چگونه می‌توان با دلایل عقلی اثبات کرد که صداقت امری وجودی و دروغ امری عدمی است؟ و این‌که به طور کلی خیر، وجودی و شر عدمی است؟
صدق(راستی – راست‌گویی) و دروغ از اوصاف افعال است؛ یعنی آنچه واقعیت خارجی دارد خود فعل است. به عبارت روشن‌تر؛ یعنی فعل، آن گزارش و سخنی است که در خارج تحقق پیدا کرده است. و به تعبیر فلسفی تموج هوایی است که ایجاد شده است؛ اما راست یا دروغ بودن وصفی است که عقل انسان برای این فعل خارجی در نظر می‌گیرد؛ یعنی اگر آن گزارش و سخن مطابق با واقع بود، می‌گویند این سخن صدق و راست است و گرنه دروغ خواهد بود. به تعبیر فلسفی، «راست» و «دروغ»، ما بازاء خارجی ندارند؛ هر چند منشأ انتزاع خارجی دارند. البته، در علم کلام مبحث دیگری مطرح است و آن این‌که آیا عقل بدون کمک شرع می‌تواند خوبی صداقت و بدی را دروغ بفهمد یا نه؟ این مبحث به حسن و قبح ذاتی اشیا معروف است؛ در صورتی که مقصود این مبحث باشد، رجوع شود: به پاسخ 37626. در مورد وجودی بودن خیر و عدمی بودن شر، پاسخ 5529 (انتساب بالعرض شرور به خداوند) را مطالعه کنید.  
عنوان سوال:

چگونه می‌توان با دلایل عقلی اثبات کرد که صداقت امری وجودی و دروغ امری عدمی است؟ و این‌که به طور کلی خیر، وجودی و شر عدمی است؟


پاسخ:

صدق(راستی – راست‌گویی) و دروغ از اوصاف افعال است؛ یعنی آنچه واقعیت خارجی دارد خود فعل است. به عبارت روشن‌تر؛ یعنی فعل، آن گزارش و سخنی است که در خارج تحقق پیدا کرده است. و به تعبیر فلسفی تموج هوایی است که ایجاد شده است؛ اما راست یا دروغ بودن وصفی است که عقل انسان برای این فعل خارجی در نظر می‌گیرد؛ یعنی اگر آن گزارش و سخن مطابق با واقع بود، می‌گویند این سخن صدق و راست است و گرنه دروغ خواهد بود. به تعبیر فلسفی، «راست» و «دروغ»، ما بازاء خارجی ندارند؛ هر چند منشأ انتزاع خارجی دارند.
البته، در علم کلام مبحث دیگری مطرح است و آن این‌که آیا عقل بدون کمک شرع می‌تواند خوبی صداقت و بدی را دروغ بفهمد یا نه؟ این مبحث به حسن و قبح ذاتی اشیا معروف است؛ در صورتی که مقصود این مبحث باشد، رجوع شود: به پاسخ 37626.
در مورد وجودی بودن خیر و عدمی بودن شر، پاسخ 5529 (انتساب بالعرض شرور به خداوند) را مطالعه کنید.
 





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین