سقط جنین
افتادن جنین از رحم قبل از کامل شدن را سقط جنین گویند. عنوان یاد شده در بابهاى نکاح و دیات و نیز مسائل مستحدثه به کار رفته است.
سقط جنین در چه صورتی قصاص دارد؟ اگر پزشکی به درخواست والدین به سقط جنین اقدام کرد، چه مسؤولیتی دارد؟
سقط جنین دیه دارد که بر مباشر است.
سقط جنین دیه دارد که بر مباشر است.
عنوان سوال:
سقط جنین در چه صورتی قصاص دارد؟ اگر پزشکی به درخواست والدین به سقط جنین اقدام کرد، چه مسؤولیتی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر پزشکی دارویی که مستلزم سقط جنین است تجویز کرده و مادر با علم و آگاهی و با رضایت همسر آن را مصرف کند، دیه ی بچه بر عهده مادر است یا پزشک؟ و آیا پدر در این جا مسؤولیتی بر عهده دارد؟
- حکم سقط جنین را در صورت های زیر بیان فرمایید:
- آیا عدّه زن حامله در صورت سقط جنین باقی است؟
- اگر پزشک دارو یا روش تشخیصی را که در حال حاضر کاملاً غیر مضر شناخته شده به خانم بارداری توصیه کند اما بعدا مشخص گردد این اعمال برای مادر یا جنین کاملاً مضر بوده اند، همان طور که این مورد در تاریخ پزشکی رخ داده است، آیا پزشک در قبال عوارض حاصله از این موارد، مسؤولیتی به عهده خواهد داشت؟
- آیا فروش داروهایی که مصرف آن منحصر به سقط جنین می باشد، جایز است؟
- در موارد جواز سقط جنین مانند در خطر بودن جان مادر آیا ادای دیه واجب است؟
- دیه ی به هم زدن نطفه ی بسته شده، یا سقط جنین، چه مقدار است؟
- اگر زن، عمدا خودش سقط جنین کرده، دیه را به چه کسی بدهد؟
- آیا مجرّد اطلاع و رضایت شوهر از سقط جنین که توسط همسر او انجام شده مانع ارث بردن شوهر از دیه ی سقط جنین می باشد یا نه؟ بلکه باید به نحوی هر چند به شکل دستور یا ترغیب و تشویق همسر در انجام سقط دخالت داشته باشد؟ و یا غیر مباشر محروم از ارث بردن از دیه نمی شود؟
- اگر زن عمدا سقط جنین نکند، ولی سهل انگاری کند، مثلاً از بلندی بپرد ، آیا باید دیه بدهد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] با پیشرفت علوم پزشکی و جنین شناسی در دوران بارداری اطباء ناقص الخلقه بودن جنین را تشخیص می دهند و اگر بخواهند ناقص الخلقه بودن جنین را به اطلاع والدین برسانند ممکن است آنها اقدام به سقط جنین یا اقدام به رفع نقص جنین نمایند در حالی که احتمال بهبودی بسیار ضعیف است. در فرض سؤال اطلاع دادن دکتر جایز است یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زن حامله ای برای سقط جنین به طبیب و یا قابله مراجعه کند و او هم، عالماً و عامداً اقدام به سقط جنین کند، اگر روح در جنین دمیده شده باشد، آیا باید قصاص شود یا دیه کامله به عهده اوست؟
- [سایر] آیا در اسلام (شیعه)، سقط جنین به غیر از موارد بیماری یا پزشکی مجاز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر طبیبی متوجّه شود که جنین درون شکم مادری، دارای نقص عضو می باشد که در صورت اطّلاع دادن به والدین او، احتمال می دهد آنان اقدام برای سقط جنین بنمایند و شاید هم در مقام معالجه نقص عضو از جنین برآیند که احتمال بهبودی بسیار کم است و در ضمن اگر اطّلاع ندهد در معرض شکایت والدین نسبت به عدم اطّلاع به آنان از وضعیت جنین قرار نخواهد گرفت، بفرمایید وظیفه طبیب در این جا چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر توسط آزمایشات پزشکی معلوم شود جنین در شکم مادر از نظر جسمی یا عقلی نقص مهمی دارد، آیا سقط جنین جایز است؟
- [آیت الله نوری همدانی] زنی که عمدا جنین 5 ماهه خود را سقط می کند آیا موجب قصاص است یا خیر ؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر زن آبستن به طبیب مراجعه کند و طبیب او را سقط جنین کند، آیا طبیب قصاص می شود؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر طبیبی متوجه شد که جنینی درون شکم مادری دارای نقص عضو می باشد که در صورت اطلاع دادن به والدین او احتمال زیاد می دهد آنان اقدام به سقط جنین بنمایند و شاید هم در مقام معالجه ی نقص عضو جنین برآیند که احتمال بهبودی بسیار کمی دارد، و در ضمن اگر اطلاع ندهد، در معرض شکایت والدین، نسبت به عدم اطلاع به آنان از وضعیت جنین قرار خواهد گرفت. بفرمایید وظیفه ی طبیب در اینجا چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] والدینی بعد از پنج هفته از انعقاد نطفه اقدام به سقط جنین نموده اند. مقدار دیه آن چه مقدار است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه کسی با اسلحه و به قصد کشتن مادر و جنین، به طرف آنها شلیک کند، و هر دو کشته شوند. آیا پدرِ حمل حقّ درخواست قصاص نفس جانی را دارد، یا این که قتلِ عمدِ جنین فقط دیه دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر چند نفر را برای انجام کاری وکیل کند و به آنها اجازه دهد که هر کدام بهتنهایی در آن کار اقدام کنند، هر یک از آنان میتواند آن کار را انجام دهد و چنانچه یکی از آنان بمیرد، وکالت دیگران باطل نمیشود، و همچنین است بنابر اظهر اگر تعیین نکرده باشد که باهم یا بهتنهایی اقدام کنند. ولی اگر گفته باشد که باهم انجام دهند، نمیتوانند بهتنهایی اقدام نمایند، و اگر باهم وکیل شده باشند در صورتی که یکی از آنان بمیرد، وکالت دیگران باطل میشود.
- کسی که کشتن او به رجم یا قصاص و مانند اینها واجب شده است، در صورتی که قبل از اجرای حُکم، غسلهای سهگانه میّت را به امر حاکم شرع یا بدون امر او انجام داده باشد، غُسل دادنش واجب نیست، اگرچه بعد از غُسل، از او حدث اصغر یا اکبر سر زده باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] دیه سقط جنین اگر از روی عمد یا شبه عمد باشد، بر عهده ساقط کننده جنین می‌باشد و همچنین است اگر از روی خطا باشد و روح در آن دمیده نشده باشد، اما اگر از روی خطا باشد و روح در آن دمیده شده باشد، بر عهده عاقله ساقط کننده است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن حامله از روی عمد کاری کند که جنین او سقط شود، باید دیه آن را به تفصیلی که بیان شد به وارث طفل بپردازد و خود او از این دیه ارث نمیبرد و اگر ورثه جنین او را عفو کنند، دیه ساقط میشود، ولی در جنینی که روح در آن دمیده شده، بنابر احتیاط کفّاره قتل بر او واجب است.
- [آیت الله اردبیلی] ساقط کردن جنین مطلقا چه روح در آن دمیده شده باشد یا نه و چه جنین از حلال باشد یا از راه زنا حرام است و (دیه) نیز دارد؛ ولی اگر روح در جنین دمیده نشده باشد و به تشخیص پزشک حاذق و موثّق، زنده ماندن مادر متوقّف بر سقط آن باشد یا این که بقاء آن در رحم مستلزم نقص عضو یا درد غیر قابل تحمّل برای مادر باشد و زنده نگاه داشتن در خارج رحم نیز میسّر نباشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر حکومت صالح و شرعی احیانا مصلحت جامعه را در مهار جمعیّت و تنظیم خانواده تشخیص دهد، تشویق جامعه نسبت به آن با راهنمایی راههای حلال و منع از راههای حرام از قبیل سقط کردن جنین مانعی ندارد، ولی الزام افراد به محدود نمودن نسل جایز نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زنی از زنا آبستن شود در صورتی که آن زن یا مردی که با او زنا کرده یا هر دوی آنان مسلمان باشند یا هیچکدام مسلمان نباشند، برای آن زن جائز نیست بچه را سقط کند.
- [آیت الله بروجردی] اگر زنی از زنا آبستن شود، در صورتی که خود آن زن، یا مردی که با او زنا کرده، یا هر دوی آنان مسلمان باشند، برای آن زن جایز نیست بچه را سقط کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زنی از زنا آبستن شود، در صورتی که خود آن زن، یا مردی که با او زنا کرده، یا هر دو آنان مسلمان باشند، برای آن زن جایز نیست بچه را سقط کند.
- [آیت الله سیستانی] انداختن حَمْل پس از انعقاد نطفه، جایز نیست، مگر اینکه باقی ماندن حمل برای مادر ضرر جانی داشته باشد، یا مستلزم حرج شدیدی باشد که معمولاً تحمل نمیشود، که در این صورت قبل از دمیدن روح و جان گرفتن جنین اسقاط آن جایز است، و بعد از آن مطلقاً جایز نیست. و اگر مادر حمل خود را بیندازد، دیه آن بر مادر واجب است، و باید آن را به پدر یا دیگر ورثهاش بپردازد. و اگر پدر حمل را بیندازد، دیهاش بر او واجب است، و باید آن را به مادر بپردازد. و اگر مباشر اسقاط پزشک باشد دیه بر او واجب است، مگر اینکه وارث ببخشد، هرچند اسقاط جنین به درخواست پدر و مادر باشد. و کافی است در دیه جنین پس از جان گرفتن آن پرداختن پنج هزار و دویست و پنجاه مثقال نقره، اگر جنین پسر باشد، و نصف این مقدار اگر دختر باشد. و بنا بر احتیاط واجب دیه جنینی که در رحم بمیرد نیز همین مقدار است. و اگر جنین جان نداشته باشد در صورتی که نطفه باشد کافی است در دیه آن یکصد و پنج مثقال نقره و اگر خون بسته باشد دویست و ده مثقال، و اگر گوشت باشد سیصد و پانزده مثقال، و اگر استخوان داشته باشد چهارصد و بیست مثقال، و اگر اعضا و جوارحش کامل باشند پانصد و بیست و پنج مثقال. و بنا بر احتیاط واجب فرقی بین پسر و دختر در فرض جان نداشتن نیست.
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که فرزند نیاز به ازدواج داشته باشد به نحوی که با ترک آن مرتکب حرام میشود و یا به مشقّت میافتد بر پدر واجب است نسبت به آن اقدام نماید؛ همچنین در صورت نیاز شدید پدر یا مادر به ازدواج به نحوی که بدون آن به حرج و مشقّت میافتند و توانایی فرزند، واجب است فرزند نسبت به آن اقدام نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زن آبستن را طلاق دهند، عدّهاش تا دنیا آمدن یا سقط شدن بچه او است بنابر این اگر مثلاً یک ساعت بعد از طلاق، بچه او به دنیا آید، عدّهاش تمام میشود، در صورتی که بچه از زنا نباشد والاّ باید مثل سایر زنها به سه حیض در صورتی که در حاملگی حیض میبیند والاّض نود روز از طلاق او عدّه نگهدارد.