شرح پرسش:
آیا آیه (وَ مَا محُمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِیْن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلیَ أَعْقَابِکُمْ) (آل عمران 144) دلالت بر شهید شدن حضرت رسول اکرم (ص) می کند؟
پاسخ :
مسئلۀ رحلت یا شهادت پیامبر اکرم (ص) از جمله مسائلی است که مورد بحث و بررسی قرار گرفته و دلایلی از کتاب های حدیثی و تاریخی برای اثبات شهادت آن حضرت بیان شده است. [1]
اما در خصوص دلالت آیه شریفۀ: (محمد (ص) فقط فرستاده خداست و پیش از او، فرستادگان دیگری نیز بودند آیا اگر او بمیرد و یا کشته شود، شما به عقب برمی گردید؟ (و اسلام را رها کرده به دوران جاهلیّت و کفر بازگشت خواهید نمود؟) و هر کس به عقب باز گردد، هرگز به خدا ضرری نمی‌زند)، [2] بر شهادت پیامبر اکرم (ص)، لازم است شأن نزول آن مورد توجه قرار گیرد، و آن چنین است:
(زمانی که آتش جنگ میان مسلمانان و بت پرستان به شدّت شعله ور بود، صدایی بلند شد و کسی گفت: محمد را کشتم ... این درست همان لحظه ای بود که شخصی به نام (عمرو بن قمیئه حارثی) سنگی به سوی پیامبر پرتاب کرد، و پیشانی و دندان آن حضرت شکست و لب پائین وی شکافت. در این موقع دشمن می خواست پیامبر را به قتل برساند که (مصعب بن عمیر) - یکی از پرچمداران ارتش اسلام - جلو حملات آنها را گرفت ولی خودش در این میان کشته شد و چون او شباهت زیادی به پیامبر داشت دشمن چنین پنداشت که پیغمبر در خاک و خون غلطیده است و لذا این خبر را با صدای بلند به همه لشگرگاه رسانید. [3]
انتشار این خبر به همان اندازه که در روحیۀ بت پرستان اثر مثبت داشت، در میان مسلمانان تزلزل عجیبی ایجاد کرد، جمعی که اکثریت مسلمانان را تشکیل می دادند به دست و پا افتاده و از میدان جنگ به سرعت خارج شدند، حتی بعضی در این فکر بودند که با کشته شدن پیامبر از آئین اسلام برگردند و از سران بت پرستان امان بخواهند، امّا در مقابل آنها، اقلیتی فداکار و پایدار همچون علی (ع)، ابو دجانه، طلحه و برخی دیگر از صحابه بودند که بقیه مسلمانان را به استقامت دعوت می کردند. تا این که روشن شد پیامبر اکرم (ص) زنده بوده و این خبر به اشتباه و یا به دروغ در میان مسلمانان پخش شده است. در این هنگام، آیه شریفۀ نازل شد و گروهی از مسلمانان را که دست از جنگ کشیده بودند سخت مورد نکوهش قرار داد. [4] بنابراین، آیۀ مزبور این معنا را دنبال می کند که اسلام آئین فرد پرستی نیست و به فرض که پیامبر (ص) در این میدان، به شهادت می رسید، وظیفه مسلمانان بدون تردید ادامۀ مبارزه بود و آنها باید در دینشان راسخ و ثابت قدم می ماندند؛ زیرا با مرگ یا شهادت پیامبر، اسلام پایان نمی یابد، بلکه آئین حقّی است که تا ابد جاویدان خواهد ماند. [5]
پس، فعل (قُتِلَ) تنها فرضیه ای را بیان می کند که حتی بر فرض این که پیامبر کشته شود، مسلمانان باید در دینشان باقی بمانند و در آنچه وظیفه آنان است، کوتاهی نورزند؛ از این رو، آیه دلالتی بر شهادت پیامبر (ص) ندارد.
پی نوشت:
[1] . ر.ک: نمایۀ (شهادت یا رحلت پیامبر اسلام (ص))، http://islamquest.net/fa/archive/question/4348.
[2] . آل عمران، 144، (وَ مَا محُمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِیْن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلیَ أَعْقَابِکُمْ).
[3] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 3، ص 115، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374ش.
[4] . همان.
[5] . همان، ص 116؛ و ر.ک: فخر رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج 9، ص 377، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1420ق.
منبع:islamquest.net
