طریقیت
طریقیت، حکایت و کشف اماره از واقع می‌باشد.
طریقیت و موضوعیت در مبحث حدود یعنی چه؟ چه تأثیری در مسائل جزایی اسلام دارد؟
«موضوعیت» و «طریقیت» (از اصطلاحات اصول فقه)؛ گاهی صفت قطع واقع شده و گاهی صفت اماره می‌باشد، در هر دو مورد؛ اگر قطع یا ظن (گمان) در حکم شرعی قید شده باشند و حکم شرعی متوقّف بر تحقق آن دو باشد، از آن به «موضوعیت» یاد می‌شود و اگر این دو (قطع و ظن) در حکم شرعی دخیل نباشند و فقط راهی باشند برای کشف حکم یا واقع خارجی (موضوع خارجی)، از آن دو با صفت «طریقیت» یاد می‌شود. در بحث حدود؛ مثلاً اگر اقرار و شهادت شهود؛ موضوعیت داشته باشد، بدان معنا است که زنا بر طبق احکام شرعی فقط از این دو طریق قابل اثبات است. اما اگر اقرار و شهادت را طریقی برای رسیدن به واقع بدانیم، قاضی از هر طریق دیگری علم به ارتکاب زنا پیدا کرد می‌تواند شخص مورد نظر را مجازات کند.
«موضوعیت» و «طریقیت» (از اصطلاحات اصول فقه)؛ گاهی صفت قطع واقع شده و گاهی صفت اماره می‌باشد، در هر دو مورد؛ اگر قطع یا ظن (گمان) در حکم شرعی قید شده باشند و حکم شرعی متوقّف بر تحقق آن دو باشد، از آن به «موضوعیت» یاد می‌شود و اگر این دو (قطع و ظن) در حکم شرعی دخیل نباشند و فقط راهی باشند برای کشف حکم یا واقع خارجی (موضوع خارجی)، از آن دو با صفت «طریقیت» یاد می‌شود. در بحث حدود؛ مثلاً اگر اقرار و شهادت شهود؛ موضوعیت داشته باشد، بدان معنا است که زنا بر طبق احکام شرعی فقط از این دو طریق قابل اثبات است. اما اگر اقرار و شهادت را طریقی برای رسیدن به واقع بدانیم، قاضی از هر طریق دیگری علم به ارتکاب زنا پیدا کرد می‌تواند شخص مورد نظر را مجازات کند.
عنوان سوال:
طریقیت و موضوعیت در مبحث حدود یعنی چه؟ چه تأثیری در مسائل جزایی اسلام دارد؟
پاسخ:
«موضوعیت» و «طریقیت» (از اصطلاحات اصول فقه)؛ گاهی صفت قطع واقع شده و گاهی صفت اماره می‌باشد، در هر دو مورد؛ اگر قطع یا ظن (گمان) در حکم شرعی قید شده باشند و حکم شرعی متوقّف بر تحقق آن دو باشد، از آن به «موضوعیت» یاد می‌شود و اگر این دو (قطع و ظن) در حکم شرعی دخیل نباشند و فقط راهی باشند برای کشف حکم یا واقع خارجی (موضوع خارجی)، از آن دو با صفت «طریقیت» یاد می‌شود.
در بحث حدود؛ مثلاً اگر اقرار و شهادت شهود؛ موضوعیت داشته باشد، بدان معنا است که زنا بر طبق احکام شرعی فقط از این دو طریق قابل اثبات است. اما اگر اقرار و شهادت را طریقی برای رسیدن به واقع بدانیم، قاضی از هر طریق دیگری علم به ارتکاب زنا پیدا کرد می‌تواند شخص مورد نظر را مجازات کند.
- [سایر] آیا رأی مردم برای گزینش اعضای خبرگان رهبری موضوعیت دارد یا طریقیت؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا غلوْ سهم، یا سهمین برای فحص موضوعیّت دارد، یا طریقیّت؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] سلام علیکم تورو خدا جوابم را بدهید آیا مجازات حد در صورتی اعمال می شود که فایده ای داشته باشد یا در هر صورت باید اجرا شود؟ در یک کلام آیا مجازاتها طریقیت دارند یا موضوعیت؟
- [سایر] با توجه به این که دین مبین اسلام می فرماید: زن ها حق ازدواج با غیر مسلمان را ندارند، آیا با توجه به مبحث جامعه شناسی، این امر یک جامعه بسته تلقی می گردد یا خیر؟
- [سایر] آیا پیوند اعضای افرادی که به مرگ مغزی دچار شده اند در محرمیت و عده زن و مسائل دیگر تأثیری دارد یا نه؟
- [آیت الله خامنه ای] برادر من مسائل شرعی و اخلاقی را رعایت نمی کند و تاکنون نصیحت در او تأثیری نداشته است، وظیفه من هنگام مشاهده رفتارهای او چیست؟
- [سایر] نفوذ و جاذبه بی نظیر قرآن کریم در قلوب شنوندگان، حتی بیگانگان از اسلام، چه تأثیری بر جای گذاشت؟
- [آیت الله نوری همدانی] ب: در صورت موضوعیّت داشتن، چنانچه اجرای رجم یا مجازاتهایی نظیر مجازات لواط با شیوههای منصوص در شرائطی خاص به مصلحت اسلام و نظام مقدس اسلامی نباشد - مثلاً وهن اسلام و مسلمین باشد یا چهره خشنی از اسلام یا نظام اسلامی نشان دهد - آیا میتوان ضمن اجرای اصل حکم - قتل - شیوه اجرای آنرا تغییر داد؟
- [سایر] این که هر مسلمانی بیشتر از سه روز با مسلمانی صحبت نکند از مسلمانان نیست تا چقدر صحت دارد وآیا تأثیری بر روزه های ماه رمضان دارد یانه؟
- [سایر] آیا در اسلام به مسائل رفاهی توجه شده؟ حد استفاده از این امکانات چقدر است؟
- [آیت الله بروجردی] کسی که میت را غسل میدهد، باید مسلمانِ دوازده امامی و بالغ و عاقل باشد و مسائل غسل را هم بداند.
- [آیت الله بهجت] کسی که میّت را غسل میدهد، باید مسلمان و دوازده امامی و عاقل باشد و مسائل غسل را هم بداند.
- [آیت الله سبحانی] کسی که میّت را غسل می دهد، باید مسلمان و بالغ و عاقل باشد و مسایل غسل را هم بداند. صفحه 191
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که میت را غسل می دهد، باید مسلمان دوازده امامی و بالغ و عاقل باشد و مسائل غسل را هم بداند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که میت را غسل می دهد باید مسلمان دوازده امامی و عاقل و بنابر احتیاط واجب بالغ باشد و باید مسائل غسل را هم بداند.
- [آیت الله مظاهری] کسی که میّت را غسل میدهد، در حال اختیار باید مسلمان دوازده امامی و عاقل و آشنا به مسائل غسل باشد، گرچه بالغ نباشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که میت را غسل می دهد باید مسلمان دوازده امامی و عاقل و بالغ باشد و مسایل غسل را هر چند به تعلیم دیگری در اثنای غسل بداند
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که میت را غسل می دهد باید مسلمان و بالغ و عاقل باشد و مسائل لازم غسل را بداند و احتیاط مستحب آن است که شیعه دوازده امامی باشد.
- [امام خمینی] کسی که میت را غسل می دهد باید مسلمان دوازده امامی و عاقل باشد و مسایل غسل را هم بداند، و بنابر احتیاط واجب بالغ باشد.
- [آیت الله اردبیلی] هیچ مسلمانی نباید نسبت به مسائل و مشکلات سایر مسلمانان بیتفاوت باشد و به اندازه قدرت و توان خود موظّف است در اصلاح امور دینی و دنیایی دیگران اقدام نماید. از رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم نقل شده است که فرمودند: (کسی که صبح کند در حالی که به امور مسلمانان اهتمام نورزد مسلمان نیست).(1)