از یک جهت احکام الاهی به دو بخش تقسیم می شوند. الف. احکام امضایی؛ ب. احکام تأسیسی؛ احکام امضایی احکامی هستند که پیش از اسلام سابقه داشته، امّا اسلام آن را با اصلاحاتی امضا نموده است؛ مانند بسیاری از انواع معاملات، امّا احکام تأسیسی احکامی هستند که قبلاً سابقه نداشتند، بلکه آن از ابداعات اسلام است؛ مانند بسیاری از عبادات. حقوق متقابل بین انسان ها نیز تنها مختص به اسلام نیست، بلکه در میان همه ادیان الاهی، حتی در میان ادیان غیر الاهی نیز وجود دارد. نظر به این که انسان مدنی بالطبع و اجتماعی است؛ از این رو برای حفظ نظام اجتماعی باید قوانینی تدوین شده و حقوقی را برای افراد تعریف نماید و تمام افراد جامعه را موظف نماید تا به آن پایبند باشند، و این همان است که از آن به حقوق طرفینی تعبیر نمودند. در مورد حقوق متقابل پزشک و بیمار باید گفت؛ هریک از بیمار و پزشک نسبت به یکدیگر حقوقی دارند؛ مانند این که: 1. بیمار باید به پزشک اعتماد کند، و پزشک هم نسبت به بیمار امین باشد؛ یعنی اگر بیماری دارای مریضی و یا عیبی است که مخفی بوده و برای بیمار از اسرار محسوب می شود، نباید آن را برای دیگران بازگو کند. 2. اگر بیمار نامحرم است، حدود شرعی را در نگاه کردن، لمس نمودن و ... رعایت کند. 3. پزشک باید نهایت سعی و تلاش خود را در فهم و تشخیص درست و دقیق بیماران به کار بندد، نه این که از روی حدس و احتمالات بیمارش را مداوا کند. 4. داروها را در حد نیاز و ضرورت برای بیمار تجویز کند و ... .[1] 5. پزشک نباید به کار و تخصصش از بعد اقتصادی نگاه کند، بلکه از جنبه رسالت انسانی با آن برخورد کند. و بیمار نیز در مقابل باید به حق الزحمه پزشک توجه داشته باشد. 6. بیمار هم باید به توصیه های پزشک توجه کرده و تمام آنچه را که در جهت بهبود و معالجه نیاز است به کار بندد. این پرسش پاسخ تفصیلی ندارد.
[1] . مجلسی، بحار الأنوار، ج 75، ص 235، مؤسسة الوفاء بیروت - لبنان، 1404 ه ق، از علی (ع) نقل شده که فرموده: سه چیز است که اهل هر منطقهای از پناه بردن به آن در امر دنیا و آخرتشان، بینیاز نیستند، اگر آن را از دست بدهند نادان و احمق هستند، فقیه و دانشمند با ورع، امیر خیرخواه مورد اطاعت مردم، طبیب بصیر مورد اعتماد.
