پیش از بیان روایات باید گفت؛ قرآن بارها اعلام کرده که زن و مرد با یکدیگر در برابر خداوند از جایگاه مساوی برخوردار بوده و ملاک ارزش افراد تقوای آنان است: «خداوند، درخواست آنها را پذیرفت؛ [و فرمود:] من عمل هیچ عمل‌کننده‌ای از شما را، زن باشد یا مرد، ضایع نخواهم کرد؛ شما هم‌نوعید، و از جنس یکدیگر!».[1] «و کسی که چیزی از اعمال صالح را انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که ایمان داشته باشد، چنان کسانی داخل بهشت می‌شوند؛ و کمترین ستمی به آنها نخواهد شد».[2] «هر کس بدی کند، جز بمانند آن کیفر داده نمی‌شود؛ ولی هر کس کار شایسته‌ای انجام دهد -خواه مرد یا زن- در حالی که مؤمن باشد آنها وارد بهشت می‌شوند و در آن روزی بی‌حسابی به آنها داده خواهد شد».[3] روایاتی که در شأن و منزلت زن در منابع روایی ذکر شده بسیار است که به ذکر چند نمونه بسنده می‌کنیم: 1. امام صادق(ع): «هر گاه زن نماز پنج‌گانه خود را بخواند و روزه ماه رمضانش را بگیرد، و حج خانه خدا را [در صورت استطاعت] انجام‏ دهد، و از شوهر خود اطاعت کند و دارای ولایت امیر مؤمنان علی(ع) باشد، پس از هر دری از درهای بهشت که بخواهد داخل بهشت شود».[4] 2. امام علی(ع): «رسول خدا(ص) از جهاد یاد کرد. زنی به رسول خدا گفت: ای رسول خدا! از این جهاد [چیزی] برای زنان نیست؟ پیامبر فرمود: برای زن در فاصله حاملگی تا زایمانش و تا از شیر گرفتن فرزندش اجری است چونان اجر کسی که خود را در راه خدا [و جهاد] قرار داده است، پس اگر در این فاصله بمیرد موقعیّت شهید را دارد».[5] 3. مردی خدمت پیامبر اکرم(ص) آمد و گفت: همسری دارم که چون به خانه درمی‌آیم به استقبالم می‌شتابد و چون بیرون می‌آیم مرا بدرقه می‌کند و چون مرا غصه‌دار می‌بیند می‌پرسد که چه غصه‌ای داری؟ اگر به خاطر روزیت غصه می‌خوری که دیگری (خدا) آن‌را برای تو به عهده گرفته است و اگر در ارتباط با امور آخرتت غصه می‌خوری خداوند بر غصه‌ات بیفزاید، رسول خدا(ص) فرمود: «خداوند کارگزارانی دارد و این زن از کارگزاران خداست و نیمی از اجر شهیدان از آن اوست».[6] 4. ابوحمزه گوید: از جابر انصاری شنیدم که می‌گفت: ما همراه پیامبر(ص) نشسته بودیم سخن از زنان و فضیلت برخی از آنان بر بعضی بود. رسول خدا(ص) فرمود: «آیا شما را از بهترین زنان‌تان با خبر سازم. گفتیم: آری ای رسول خدا! حضرت به ما خبر داد و فرمود: از بهترین زنان شما همان زنی است که در فرزند‌آوری سستی نکند، بسیار مهرپیشه، پوشیده و خویشتن‌دار باشد در میان بستگان، وزین و گرانقدر بوده و با شوهرش فروتن باشد. خود را برای شوهرش بیاراید، اما خویشتن را از دید دیگران مصون نگه‌دارد، به سخن شوهرش گوش فرا دهد و خواهش او را بپذیرد و هنگامی که با او خلوت کند، نیازهای جنسی شوهرش را برطرف کند...».[7] نمایه‌های مرتبط: شخصیت و جایگاه زن در اسلام، 265 مقام و جایگاه زن، 6519 زن و مرد، سؤال 11855 برتری مردان نسبت به زنان در برخی جنبه‌ها، سؤال 6580 عدم برتری مرد بر زن، سؤال 531 عقل و ایمان زنان در کلام امام علی (ع)، سؤال 4897 [1] . آل عمران، 195. «فَاسْتَجابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّی لا أُضیعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنْکُمْ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی‏ بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ». [2] . نساء، 124. «وَ مَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی‏ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَ لا یُظْلَمُونَ نَقیراً». [3] . غافر، 40. «وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی‏ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِسابٍ». [4] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 441، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق. [5] . همان، ص 561. [6] . همان، ص 389. [7] . همان.
لطفاً چند نمونه از احادیثی که صحیح السند یا موثّق یا متواتر یا مشهور، که در خصوص شأن و منزلت زن از ائمه اطهار(ع) وارد شده، را بیان کنید.
پیش از بیان روایات باید گفت؛ قرآن بارها اعلام کرده که زن و مرد با یکدیگر در برابر خداوند از جایگاه مساوی برخوردار بوده و ملاک ارزش افراد تقوای آنان است:
«خداوند، درخواست آنها را پذیرفت؛ [و فرمود:] من عمل هیچ عملکنندهای از شما را، زن باشد یا مرد، ضایع نخواهم کرد؛ شما همنوعید، و از جنس یکدیگر!».[1]
«و کسی که چیزی از اعمال صالح را انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که ایمان داشته باشد، چنان کسانی داخل بهشت میشوند؛ و کمترین ستمی به آنها نخواهد شد».[2]
«هر کس بدی کند، جز بمانند آن کیفر داده نمیشود؛ ولی هر کس کار شایستهای انجام دهد -خواه مرد یا زن- در حالی که مؤمن باشد آنها وارد بهشت میشوند و در آن روزی بیحسابی به آنها داده خواهد شد».[3]
روایاتی که در شأن و منزلت زن در منابع روایی ذکر شده بسیار است که به ذکر چند نمونه بسنده میکنیم:
1. امام صادق(ع): «هر گاه زن نماز پنجگانه خود را بخواند و روزه ماه رمضانش را بگیرد، و حج خانه خدا را [در صورت استطاعت] انجام دهد، و از شوهر خود اطاعت کند و دارای ولایت امیر مؤمنان علی(ع) باشد، پس از هر دری از درهای بهشت که بخواهد داخل بهشت شود».[4]
2. امام علی(ع): «رسول خدا(ص) از جهاد یاد کرد. زنی به رسول خدا گفت: ای رسول خدا! از این جهاد [چیزی] برای زنان نیست؟ پیامبر فرمود: برای زن در فاصله حاملگی تا زایمانش و تا از شیر گرفتن فرزندش اجری است چونان اجر کسی که خود را در راه خدا [و جهاد] قرار داده است، پس اگر در این فاصله بمیرد موقعیّت شهید را دارد».[5]
3. مردی خدمت پیامبر اکرم(ص) آمد و گفت: همسری دارم که چون به خانه درمیآیم به استقبالم میشتابد و چون بیرون میآیم مرا بدرقه میکند و چون مرا غصهدار میبیند میپرسد که چه غصهای داری؟ اگر به خاطر روزیت غصه میخوری که دیگری (خدا) آنرا برای تو به عهده گرفته است و اگر در ارتباط با امور آخرتت غصه میخوری خداوند بر غصهات بیفزاید، رسول خدا(ص) فرمود: «خداوند کارگزارانی دارد و این زن از کارگزاران خداست و نیمی از اجر شهیدان از آن اوست».[6]
4. ابوحمزه گوید: از جابر انصاری شنیدم که میگفت: ما همراه پیامبر(ص) نشسته بودیم سخن از زنان و فضیلت برخی از آنان بر بعضی بود. رسول خدا(ص) فرمود: «آیا شما را از بهترین زنانتان با خبر سازم. گفتیم: آری ای رسول خدا! حضرت به ما خبر داد و فرمود: از بهترین زنان شما همان زنی است که در فرزندآوری سستی نکند، بسیار مهرپیشه، پوشیده و خویشتندار باشد در میان بستگان، وزین و گرانقدر بوده و با شوهرش فروتن باشد. خود را برای شوهرش بیاراید، اما خویشتن را از دید دیگران مصون نگهدارد، به سخن شوهرش گوش فرا دهد و خواهش او را بپذیرد و هنگامی که با او خلوت کند، نیازهای جنسی شوهرش را برطرف کند...».[7]
نمایههای مرتبط:
شخصیت و جایگاه زن در اسلام، 265
مقام و جایگاه زن، 6519
زن و مرد، سؤال 11855
برتری مردان نسبت به زنان در برخی جنبهها، سؤال 6580
عدم برتری مرد بر زن، سؤال 531
عقل و ایمان زنان در کلام امام علی (ع)، سؤال 4897 [1] . آل عمران، 195. «فَاسْتَجابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّی لا أُضیعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنْکُمْ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ». [2] . نساء، 124. «وَ مَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَ لا یُظْلَمُونَ نَقیراً». [3] . غافر، 40. «وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِسابٍ». [4] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 441، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق. [5] . همان، ص 561. [6] . همان، ص 389. [7] . همان.
- [سایر] احادیثی از پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) در مورد حضرت عیسی(ع) میخواهم؟
- [سایر] حکم زن حائض در زیارتگاه های ائمه اطهار(ع) و امام زادگان چیست؟ آیا آن شخص می تواند به حرم ها داخل شود؟
- [سایر] در نوشته های آقای کدیور آمده است که، ادعای تواتر روایات در حوزه فضائلِ فرابشریِ ائمة هدی(ع) مسموع نیست، زیرا تواطؤِ رُوات بر کذب نه تنها منتفی نیست، بلکه در برخی موارد محتمل است. حال آیا احتمال جعل روایات، توسط غلات و مفوضه، در متن احادیث که ادعای تواتر برایشان شده یا با اسناد صحیح نقل شدند وجود دارد؟
- [سایر] به نام خدا؛ با عنایت به اینکه روایات بسیاری در خصوص برکات مداومت بر برخی سورههای قرآن مجید از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) نقل گردیده، آیا اشکالی وجود ندارد که به جای ختم کل قرآن کریم، بر تلاوت برخی از سورههای قرآن مجید به طور روزانه مداومت نمود؟
- [سایر] آیا احادیثی از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) درباره خامخواری و گیاهخواری وجود دارد؟ در بعضی از سایتها این حدیث (المِعدَة بیت کلِّ داءٍ، وَ الحَمِئَة رَاس کلِّ دَواءٍ)، را به نخوردن خوراکی پخته تعبیر میکنند.؛ یعنی معنای آن این است: (معده، مرکز و خانه هر دردی است و سرآمدترین دارو، نخوردن خوراکی آتشدیده و پخته است) . آیا این حدیث به این موضوع اشاره دارد؟
- [سایر] برخی افراد ادعا می کنند که استفاده از لقب (ولی امر مسلمین) برای رهبران جامعه اسلامی صحیح نمی باشد و این لقب بر طبق آیه (أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُم) تنها برای ائمه اطهار (ع) مطرح است؛ آیا ممکن است در این رابطه توضیح بفرمایید؟
- [سایر] گاهی رو به قبله می نشینم و با ائمه اطهار (ع) صحبت می کنم و یا رو به کربلا می شوم و به آقا اباعبدالله (ع) سلام می کنم، در این مواقع در بدن خود حالت خاصی را احساس می کنیم و به قول معروف سر و بدن ما احساس مور مور شدن می کند، این حالت نشانه چیست؟ یکی از مداحان گفته است که این حالت نشانه این است که در آن لحظه ائمه (ع) دارند به ما نگاه می کنند و به ما توجه دارند و جواب سلام ما را داده اند، آیا این مطلب صحیح است؟ با تشکر فراوان
- [سایر] من میخواستم درباره یاران امام زمان(عج) و کسانی که قدرت درک ایشان را دارند سؤال کنم و درباره آنها بدانم؛ آیا این حدیث از امام صادق(ع) که میفرماید: (هرکس بعد از نماز صبح و ظهر صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد نمیمیرد تا امام زمان(عج) را درک نماید)، صحیح و درست است و 100% از سوی ائمه اطهار تأیید شده است؟
- [سایر] در کتاب اصول کافی در مورد علم غیب ائمه(ع) آمده است: در مجلسی امام صادق(ع) با حالت خشم وارد شد، چون در جایگاه خویش قرار گرفت فرمود: (شگفتا از مردمی که گمان میکنند ما غیب میدانیم! کسی جز خدای عزّ و جلّ غیب نمیداند. من میخواستم فلان کنیزم را بزنم، او از من گریخت و من ندانستم که در کدام اطاق منزل پنهان شده است...)؛ سؤال این است: چرا امام صادق(ع) میخواسته کنیزش را بزند، در حالیکه او فرار میکرد؟ مگر کتک زدن ضعیفان به خصوص زنان و کودکان در دین اسلام مذموم نیست؟
- [سایر] عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: تُقْتَلُ حَفَدَتِی بِأَرْضِ خُرَاسَانَ فِی مَدِینَةٍ یُقَالُ لَهَا طُوسُ. مَنْ زَارَهُ إِلَیْهَا عَارِفاً بِحَقِّهِ أَخَذْتُهُ بِیَدِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ أَدْخَلْتُهُ الْجَنَّةَ وَ إِنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الْکَبَائِرِ" در مورد حدیث فوق سه دیدگاه وجود دارد: 1- همه اشخاصی که "عارفا بحقه" زیارت می روند بهشتی هستند حتی اگر تا آخر عمر بدون توبه مشغول گناهان کبیره باشند. 2- حدیث شامل حال همه افرادی که "عارفا بحقه" زیارت میروند نمی شود بلکه فقط آنهایی که صلاحیت شفاعت را داشته باشند وارد بهشت می شوند. در واقع احادیثی که بیان میکنند فلان گناه مانع شفاعت می شود حدیث فوق را تخصیص می زنند و مشروط می کنند. مثلا کسی که کاهل نماز است ولی "عارفا بحقه" زیارت می کند وارد بهشت نمی شود (حدیث شاملش نمی شود). 3- همه اشخاصی که "عارفا بحقه" زیارت میروند حتما صلاحیت شفاعت توسط ائمه را پیدا می کنند، یعنی خداوند به آنها توفیق می دهد که از گناهانی که مانع شفاعت هستند در این دنیا توبه نمایند. مثلا کسی که کاهل نماز است (طبق احادیث شفاعت شامل حالش نیست) ولی اگر زیارت "عارفا بحقه" بکند خداوند به او توفیق می دهد تا بالاخره روزی کاهل نمازی را در این دنیا ترک کند و در نتیجه مستخق شفاعت ائمه علیهم السلام در آخرت شود و در نهایت حدیث فوق شامل حالش شود. کدام دیدگاه صحیح است؟ با تشکر