معنای احتکار چیست؟ و آیا در روایات معصومین نکوهش شده است؟ لطفاً چند مورد از احکام مربوط به آن‌را بنویسید.

احتکار از مادۀ «حکر» است، و حکر به معنای ذخیره کردن طعام به امید و انتظار چیزی است. به کسی که این عمل را انجام می دهد «محتکر» گفته می‌شود. به نظر برخی از لغت‌شناسان، احتکار به معنای جمع آوری و نگهداری طعام و آنچه که خورده می‌شود(ارزاق)، به امید گران شدنش؛ است.[1] محتکر از نگاه روایات دربارۀ احتکار روایات متعددی رسیده است که در چند بخش به برخی آنها اشاره می‌شود.[2]     الف. احتکار موجب سقوط خصلت‌های انسانی است: امام علی(ع) می‌فرمایند: «احتکار رذیلت(پستی) است».[3] «احتکار خصلت فاجران است».[4] و «رنج رساندن به مردم از راه احتکار، از خصلت‌های مردم جاهل است».[5] ب. محتکر گنهکار است؛ امام علی(ع): «محتکر اهل معصیت و  گناه کار است ».[6] ج. محتکر ملعون است؛ پیامبر اسلام(ص) در این باره می‌فرماید: «محتکر ملعون است».[7] امام موسی کاظم(ع) از پیامبر(ص) روایت می‌کند: «... اگر بنده‏ای به عنوان دزد، به نزد خدا رود، در نظر من بهتر است تا به عنوان «محتکر»، که چهل روز ارزاق را احتکار کرده باشد...».[8] د. عذاب محتکر در آخرت: پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «نگاهی به دوزخ افکندم، درّه‏ای دیدم که می‏جوشید، (به مالک دوزخ) گفتم: ای مالک! این درّه جای کیست؟ گفت: جای سه گروه: محتکران، اشخاص دایم الخمر، و دلّالان زنا».[9] حکم شرعی احتکار به طور مسلّم، احتکار در شرع مقدّس نهی شده است. عدۀ زیادی از فقها نیز حکم به تحریم آن داده‌اند،[10] اگرچه برخی دیگر، دلایل حرمت را کافی ندانسته و حکم به کراهت داده اند.[11] اما در هر صورت برخی از مجازات‌های محتکر (مانند به فروش گذاشتن اموال احتکار شده) مورد اجماع علما است.[12] اگرچه حرمتِ احتکار بر اساس آنچه در روایات آمده و نظر مشهور هم همان است، فقط در غلّاتِ چهارگانه و در روغن حیوانی و روغن نباتی است که طبقات مختلف جامعه به آن نیاز دارند؛  ولی حکومت اسلامی هنگامی که مصلحت عمومی اقتضا کند، حق دارد از احتکار سایر احتیاجات مردم هم جلوگیری کند و اجرای تعزیر مالی بر محتکر در صورتی که حاکم صلاح بداند، اشکال ندارد.[13]   [1] . ابن منظور، لسان العرب،ج 4، ص 208،دار صادر، چاپ سوم، بیروت، 1414ق. [2] . نک: حکیمی، برادران، الحیاة، ج 5، ص 623، ترجمه احمد آرام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1380ش. [3] . تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، محقق و مصحح: درایتی، مصطفی، ص 361، ح 8200، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، 1366ش؛ الحیاة، ج 5، ص 627. [4] . تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 361. [5] . همان. [6] . ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، محقق و مصحح: فیضی، آصف،‏ ج 2، ص 35، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، چاپ دوم، 1385ق. [7] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دار الحدیث، ج 10، ص 60، قم، چاپ اول، ‏1429ق. [8] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 159، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق. .[9] شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 17، ص 426، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق. [10] . امام خمینی در کتاب بیع خود می‌نویسد: «اقتضای اکثر روایات؛ حرمت احتکار است». نک: امام خمینی، کتاب البیع ، ج ‏3، ص 611، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، چاپ اول، 1421ق. [11] . صیمری، مفلح بن حسن، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، ج ‏2، ص 32، دارالهادی، چاپ اول، بیروت، 1420ق. [12] . همان. .[13] امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج ‏2، ص 1027، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.