سقط جنین
افتادن جنین از رحم قبل از کامل شدن را سقط جنین گویند. عنوان یاد شده در بابهاى نکاح و دیات و نیز مسائل مستحدثه به کار رفته است.
در موارد مجاز یا غیر مجاز سقط جنین آیا کفّاره واجب می‌گردد یا نه؟ در صورت وجوب بر عهده سبب است یا مباشر؟
سقط جنین جایز نیست، و اگر سقط جنینی انجام شود، دیه به عهده مباشر است.
سقط جنین جایز نیست، و اگر سقط جنینی انجام شود، دیه به عهده مباشر است.
عنوان سوال:
در موارد مجاز یا غیر مجاز سقط جنین آیا کفّاره واجب می‌گردد یا نه؟ در صورت وجوب بر عهده سبب است یا مباشر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در صورت مساوی بودن تقصیر سبب و مباشر، تقسیم مسئولیت آن دو برای پرداخت خسارت چگونه خواهد بود؟
- اگر زن حامله مرض شود و دکتر متخصص تشخیص بدهد که معالجه زن بستگی به سقط جنین دارد ، آیا در این فرض سقط جنین جایز است ؟
- دیه سقط جنین در هر یک از موارد زیر را مشخص فرمایید .الف جنین به صورت نطفه باشد .ب جنین علقه باشد .ج جنین مضعه باشد .د جنین اسکلت بندی پیدا کرده باشد .ه جنین روح پیدا کرده باشد .
- آیا برای مسِّ جنین مرده یا سقط شده (قبل از 4 ماه تمام) توسّط مادر یا فرد ثالث غسل مَسِّ میّت واجب می‌شود؟
- در صورتی که جنین سقط شده دو قلو یا بیشتر باشد دیه چگونه پرداخت می شود ؟ به اندازه یک جنین یا هر تعداد که باشد ؟
- زنی که عمدا جنین 5 ماهه خود را سقط می کند آیا موجب قصاص است یا خیر ؟
- دیه سقط جنین اگر ذمی باشد ، یعنی پدر و مادر آن کافر ذمی باشد چه مقدار است ؟
- در موارد جواز تشریح مرده مسلمان، آیا دیه باید پرداخت گردد؟ در صورت جواب مثبت، این پرداخت بعهده چه کسی است؟ سبب یا مباشر؟ و این دیه متعلّق به کیست؟
- اگر تشخیص داده شود جنین در حال حاضر یا در صورت رشد و تولد ناقص الخلقه بوده یا خواهد بود آیا میتوان قبل از دمیده شدن یا پس از دمیده شدن روح درآن، اقدام به سقط جنین کرد؟
- در زن حامله که مبتلا به سرطان رحم شده است و درمان آن به اشعه درمانی نیاز دارد و دادن اشعه هم باعث ناقص الخلقه شدن جنین می‌شود آیا میتوان قبل از اشعه درمانی سقط درمانی کرد؟ در صورت جواز چند درصد احتمال ایجاد ناهنجاری در مصرف دارو، اشعه درمانی و شیمی درمانی موجب تجویز سقط جنین می‌باشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] سقط جنین چه حکمی دارد ودر صورت انجام کفّاره آن چیست و بر عهده کیست؟
- [سایر] آیا در اسلام (شیعه)، سقط جنین به غیر از موارد بیماری یا پزشکی مجاز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر سقط جنین با رضایت کامل پدر و مادر، توسط دکتر جراح، یا تزریق آمپول، انجام شود، دیه آن به عهده کیست؟ و اگر دکتر دارو را بدهد و مادر مصرف کند و جنین سقط شود، به عهده کیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا مجرّد اطلاع و رضایت شوهر از سقط جنین که توسط همسر او انجام شده مانع ارث بردن شوهر از دیه ی سقط جنین می باشد یا نه؟ بلکه باید به نحوی هر چند به شکل دستور یا ترغیب و تشویق همسر در انجام سقط دخالت داشته باشد؟ و یا غیر مباشر محروم از ارث بردن از دیه نمی شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا مجرد اطلاع و رضایت شوهر از سقط جنین که توسط همسر او انجام شده، مانع ارث بردن شوهر از دیه سقط جنین می باشد یا نه؟ بلکه باید به نحوی هرچند به شکل دستور یا ترغیب و تشویق همسر در انجام سقط دخالت داشته باشد؟ و یا غیر مباشر، محروم از ارث بردن از دیه نمی شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چون افراد زیادی از جمله پزشک، فروشنده، خریدار، تزریق کننده، پدر و مادر جنین، در سقطِ به وسیله دارو نقش دارند. دیه سقط بر عهده کیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چون افراد زیادی از جمله پزشک، فروشنده، خریدار، تزریق کننده، پدر و مادر جنین، در سقطِ به وسیله دارو نقش دارند. دیه سقط بر عهده کیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر شخص تزریق کننده از اثر داروی سقط جنین با خبر نباشد، دیه بر عهده چه کسی است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر شخص تزریق کننده از اثر داروی سقط جنین با خبر نباشد، دیه بر عهده چه کسی است؟
- [سایر] اگر سقط جنین با رضایت کامل پدر و مادر توسط پزشک انجام گیرد، دیه آن به عهده کیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر به واسطة ندانستن مساله کاری انجام دهد که روزه را باطل میکند ، چنانچه می توانسته مساله را یاد بگیرد بنابر احتیاط کفاره بر او واجب می شود و اگر نمی توانسته مسئله را یاد بگیرد یا اصلاً ملتفت مساله نبوده یا یقین داشته که فلان چیز روزه را باطل نمی کند ، کفاره بر او واجب نیست . کفاره روزه
- اگر روزه دار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه جماع کند ، بنابر احتیاط واجب برای هر دفعه یک کفاره بر او واجب است و اگر جماع حرام باشد مثل نزدیکی با زن خود در حال حیض یا زنا و تعدد پیدا کند برای هر دفعه یک کفارة جمع واجب می شود .
- اگر کفاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نیاورد ، چیزی بر آن اضافه نمی شود .
- اگر مرد زن خود را مجبور کند که غیر جماع کار دیگری که روزه را باطل می کند بجا آورد ، کفارة زن را نباید بدهد و بر خود زن کفاره واجب نیست .
- گفته شد سه مرتبه بیدار شود و بخوابد و تا اذان صبح بیدار نشود فقط باید قضای آن روز را بگیرد و چنانچه عمداً اماله کند یا سر زیر آب ببرد بنابر احتیاط واجب باید کفاره هم بدهد و اگر کار دیگری که روزه را باطل می کند عمداً انجام دهد قضا و کفاره بر او واجب می شود .
- برای مس بچه مرده ، حتی بچه سقط شده ای که چهار ماه او تمام شده ، غسل مس میت واجب است . بلکه بهتر است برای مس بچه سقط شده ای که از چهار ماه کمتر دارد غسل کرد ، بنابر این اگر بچه چهار ماهه ای مرده به دنیا بیاید مادر او باید غسل مس میت کند ، بلکه اگر از چهار ماه کمتر هم داشته باشد بهتر است مادر او غسل نماید .
- کسی که عمداً روزة خود را باطل کرده ، اگر بعد از ظهر مسافرت کند ، یا پیش از ظهر برای فرار از کفاره سفر نماید ، کفارة او ساقط نمی شود بلکه اگر قبل از ظهر مسافرتی برای او پیش آمد کند ، بنابر احتیاط کفاره بر او واجب است .
- اگر عمداً روزة خود را باطل کند . و بعد عذری مانند حیض یا نفاس یا مرض برای او پیدا شود . کفاره بر او واجب نیست .
- اگر یقین کند که روز اول ماه رمضان است و عمداً روزة خود را باطل کند بعد معلوم شود که آخر شعبان بوده کفاره بر او واجب نیست .
- کسی که نذر کرده عملی را ترک کند ووقتی را برای آن معیّن نکرده است ؛ اگر از روی فراموشی ، یا ناچاری ، یا ندانستن ، آن عمل را انجام دهد کفّاره بر او واجب نیست . ولی چنانچه از روی اختیارآن را بجا آورد برای دفعة اوّل باید کفّاره بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن حامله از روی عمد کاری کند که جنین او سقط شود، باید دیه آن را به تفصیلی که بیان شد به وارث طفل بپردازد و خود او از این دیه ارث نمیبرد و اگر ورثه جنین او را عفو کنند، دیه ساقط می‌شود، ولی در جنینی که روح در آن دمیده شده، بنابر احتیاط کفّاره قتل بر او واجب است.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی با فریاد زدن یا ایجاد صدا باعث کر شدن یا سقط جنین شود ضامن دیه آنهاست.
- [آیت الله اردبیلی] قرابتی که بر اثر شیر دادن (رضاع) حاصل می‌شود، با شرایطی موجب حرمت نکاح می‌گردد که در احکام محرمیّت به سبب شیر دادن خواهد آمد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان کاری کند که زن حامله سقط کند، گناه کرده است و اگر آن جنین محکوم به اسلام باشد، دیه آن به شرح زیر می‌باشد: اوّل: اگر جنین به صورت (نُطْفه) باشد، دیه آن بیست مثقال شرعی طلای سکّهدار است. دوم:اگر به صورت (عَلَقه) (خون بسته شده) باشد، دیه آن چهل مثقال شرعی طلای سکّهدار است. سوم:اگر به صورت (مُضْغه) (یک پاره گوشت) باشد، دیه آن شصت مثقال شرعی طلای سکّهدار است. چهارم:اگر به صورت استخوان شده باشد، دیه آن هشتاد مثقال شرعی طلای سکّهدار است. پنجم:اگر روی استخوان گوشت روییده و صورت بندی شده باشد، ولی هنوز روح نداشته باشد، دیه آن یکصد مثقال شرعی طلای سکّهدار است. ششم:اگر روح در آن دمیده شده باشد، چنانچه جنین پسر باشد، دیه او یک هزار مثقال شرعی طلای سکّهدار است و اگر دختر باشد، دیه او پانصد مثقال شرعی طلای سکّهدار است و در این صورت بنابر احتیاط، کفّاره قتل نیز بر عهده ساقط کننده میآید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر موقعی که مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده، باید لقمه را از دهان بیرون آورد و چنانچه عمداً فرو برد، روزهاش باطل می‌شود و به دستوری که در مسأله 1670 گفته می‌شود، کفاره نیز بر او واجب می‌گردد.
- [آیت الله اردبیلی] ساقط کردن جنین مطلقا چه روح در آن دمیده شده باشد یا نه و چه جنین از حلال باشد یا از راه زنا حرام است و (دیه) نیز دارد؛ ولی اگر روح در جنین دمیده نشده باشد و به تشخیص پزشک حاذق و موثّق، زنده ماندن مادر متوقّف بر سقط آن باشد یا این که بقاء آن در رحم مستلزم نقص عضو یا درد غیر قابل تحمّل برای مادر باشد و زنده نگاه داشتن در خارج رحم نیز میسّر نباشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] قسم خوردن در معامله اگر راست باشد مکروه است و اگر دروغ باشد، حرام است و طبق بیان امیرمؤمنان علیهالسلام : (قسم خوردن در معامله، سبب نابودی برکت می‌گردد.)(1)
- [آیت الله اردبیلی] بازگشت حقّ حضانت منحصر به موردی که در مسأله قبل گفته شد، نمیباشد؛ بلکه چنانچه حقّ حضانت به سبب سوء اخلاق، عدم توانایی جسمی به سبب مریضی و مانند آن، از کسی سلب شود، پس از آن که این موانع برطرف شد، مثلاً دارای اخلاق نیک گردید یا توانایی حضانت طفل را پیدا نمود، حقّ حضانت به وی باز می‌گردد.
- [آیت الله سیستانی] انداختن حَمْل پس از انعقاد نطفه، جایز نیست، مگر اینکه باقی ماندن حمل برای مادر ضرر جانی داشته باشد، یا مستلزم حرج شدیدی باشد که معمولاً تحمل نمیشود، که در این صورت قبل از دمیدن روح و جان گرفتن جنین اسقاط آن جایز است، و بعد از آن مطلقاً جایز نیست. و اگر مادر حمل خود را بیندازد، دیه آن بر مادر واجب است، و باید آن را به پدر یا دیگر ورثهاش بپردازد. و اگر پدر حمل را بیندازد، دیهاش بر او واجب است، و باید آن را به مادر بپردازد. و اگر مباشر اسقاط پزشک باشد دیه بر او واجب است، مگر اینکه وارث ببخشد، هرچند اسقاط جنین به درخواست پدر و مادر باشد. و کافی است در دیه جنین پس از جان گرفتن آن پرداختن پنج هزار و دویست و پنجاه مثقال نقره، اگر جنین پسر باشد، و نصف این مقدار اگر دختر باشد. و بنا بر احتیاط واجب دیه جنینی که در رحم بمیرد نیز همین مقدار است. و اگر جنین جان نداشته باشد در صورتی که نطفه باشد کافی است در دیه آن یکصد و پنج مثقال نقره و اگر خون بسته باشد دویست و ده مثقال، و اگر گوشت باشد سیصد و پانزده مثقال، و اگر استخوان داشته باشد چهارصد و بیست مثقال، و اگر اعضا و جوارحش کامل باشند پانصد و بیست و پنج مثقال. و بنا بر احتیاط واجب فرقی بین پسر و دختر در فرض جان نداشتن نیست.
- [آیت الله جوادی آملی] .کافری که حقوق مالی مانند زکات و کفّارات بر عهده دارد، پس از مسلمان شدن، بر او واجب نیست که حقوق گذشته را پرداخت کند و همچنین است حقوق غیر مالی مانند نماز و روزه که پس از مسلمان شدن قضای آن ها واجب نیست؛ ولی بدهکاری هایی که حق الناس است و شارع مقدّس هم آن را امضاء کرده، اگر در حال کفر بر عهده او بود ه است ، پس از تشرف به اسلام، باید آنها را بپردازد. نصاب معدن