در مورد آیه شریفه مورد پرسش، پاسخ ها و دیدگاه های متعدد و مختلفی مطرح شده که ما به برخی از آنها اشاره می کنیم. 1. مراد از تابعین عیسی، امت محمد (ص) است و سه وجه برای این، بیان نمودند. الف.برای این که از نظر زمان پس از امت عیسبی هستند. ب. چون پیامبر ما (ص) تصدیق عیسی و کتاب او را نموده و کسی که دیگری را تصدیق کند می گویند تبعیت او را کرده است. ج. شریعت پیامبر ما با دیگر انبیاء در ابواب توحید که اصل و ریشه دین است متحد می باشد بنابراین پیغمبر اکرم متبع او است. 2. مراد از" اتباع" در آیه شریفه پیروی حق است، پیروانی است که مورد رضایت خدای سبحان است، پس عبارت" کسانی که تو را پیروی میکنند" بر افرادی از نصارا که تا قبل از ظهور اسلام بودند و نیز بر افرادی از مسلمانان که بعد از ظهور اسلام در پیروی از اسلام استقامت کردند و میکنند تطبیق می کند. 3. مراد از آیه شریفه مورد بحث این است که خدای تعالی نصارا را بر یهود برتری خواهد داد(این تفسیر با ظاهر آیه سازگارتر است). 4. مراد (همه در مجموع) نصارا و مسلمین است و آیه شریفه میخواهد خبر دهد از این که یهود تا روز قیامت ذلیل و توسری خور هر کسی است که معتقد باشد به اینکه پیروی از عیسی (ع) واجب است. اما این که چرا مسلمانان جزء کافران به حضرت عیسی (ع) محسوب نمی شوند به این خاطر است که کافر در این جا به معنای منکر است و این قوم یهود هستند که آن حضرت را انکار می نمایند اما مسلمانان نه تنها آن حضرت را انکار و تکذیب نمی کنند و نسبت به او کافر نیستند بلکه پیروان حقیقی حضرت عیسی در خبر دادن به بعثت پیامبر اسلام مسلمانان هستند. مسلمانان حضرت عیسی را یکی از پیامبران بزرگ و سومین پیامبر اولوا العزم و صاحب شریعت و کتاب می دانند بنابر این این که خداوند می فرماید تا روز قیامت پیروان تو (عیسی) را بر کافران برتری دادم تحقیقاً منظور از کفار مسلمانان نمی تواند باشد چون به هیچ وجه این کلمه بر مسلمانان اطلاق نمی شود.
خداوند در آیه 54 سوره آل عمران می گوید: تا روز قیامت پیروان تو (عیسی) را بر کافران برتری دادم. اگر پیروان حضرت عیسی تا قیامت بر همه کافران برتری دارند. پس چرا دین محمد را برگزینیم؟ دین عیسی را برمی گزینیم که تا قیامت از همه کافران برتر باشیم؟
در مورد آیه شریفه مورد پرسش، پاسخ ها و دیدگاه های متعدد و مختلفی مطرح شده که ما به برخی از آنها اشاره می کنیم. 1. مراد از تابعین عیسی، امت محمد (ص) است و سه وجه برای این، بیان نمودند. الف.برای این که از نظر زمان پس از امت عیسبی هستند. ب. چون پیامبر ما (ص) تصدیق عیسی و کتاب او را نموده و کسی که دیگری را تصدیق کند می گویند تبعیت او را کرده است. ج. شریعت پیامبر ما با دیگر انبیاء در ابواب توحید که اصل و ریشه دین است متحد می باشد بنابراین پیغمبر اکرم متبع او است. 2. مراد از" اتباع" در آیه شریفه پیروی حق است، پیروانی است که مورد رضایت خدای سبحان است، پس عبارت" کسانی که تو را پیروی میکنند" بر افرادی از نصارا که تا قبل از ظهور اسلام بودند و نیز بر افرادی از مسلمانان که بعد از ظهور اسلام در پیروی از اسلام استقامت کردند و میکنند تطبیق می کند. 3. مراد از آیه شریفه مورد بحث این است که خدای تعالی نصارا را بر یهود برتری خواهد داد(این تفسیر با ظاهر آیه سازگارتر است). 4. مراد (همه در مجموع) نصارا و مسلمین است و آیه شریفه میخواهد خبر دهد از این که یهود تا روز قیامت ذلیل و توسری خور هر کسی است که معتقد باشد به اینکه پیروی از عیسی (ع) واجب است. اما این که چرا مسلمانان جزء کافران به حضرت عیسی (ع) محسوب نمی شوند به این خاطر است که کافر در این جا به معنای منکر است و این قوم یهود هستند که آن حضرت را انکار می نمایند اما مسلمانان نه تنها آن حضرت را انکار و تکذیب نمی کنند و نسبت به او کافر نیستند بلکه پیروان حقیقی حضرت عیسی در خبر دادن به بعثت پیامبر اسلام مسلمانان هستند. مسلمانان حضرت عیسی را یکی از پیامبران بزرگ و سومین پیامبر اولوا العزم و صاحب شریعت و کتاب می دانند بنابر این این که خداوند می فرماید تا روز قیامت پیروان تو (عیسی) را بر کافران برتری دادم تحقیقاً منظور از کفار مسلمانان نمی تواند باشد چون به هیچ وجه این کلمه بر مسلمانان اطلاق نمی شود.
- [سایر] آیا آیۀ 144 سورۀ آل عمران بر شهادت پیامبر اکرم (ص) دلالت دارد؟
- [سایر] آیه 54 سوره آل عمران می گوید: "به یاد آر وقتی که خداوند فرمود: ای عیسی همانا روح تو را قبض نموده و بر آسمان بالا می برم و تو را پاک و منزه از معاشرت و آلایش کافران می گردانم و پیروان تو را بر کافران تا روز قیامت برتری می دهم، پس آن گاه بازگشت شما به سوی من خواهد بود...". طبق این آیه حضرت عیسی مرده است. آیا قبض روح به جز مردن معنای دیگری هم می تواند داشته باشد؟ شما که می گویید عیسی نمرده و در پیش خداوند است. این آیه را چگونه توجیه می کنید؟
- [سایر] معنای این صلوات شریفه چیست؟ اللهم صل علی محمد و آل محمد فی الاولین و صل علی محمد و آل محمد فی الآخرین و صل علی محمد و آل محمد فی الملأ الاعلی و صل علی محمد و آل محمد فی المرسلین؟
- [سایر] لطفاً توضیح کاملی در باره آیه 4 سوره محمد بدهید، و آیا ما باید با کافران چنین برخورد کنیم؟!
- [سایر] با توجه به آیه 42 سوره آل عمران حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) برتر است یا حضرت مریم (سلام الله علیها)؟
- [سایر] طبق آیه152 سوره نساء، بین رسولان خدا فرقی وجود ندارد ; پس چرا ما حضرت محمد(صلی الله علیه وآله)را برتر از دیگر رسولان می دانیم؟
- [سایر] لطفاً به طور کامل و با جزئیات بفرمایید که "حنیفیان" چه کسانی هستند؟ چرا که این مطلب در قرآن ذکر شده است. آن جا که می فرماید: (ما کانَ إِبْراهیمُ یَهُودِیًّا وَ لا نَصْرانِیًّا وَ لکِنْ کانَ حَنیفاً مُسْلِماً) (آل عمران، 67)، ابراهیم یک حنیف بود. علی الظاهر این مطلب بیانگر آن است که حضرت محمد(ص) هم یک حنیف بودند. چرا حضرت محمد (ص) از دین و کتاب عیسی (فرزند حضرت مریم) که کتاب مقدس را به ارمغان آوردند، پیروی نکردند؟
- [آیت الله بهجت] آیا افزودن جملات: "إلها واحدا..." پس از ذکر شهادت اوّل در تشهّد و جمله ی "أرسله بالهُدی و دین الحقّ..." پس از ذکر شهادت دوّم و "بارک علی محمّدٍ و آل محمّد و تفضّل علی محمّدٍ و آل محمّد..." پس از ذکر صلوات، مشروعیّت دارد؟
- [سایر] پیروان ابراهیم (ع) و یا حنیفیان را معرفی نموده و دلیل پیروی پیامبر اسلام از این دین را بیان نمایید؟
- [سایر] «رب صل علی محمد و آل محمد» بعد از ذکر سجده یا رکوع نماز، به چه معنا است؟
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید: یا محسن قد اتاک المسیء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن وا نا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی؛ بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گناهکار بگذرد؛ تو نیکوکاری و من گناهکار؛ به حق محمد و آل محمد (ص) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله بروجردی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:(یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِییءُ وَ قَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنا المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَز عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی)؛یعنی؛ ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بندهی گنهکار به در خانهی تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار، به حق محمّد و آل محمّد / رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَد أَتاکَ الْمُسیئُ وَ قَدْ أَمَرْتَ الُْمحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسیءِ أَنْتَ الْمُحْسِنُ وَ أَنَا الْمُسیئُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) (ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار به حقّ محمّد و آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر).
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است قبل از تکبیره الاحرام بگوید یا محسن قد اتاک المسیی و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی انت المحسن و انا المسیی فبحق محمد و ال محمد صل علی محمد و ال محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی یعنی ای خدایی که احسان کننده ای بنده بدکردار به درگاه تو امده و تو امر کرده ای به نیکوکار که از بدکردار بگذرد تو نیکوکاری و من بدکردار پس به حق محمد و ال محمد رحمت خود را برمحمد وال محمد بفرست واز زشتیهایی که می دانی از من سرزده بگذر
- [آیت الله سیستانی] خوب است قبل از تکبیرة الاحرام به قصد رجأ بگوید : (یا مُحْسِنُ قَدْ اَتاکَ المُسِیءُ ، وَقَدْ اَمَرْتَ الُمحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ ، اَنْتَ الُمحْسِنُ وَاَنَا المُسِیءُ ، بِحَقّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ ، وَتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی : ای خدائی که به بندگان احسان میکنی ، بنده گنهکار به درِ خانه تو آمده ، و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد ، تو نیکوکاری و من گناهکار ، بحق محمّد و آل محمّد ، رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست ، و از بدیهائی که میدانی از من سر زده بگذر .