اصل روایت این‌گونه است که پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «إِنَّمَا أَقْضِی بَیْنَکُمْ بِالْبَیِّنَاتِ وَ الْأَیْمَانِ وَ بَعْضُکُمْ أَلْحَنُ بِحُجَّتِهِ مِنْ بَعْضٍ فَأَیُّمَا رَجُلٍ قَطَعْتُ لَهُ مِنْ مَالِ أَخِیهِ شَیْئاً فَإِنَّمَا قَطَعْتُ لَهُ بِهِ قِطْعَةً مِنَ النَّار»؛[1] «[ای مردم!] تنها من در میان شما طبق گواهی گواهان و سوگندها دادرسی می‌کنم و [چه بسا باشد که] برخی از شما از برخی دیگر بهتر دلیل می‌آورد؛ بنابراین، هر فردی که من از مال برادرش چیزی را برای او [به واسطه بیّنه یا سوگند دروغ] جدا کنم، تنها برای او با آن، قطعه‌ای از آتش جدا کرده‌ام.
«بیّنه» در لغت، به معنای دلیل و برهان[2] و نیز بر دلالت آشکار،[3] اطلاق می‌شود. این معنا شامل دلالت عقلی و دلالت حسی می‌شود.[4]
استعمال این کلمه در قرآن و روایات نیز به همین معنای لغوی؛ یعنی امر واضح و حجت و برهان آمده است. و برای این واژه در اصطلاح خاص شرعی یا متشرعه، معنایی غیر از معنای لغوی آن به‌کار نرفته است، مگر در موضوع دعاوی و قضاوت که در معنای شهادت و گواهی معتبر شرعی به‌کار رفته است،[5]
نتیجه این که در این روایت و دیگر احادیث مشابه، بینه به همان معنای لغوی خودش گرفته می شود. [1] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 7، ص 414، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق. [2] . بستانی، فؤاد افرام، مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی-فارسی، ص 200، انتشارات اسلامی، تهران، چاپ دوم، 1375ش. [3] . راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: داودی، صفوان عدنان، ص 157، دارالعلم، الدار الشامیة، دمشق، بیروت، چاپ اول، 1412ق. [4] . همان. [5] . مشکینی، میرزا علی، مصطلحات الفقه، ص 119، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
