کتاب من لا یحضره الفقیه اثر مرحوم شیخ صدوق از علمای بزرگ و بنام شیعه است. این کتاب یکی از ارزش‌مندترین منابع روایی شیعه به شمار می‌‏آید و یکی از چهار کتاب معتبر روایی شیعه است که هر مجتهدی در اجتهاد و استنباط احکام شرعی باید به روایات آن توجه داشته باشد. کتاب من لا یحضره الفقیه از زمان نگارش مورد توجه و استقبال علمای شیعه قرار گرفته و پیوسته در مجموعه‏‌های بزرگ و کوچک روایی به آن استناد نموده و از آن روایت نقل کرده‌‏اند. برخی از ویژگی‌های مهم این کتاب عبارت‌اند از: 1. اعتماد و اطمینان نویسنده به صحت مطالب و روایات آن، 2. دست‌رسی آسان به مسائل شرعی بر اساس منابع اصلی، 3. نگارش به سبک رایج در قرون اولیه اسلامی، 4. گسترگی مباحث و شمول آن نسبت ابواب مختلف فقهی‏، 5. استفاده از منابع دست اول روایی، 6. وجود حدود 6 هزار روایت در آن.
کتاب من لا یحضره الفقیه اثر مرحوم شیخ صدوق از علمای بزرگ و بنام شیعه است. این کتاب یکی از ارزشمندترین منابع روایی شیعه به شمار میآید و یکی از چهار کتاب معتبر روایی شیعه است که هر مجتهدی در اجتهاد و استنباط احکام شرعی باید به روایات آن توجه داشته باشد. کتاب من لا یحضره الفقیه از زمان نگارش مورد توجه و استقبال علمای شیعه قرار گرفته و پیوسته در مجموعههای بزرگ و کوچک روایی به آن استناد نموده و از آن روایت نقل کردهاند. برخی از ویژگیهای مهم این کتاب عبارتاند از: 1. اعتماد و اطمینان نویسنده به صحت مطالب و روایات آن، 2. دسترسی آسان به مسائل شرعی بر اساس منابع اصلی، 3. نگارش به سبک رایج در قرون اولیه اسلامی، 4. گسترگی مباحث و شمول آن نسبت ابواب مختلف فقهی، 5. استفاده از منابع دست اول روایی، 6. وجود حدود 6 هزار روایت در آن.
- [سایر] کتب اربعه (کافی، تهذیب، استبصار، و من لایحضره الفقیه) معتبرترین کتب احادیث شیعه است؛ علت این اعتبار در نزد علمای شیعه چیست؟
- [سایر] با سلام؛ آیا کتابی هست که مصادر احکام وارده در من لایحضر الفقیه و روایات مربوط به آن احکام را نوشته باشد و صحیح بودن حدیث را بررسی کرده باشد؟ حتی آرای نادر شیخ را؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] حدیث (من لایحضر) از قول پیامبر (صلی الله علیه وآله) که وطی در دبر زنان امت من بر مردان امتم حرام است، آیا صحت دارد؟
- [سایر] سلام؛ در کتب حدیث شیعه؛ مانند کافی و من لا یحضر از قول پیامبر(ص) آمده به زنان نوشتن یاد ندهید: لا تعلّموهن الکتابة، این حدیث را چگونه میتوان توجیه و تفسیر نمود؟
- [سایر] وقتی که سنی بودیم، کتاب منبع و مرجع در کنار قرآن؛ مانند کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم می توانستیم داشته باشیم. و پیدا کردن کتاب های حدیث اهل سنت خیلی مشکل نبود؛ چون در اکثر فروشگاه های کتاب موجود بوده. ولی وقتی که دنبال کتاب های منبع و درجه اول شیعه می گردم؛ مثل الکافی و من لا یحضر الفقیه و تهذیب الاحکام و الاستبصار و ... نمی توانم پیدا کنم. چه طور فقه اهل بیت را یاد بگیرم؟ راستی یاد گیری فقه اهل البیت خیلی سخت به نظر می آید؛ زیرا کتاب حدیث اهل بیت برای مراجعه ندارم.
- [سایر] من احادیثی را مشاهده کردم که ساخت ضریح و گنبد و قبر در آنها منع شده بود .لطفا توضیح دهید. در کتاب (من لا یحضره الفقیه) و (وسایل الشیعه) از امام جعفر صادق چنین نقل شده است:"پیامبر ص از اینکه بر قبری نماز بگزارند، یا بر آن بنشینند و یا بر آن بنا و ضریح بسازند، نهی فرموده است و یهود و نصارا را لعنت نموده اند که قبور انبیاء را مسجد ساختند." و در فروع الکافی ، من لا یحضره الفقیه ، وسائل الشیعة. از سماعة ابن مهران روایت است که گفت:درباره زیارت قبور و ساختن مسجد بر آن از امام جعفر صادق پرسیدم ایشان فرمود:زیارت قبور اشکالی ندارد، اما در کنار قبر مسجد ساخته نشود. و همچنین در (من لا یحضره الفقیه) از امام جعفر صادق روایت است که می فرماید: "هر چیزی که غیر از خاک خود قبر بر روی قبر گذاشته و یا ریخته شود بر مرده سنگینی می کند." و در (فروع الکافی، وسائل الشیعة) از امام جعفر صادق روایت است که رسول الله ص فرموده اند: "جز خاکی که از خود قبر بیرون آورده شده خاک دیگری بر آن ریخته نشود. روایتی در (من لا یحضره الفقیه، وسائل الشیعة) از امیرالمؤمنین علی است که فرموده اند: "کسی که قبری را باز سازی کند یا تمثالی بسازد یقیناً و بدون شک از اسلام خارج شده است." و در (وسائل الشیعة) از جعفر صادق به نقل از امیر المؤمنین (ع) روایت فرمود: "رسول الله ص مرا به مدینه فرستاد و فرمود:هر عکسی که دیدی نابود کن، و هر قبری را دیدی هموارش کن." و در (الاستبصار، وسائل الشیعة) از علی بن جعفر: روایت است که از امام موسی کاظم پرسیدم: آیا ساختن قبر و نشستن بر آن جایز است؟ فرمود: ساختن قبر و نشستن بر آن و گچ کردن و گل کردن آن جایز نیست.
- [سایر] سلام، در مورد این حدیث سوالاتی داشتم: (الإمامُ الصادِقِ علیه السلام: اَلعَبدُ کُلَّما إزدادَ لِلنِّساءِ حُبّاً، إزدادَ فِی الإیمانِ فَضْلاً). هرچه زن دوستی بنده افزایش یابد، بر ایمانش افزوده میشود. (من لا یحضر الفقیه ج 3 ص 384). اول. منظور از نساء در روایت همسر است یا مطلق زنان؟ دوم. اگر منظور همه خانمها است محبت داشتن به همه خانمهای محرم و نامحرم درست است؟ چه نوع محبتی منظور است؟ سوم. در روایات دیگر از خصایص نبی گرامی اسلام(ص) علاقه به بانوان ذکر شده، این علاقه یعنی چه؟ منظورمان تکریم و با دید محترمانه و انسانی به خانمها داشتن است؟ چهارم. برخی علاقه به بانوان را دلیل برای تعدد زوجات پیامبر میدانند، چه پاسخی به این افراد باید داد؟
- [سایر] ازدواج با زن شاغل، چه مزایا و معایبی دارد؟
- [سایر] ویژگیهای خواستگاری مطلوب چیست؟
- [سایر] ویژگیهای دوست خوب چیست؟
- [آیت الله خوئی] اگر پیش از وقت نماز جستجو نماید، و آب پیدا نکند و تا وقت نماز همآنجا بماند، چنانچه احتمال دهد که آب پیدا میکند، احتیاط مستحب آن است که دوباره در جستجوی آب برود. ______________________________ (1). مجلسی اول قدس سره در شرح کتاب من لا یحضره الفقیه، مقدار پرتاب تیر را دویست گام معین فرموده است. توضیح المسائل، ص: 95
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگرانسان به قدری وقت دارد که می تواند وضو بگیرد، یا غسل کند و نماز را بدون کارهای مستحبی آن مثل اقامه و قنوت بخواند، باید غسل کند یا وضو بگیرد، و نماز را بدون کارهای مستحبی آن به جا آورد بلکه اگر به اندازه سوره هم وقت ندارد، باید غسل کند یا وضو بگیرد و نماز را بدون سوره بخواند. 1. مرحوم مجلسی قدس سره در کتاب شرح من لایحضره الفقیه مقدار پرتاب تیر را دویست گام معین فرموده است.
- [آیت الله اردبیلی] روزهای که در حال اعتکاف گرفته میشود، لازم نیست که برای خود اعتکاف باشد، بلکه میتواند هر روزهای (مثل روزه قضا یا کفّاره) را در حال اعتکاف =============================================================================== 1 و 2 من لا یحضره الفقیه،ج2،ص120 - 122. بگیرد؛ ولی احتیاط واجب آن است که اگر برای خود اعتکاف کرده است، روزهای که میگیرد برای کس دیگر نباشد (مثلاً قضای روزه پدرش را به جا نیاورد) و همچنین اگر به نیابت از شخص دیگری اعتکاف کرده باشد، روزه را نیز به نیابت از وی بگیرد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان در آبادی باشد، باید برای تهیه آب وضو و غسل، به قدری جستجو کند که از پیدا شدن آن ناامید شود و اگر در بیابان باشد، چنانچه زمین آن پست و بلند باشد و یا به واسطه درخت و مانند آن عبور در آن زمین مشکل باشد، باید در دایرهای که مرکز آن محل نماز خواندن اوست و شعاع آن به اندازه پرتاب یک تیر قدیمی است که با کمان پرتاب میکردند(1)، در جستجوی آب برود و اگر زمین آن این گونه نباشد، =============================================================================== 1 مجلسی قدسسره در شرح (من لا یحضره الفقیه)، مقدار پرتاب تیر را دویست گام معین فرموده است. باید در دایرهای که شعاع آن به اندازه پرتاب دو تیر است جستجو نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه انسان در شهر و آبادی باشد و آب پیدا نکند باید آنقدر جستجو نماید تا از پیدا کردن آب مأیوس شود، اما اگر در بیابان است چنانچه کوهستانی و یا زمین پست و بلند است یا به واسطه درخت و مانند آن عبور از آن مشکل می باشد باید در هر یک از چهار طرف به اندازه پرتاب یک تیر که در قدیم با کمان پرتاب می کردند به جستجوی آب رود (1) و اگر زمین هموار و بی مانع است باید در هر طرف به اندازه مسافت دو تیر جستجو کند، ولی هر طرفی که یقین دارد آب نیست جستجو لازم ندارد و هرگاه بعضی از چهار طرف هموار و بعضی پست و بلند است باید در هر طرف طبق دستور خودش عمل نماید. 1. مرحوم علامه مجلسی در شرح (من لا یحضره الفقیه) مقدار پرتاب تیر را دویست گام معین کرده است و ظاهر این است که تیرانداز متعارف از این مقدار تجاوز نمی کند.
- [آیت الله مظاهری] اهل کتاب پاک میباشند. 9 - مایعات مست کننده:
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اهل کتاب (یهود و نصاری و مجوس) پاک می باشند.
- [آیت الله سیستانی] انسان نمیتواند از سهم سبیل اللّه قرآن یا کتاب دینی ، یا کتاب دعا بخرد و وقف نماید ، مگر آنکه مصلحت عامه اقتضای این کار را داشته و از حاکم شرع بنابر احتیاط لازم اجازه بگیرد .
- [آیت الله اردبیلی] طلاق دادن زن در حال حیض به تفصیلی که در کتاب طلاق گفته میشود، باطل است.
- [آیت الله بروجردی] طلاق دادن زن در حال حیض، به طوری که در کتاب طلاق گفته میشود باطل است.