به علم طب نباشد، ضامن است.)(1)