در برخی از منابع متأخر[1] درباره همسران امام علی(ع) چنین آمده است: 1. نخستین همسر امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) دختر گرامی پیامبر خدا(ص) بود. امام علی(ع) تا زمانی که فاطمه زنده بودند، همسر دیگری نگرفت. 2. پس از فاطمه، آن‌حضرت(به سفارش خود حضرت زهرا)[2] با امامه دختر ابو العاص بن ربیع بن عبد العزی بن عبد شمس که فرزند زینب دختر پیغمبر بود ازدواج کرد. 3. ام‌البنین دختر حزام بن دارم، همسر دیگری بود که علی(ع) او را به عقد خود درآورد. 4. پس از ام‌البنین، علی(ع) با لیلی دختر مسعود بن خالد. 5. همسر دیگر علی(ع) اسماء بنت عمیس خثعمی بود. اسماء تا قبل از شهادت جعفر بن ابی‌طالب، همسر وی بود و پس از شهادت جعفر، ابوبکر او را به ازدواج خود درآورد و چون ابوبکر از دنیا رفت، علی(ع) او را به همسری خویش گرفت. 6. یکی دیگر از همسران امیر المؤمنین(ع) امّ حبیب دختر ربیعه، موسوم به صهبا بوده است. 7. خوله دختر جعفر بن قیس بن مسلمة حنفی و یا به قولی دیگر خوله دختر ایاس از دیگر زنان آن‌‌حضرت بوده است. 8. همچنین امام علی(ع) با امّ سعد یا ام سعید دختر عروة بن مسعود ثقفی. 9. مخبأة دختر امری القیس بن عدی کلبی همسر دیگر آن‌حضرت بود. گفتنی است با توجه به این‌که به غیر از پیامبر اسلام(ص) هیچ شخصی نمی‌تواند همزمان بیش از چهار همسر دائمی داشته باشد، امام علی(ع) نیز همزمان پیش از چهار همسر نداشتند. [1] . امین عاملی، سید محسن، أعیان الشیعة، ج 1، ص 326، دار التعارف‏، بیروت‏، 1403ق. [2] . امام باقر (ع) می‌فرماید: «وَ أَوْصَتْهُ أَنْ یَتَزَوَّجَ أُمَامَةَ بِنْتَ أَبِی الْعَاصِ بْنِ الرَّبِیع‏»؛ ازدواج امیر مؤمنان(ع) با امامه به وصیت خود حضرت زهرا بوده است. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 78، ص 233، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
آیا امیر مؤمنان علی(ع) در زمان حیات حضرت فاطمه(س) و یا قبل از ایشان با شخص دیگری ازدواج کردهاند؟
در برخی از منابع متأخر[1] درباره همسران امام علی(ع) چنین آمده است:
1. نخستین همسر امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) دختر گرامی پیامبر خدا(ص) بود. امام علی(ع) تا زمانی که فاطمه زنده بودند، همسر دیگری نگرفت.
2. پس از فاطمه، آنحضرت(به سفارش خود حضرت زهرا)[2] با امامه دختر ابو العاص بن ربیع بن عبد العزی بن عبد شمس که فرزند زینب دختر پیغمبر بود ازدواج کرد.
3. امالبنین دختر حزام بن دارم، همسر دیگری بود که علی(ع) او را به عقد خود درآورد.
4. پس از امالبنین، علی(ع) با لیلی دختر مسعود بن خالد.
5. همسر دیگر علی(ع) اسماء بنت عمیس خثعمی بود. اسماء تا قبل از شهادت جعفر بن ابیطالب، همسر وی بود و پس از شهادت جعفر، ابوبکر او را به ازدواج خود درآورد و چون ابوبکر از دنیا رفت، علی(ع) او را به همسری خویش گرفت.
6. یکی دیگر از همسران امیر المؤمنین(ع) امّ حبیب دختر ربیعه، موسوم به صهبا بوده است.
7. خوله دختر جعفر بن قیس بن مسلمة حنفی و یا به قولی دیگر خوله دختر ایاس از دیگر زنان آنحضرت بوده است.
8. همچنین امام علی(ع) با امّ سعد یا ام سعید دختر عروة بن مسعود ثقفی.
9. مخبأة دختر امری القیس بن عدی کلبی همسر دیگر آنحضرت بود.
گفتنی است با توجه به اینکه به غیر از پیامبر اسلام(ص) هیچ شخصی نمیتواند همزمان بیش از چهار همسر دائمی داشته باشد، امام علی(ع) نیز همزمان پیش از چهار همسر نداشتند. [1] . امین عاملی، سید محسن، أعیان الشیعة، ج 1، ص 326، دار التعارف، بیروت، 1403ق. [2] . امام باقر (ع) میفرماید: «وَ أَوْصَتْهُ أَنْ یَتَزَوَّجَ أُمَامَةَ بِنْتَ أَبِی الْعَاصِ بْنِ الرَّبِیع»؛ ازدواج امیر مؤمنان(ع) با امامه به وصیت خود حضرت زهرا بوده است. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 78، ص 233، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
- [سایر] ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)چگونه بوده است؟
- [سایر] سورهای که بر ازدواج حضرت امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) دلالت دارد، کدام است؟
- [سایر] حضرت فاطمه (س) چگونه به همسری امام علی (ع) رسیدند؟
- [سایر] چرا حضرت علی (ع) قبل از حضرت فاطمه در را باز نکرد تا حضرت فاطمه (س) شهید نشود؟
- [سایر] آیا حضرت علی(ع) در یمن، در زمان حضرت فاطمه(س) کنیز اختیار کرده بودند؟
- [سایر] آیا حضرت زهرا ( س ) از فقر نسبت به علی (ع) گلایهمند بود؟
- [سایر] مراسم خواستگاری، عقد و عروسی امام علی (ع) و حضرت زهرا(س) چگونه برگزار شد؟
- [سایر] زندگی حضرت زهرا (س) وامام علی (ع) و روش الگو گیری از آنها را تبیین کنید ؟
- [سایر] رفتار حضرت فاطمه(س) با شوهرشان، حضرت علی (ع) چگونه بود؟
- [سایر] زندگی حضرت زهرا (س) وامام علی (ع) و روش الگو گیری از آنها را تبیین کنید ؟
- [امام خمینی] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلا فاطمه باشد می گوید: "زوجتی فاطمة خالعتها علی ما بذلت هی طالق" یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است.
- [آیت الله سبحانی] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد می گوید: زَوْجَتِی فاطِمَةُ خلعتها عَلی ما بَذَلَتْ هِیَ طالِق (یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است).
- [آیت الله اردبیلی] اگر شوهر بخواهد خود صیغه طلاق را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد، میگوید: (زَوْجَتِی فاطِمَةُ خالَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ، هِیَ طالِقٌ) یعنی: (زنم فاطمه را در مقابل آنچه بخشید طلاق خلع دادم، او رهاست).
- [آیت الله بهجت] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خُلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد میگوید: (زَوْجَتِی فاطِمَةُ خالَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ هِی طالِق)؛ یعنی: (زنم فاطمه را طلاق خُلع دادم، او رهاست).
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند چنانچه مثلا اسم زن فاطمه باشد بگوید بارات زوجتی فاطمه علی ما بذلت فهی طالق یعنی من و زنم فاطمه در مقابل انچه او بذل کرده از هم جدا شدیم پس او رها است و اگر دیگری را وکیل کند وکیل باید بگوید بارات زوجه موکلی فاطمه علی ما بذلت فهی طالق یا بگوید عن قبل موکلی بارات زوجته فاطمه علی ما بذلت فهی طالق و لزوم گفتن فهی طالق در صیغه های ذکر شده مبنی بر احتیاط واجب است و اگر به جای علی ما بذلت بما بذلت بگوید اشکال ندارد
- [آیت الله سبحانی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِق. یعنی از زنم فاطمه در مقابل مهر او جدا شدم پس او رهاست، و اگر دیگری را وکیل کند وکیل باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَةُ مُوَکِّلِی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِق. و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (علی مهرها) (لمهرها) بگوید، اشکال ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَتِی فَاطِمَةَ عَلی مَا بَذَلَتْ مَهْرِها فَهِیَ طالِقَ ) مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل آنچه بذل کرده او، پس او رهاست. و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلِی فَاطِمَةَ عَلی مَا بَذَلَتْ فَهِیَ طالِق و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (عَلی مَا بَذَلَتْ بمَا بَذَلَتْ) بگوید، اشکال ندارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند؛ چنانچه مثلا اسم زن فاطمه باشد؛ باید بگوید بارات زوجتی فاطمه علی ما بذلت فهی طالق یعنی من و زنم فاطمه در مقابل بذل کرده او از هم جدا شدیم پس او رها است. و اگر دیگری را وکیل کند؛ وکیل باید بگوید: عن قبل موکلی بارات زوجته فاطمه علی ما بذلت فهی طالق و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (علی ما بذلت) ، (بما بذلت) بگوید اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند ، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد بگوید : (بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلَتْ) و بنابر احتیاط لازم نیز بگوید : (فَهِیَ طالِقٌ) یعنی من و زنم فاطمه در مقابل بذل کرده او ، از هم جدا شدیم پس او رها است . و اگر دیگری را وکیل کند ، وکیل باید بگوید : (عَنْ قِبَلِ مُوَکّلِی بارَأْتُ زَوْجَتَهُ فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلَتْ فَهِیَ طالِقٌ) ، و در هر دو صورت اگر بجای کلمه (عَلی ما بَذَلَتْ) (بِما بَذَلَتْ) بگوید ، اشکال ندارد .
- [آیت الله بروجردی] اگر شوهر بخواهد صیغهی طلاق را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد، میگوید:(زَوجَتی فاطِمَةَ خالَعْتُها علی ما بَذَلَتْ هی طالِقٌ). (یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است. )