یک. اجتهاد: در مکتب اسلام اجتهاد یک موضوع مهم و با سابقه است. از دیدگاه شیعه، اجتهاد از عصر معصومین (ع) تا به امروز در میان اصحاب ایشان رواج داشته و دستخوش تحولات فراوانی گردیده و پیشرفت های زیادی داشته است. اجتهاد در عصر پیامبر (ص) مطرح بوده و رجوع به فقیه پس از رحلت آن حضرت نیز همانند گذشته، ادامه داشت تا آن که در دوران امام باقر و امام صادق (ع)، فزونی گرفت. فقیهان بی شماری در مکتب آن دو بزرگوار، تربیت و پرورش یافتند، که از آن جمله اند: ابوبصیر، یونس بن عبدالرحمان و ابان بن تغلب. دو. اصول : اولین کسی که کتاب جداگانه ای در علم اصول نوشت؛ هشام بن حکم از شاگردان امام صادق (ع) است. وی کتاب (الفاظ) را که مباحث آن مهم ترین مباحث علم اصول است، به رشته تحریر در آورد. سپس یونس بن عبدالرحمن شاگرد امام موسی کاظم (ع) کتاب (اختلاف الحدیث و مسائله) را نوشت که مبحث تعارض دو حدیث و مسائل تعادل و تراجیح در دو حدیث را از امام کاظم (ع) بیان می کند که این مطلب را نجاشی نقل می کند. بعد از این دو بزرگوار کتاب های زیادی در این علم از طریق اهل سنت و علمای شیعه به چاپ رسید. سه. رجال: اولین کسانی که در معرفی و شرح حال راویان حدیث کتاب نوشتند اصحاب امامان (ع) بودند، کسانی مانند( عبید الله بن ابی رافع ) کاتب امیر المؤمنین (ع) و (عبد الله بن جبله کنانی) و (ابو فضال) و... البته آثار متقدمین در این علم در حوادث تاریخ از بین رفته و اولین کتاب هایی که به ما رسیده عبارت اند از: 1. رجال کشی 2. فهرست نجاشی 3. رجال شیخ طوسی 4. فهرست شیخ طوسی 5. رجال برقی این کتاب ها به اصول خمسه رجال معروف اند و بعد از آنان هر کس در این موضوع دست به قلم برده در جای جای کتاب خود نظریات این کتاب ها را نقل کرده است. چهار. درایه: سابقه این علم به همان سال های نخست ظهور عالمان، محدثان و فقیهان می رسد، آنان در موارد مختلفی در لابه لای مباحث فقهی، اصولی و حدیثی از اصطلاحات و ضوابط حدیثی استفاده کرده اند، اما اولین تألیف مستقل در این موضوع در قرن چهارم هجری توسط اهل سنت انجام شد و کتاب ( المحدث الفاصل بین الراوی و الواعی) توسط اهل سنت انجام شد و در میان شیعیان کتاب (الدرایه) و شرح آن ( الرعایة فی علم الدرایه) به قلم شهید ثانی به رشته تحریر درآمد.
