امام زمان
امام مهدی به دوازدهمین امام معصوم شیعیان اطلاق می‌شود. از آن بزرگوار به مناسبت در بابهای خمس و حج یاد شده است.
ماجرای دوازده مهدی پس از امام زمان(عج) چیست؟
روایاتی در منابع حدیثی نقل شده است که بعد از امام زمان(عج) یازده و یا دوازده مهدی حکومت خواهند کرد: 1. ابو بصیر می‌گوید: به امام صادق(ع) گفتم: ای فرزند رسول خدا! من از پدر شما شنیدم که می‌فرمود: پس از قائم(عج) دوازده مهدی خواهند آمد، امام صادق(ع) فرمود: «دوازده مهدی گفته است نه دوازده امام، آنها گروهی از شیعیان ما هستند که مردم را به دوستی و شناخت حق ما می‌خوانند».[1] 2. ابو حمزه ثمالی روایت می‌کند که حضرت صادق(ع) ضمن حدیثی طولانی فرمود: «ای ابو حمزه ما را بعد از قائم(عج) یازده مهدی خواهد بود که همه از اولاد حسین(ع) هستند».[2] 3. امام صادق(ع) فرمود: «بعد از قائم(عج) دوازده مهدی از فرزندان حسین(ع) حکومت خواهند کرد».[3] علامه مجلسی در توضیح این دسته از روایات می‌گوید: اخباری که بیان شد مخالف روایات مشهور شیعه است و راه تأویل و توجیه آن بر دو گونه است: اول: مقصود از دوازده مهدی؛‏ پیامبر خدا(ص) و باقی امامان معصوم(ع) غیر از حضرت قائم(عج) است؛ بدین معنا که آنها بعد از قائم(ع) به دنیا رجعت نموده و به ترتیب به حکومت خواهند رسید و در گذشته نیز از شیخ حسن بن سلیمان روایت کردیم که مهدی را به همه امامان(ع) تأویل کرده بود و هم او گفت: که بعد از رحلت امام مهدی(عج) دوباره به دنیا بر می‌گردند و نیز با این روایت می‌توان بعضی از اخبار مختلف را که درباره مدت حکومت قائم آل محمد رسیده است‏ را با هم جمع کرد. دوم: مراد از این مهدی‌ها؛ جانشینان حضرت قائم(عج) هستند که همزمان با رجعت امامان معصوم(ع) – که جهت خالی نماندن زمین از حجت انجام می‌پذیرد - مردم را به دین خدا دعوت می‌نمایند.[4] البته توجیه اول، با آنچه در روایت دوم و سوم وجود دارد که این دوازده مهدی، همگی از نسل امام حسین(ع) می‌باشند و نیز روایت اول که آنها را امام نمی‌داند، منافات دارد. [1] . شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 358، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1395ق. [2] . شیخ طوسی، کتاب الغیبة، محقق، مصحح، تهرانی، عباد الله، ناصح، علی احمد، ص 478، قم، دار المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1411ق. [3] . حلی، حسن بن سلیمان بن محمد، مختصر البصائر، محقق، مصحح، مظفر، مشتاق، ص 166، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول، 1421ق. [4] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 53، ص 148 – 149، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
روایاتی در منابع حدیثی نقل شده است که بعد از امام زمان(عج) یازده و یا دوازده مهدی حکومت خواهند کرد: 1. ابو بصیر می‌گوید: به امام صادق(ع) گفتم: ای فرزند رسول خدا! من از پدر شما شنیدم که می‌فرمود: پس از قائم(عج) دوازده مهدی خواهند آمد، امام صادق(ع) فرمود: «دوازده مهدی گفته است نه دوازده امام، آنها گروهی از شیعیان ما هستند که مردم را به دوستی و شناخت حق ما می‌خوانند».[1] 2. ابو حمزه ثمالی روایت می‌کند که حضرت صادق(ع) ضمن حدیثی طولانی فرمود: «ای ابو حمزه ما را بعد از قائم(عج) یازده مهدی خواهد بود که همه از اولاد حسین(ع) هستند».[2] 3. امام صادق(ع) فرمود: «بعد از قائم(عج) دوازده مهدی از فرزندان حسین(ع) حکومت خواهند کرد».[3] علامه مجلسی در توضیح این دسته از روایات می‌گوید: اخباری که بیان شد مخالف روایات مشهور شیعه است و راه تأویل و توجیه آن بر دو گونه است: اول: مقصود از دوازده مهدی؛‏ پیامبر خدا(ص) و باقی امامان معصوم(ع) غیر از حضرت قائم(عج) است؛ بدین معنا که آنها بعد از قائم(ع) به دنیا رجعت نموده و به ترتیب به حکومت خواهند رسید و در گذشته نیز از شیخ حسن بن سلیمان روایت کردیم که مهدی را به همه امامان(ع) تأویل کرده بود و هم او گفت: که بعد از رحلت امام مهدی(عج) دوباره به دنیا بر می‌گردند و نیز با این روایت می‌توان بعضی از اخبار مختلف را که درباره مدت حکومت قائم آل محمد رسیده است‏ را با هم جمع کرد. دوم: مراد از این مهدی‌ها؛ جانشینان حضرت قائم(عج) هستند که همزمان با رجعت امامان معصوم(ع) – که جهت خالی نماندن زمین از حجت انجام می‌پذیرد - مردم را به دین خدا دعوت می‌نمایند.[4] البته توجیه اول، با آنچه در روایت دوم و سوم وجود دارد که این دوازده مهدی، همگی از نسل امام حسین(ع) می‌باشند و نیز روایت اول که آنها را امام نمی‌داند، منافات دارد. [1] . شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 358، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1395ق. [2] . شیخ طوسی، کتاب الغیبة، محقق، مصحح، تهرانی، عباد الله، ناصح، علی احمد، ص 478، قم، دار المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1411ق. [3] . حلی، حسن بن سلیمان بن محمد، مختصر البصائر، محقق، مصحح، مظفر، مشتاق، ص 166، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول، 1421ق. [4] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 53، ص 148 – 149، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
پاسخ:
روایاتی در منابع حدیثی نقل شده است که بعد از امام زمان(عج) یازده و یا دوازده مهدی حکومت خواهند کرد:
1. ابو بصیر می‌گوید: به امام صادق(ع) گفتم: ای فرزند رسول خدا! من از پدر شما شنیدم که می‌فرمود: پس از قائم(عج) دوازده مهدی خواهند آمد، امام صادق(ع) فرمود: «دوازده مهدی گفته است نه دوازده امام، آنها گروهی از شیعیان ما هستند که مردم را به دوستی و شناخت حق ما می‌خوانند».[1]
2. ابو حمزه ثمالی روایت می‌کند که حضرت صادق(ع) ضمن حدیثی طولانی فرمود: «ای ابو حمزه ما را بعد از قائم(عج) یازده مهدی خواهد بود که همه از اولاد حسین(ع) هستند».[2]
3. امام صادق(ع) فرمود: «بعد از قائم(عج) دوازده مهدی از فرزندان حسین(ع) حکومت خواهند کرد».[3]
علامه مجلسی در توضیح این دسته از روایات می‌گوید:
اخباری که بیان شد مخالف روایات مشهور شیعه است و راه تأویل و توجیه آن بر دو گونه است:
اول: مقصود از دوازده مهدی؛ پیامبر خدا(ص) و باقی امامان معصوم(ع) غیر از حضرت قائم(عج) است؛ بدین معنا که آنها بعد از قائم(ع) به دنیا رجعت نموده و به ترتیب به حکومت خواهند رسید و در گذشته نیز از شیخ حسن بن سلیمان روایت کردیم که مهدی را به همه امامان(ع) تأویل کرده بود و هم او گفت: که بعد از رحلت امام مهدی(عج) دوباره به دنیا بر می‌گردند و نیز با این روایت می‌توان بعضی از اخبار مختلف را که درباره مدت حکومت قائم آل محمد رسیده است را با هم جمع کرد.
دوم: مراد از این مهدی‌ها؛ جانشینان حضرت قائم(عج) هستند که همزمان با رجعت امامان معصوم(ع) – که جهت خالی نماندن زمین از حجت انجام می‌پذیرد - مردم را به دین خدا دعوت می‌نمایند.[4]
البته توجیه اول، با آنچه در روایت دوم و سوم وجود دارد که این دوازده مهدی، همگی از نسل امام حسین(ع) می‌باشند و نیز روایت اول که آنها را امام نمی‌داند، منافات دارد. [1] . شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 358، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1395ق. [2] . شیخ طوسی، کتاب الغیبة، محقق، مصحح، تهرانی، عباد الله، ناصح، علی احمد، ص 478، قم، دار المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1411ق. [3] . حلی، حسن بن سلیمان بن محمد، مختصر البصائر، محقق، مصحح، مظفر، مشتاق، ص 166، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول، 1421ق. [4] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 53، ص 148 – 149، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
- [سایر] ماجرای چاه امام زمان (عج) را به طور خلاصه توضیح دهید؟
- [سایر] احادیث دوازده خلیفه، چگونه بر وجود امام زمان (عج) دلالت دارد؟
- [سایر] به چه دلیل امامان دوازده نفرند و امام آخر حضرت مهدی(عج) است؟
- [سایر] به چه دلیل امامان دوازده نفرند و امام آخر حضرت مهدی(عج) است؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] حضرت مهدی (عج) دارای چه خوصیاتی است؟
- [سایر] نقش امام زمان(عج) در هستی چیست؟
- [سایر] پرسش: امام زمان (عج) چند سال دارد ؟
- [سایر] آیا امام زمان(عج) آیین جدیدی می‌آورد؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اذان هیجده جمله است: "اللهُ أکْبَرُ" چهار مرتبه؛ "أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ" "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله" "حَیَّ عَلی الصّلاة" "حَیَّ عَلَی الْفَلاَح" "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل" "اللهُ أَکْبَرُ" "لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله" هر یک دو مرتبه. اقامه هفده جمله است یعنی: دو مرتبه "اللهُ أکْبَرُ" از اول اذان و یک مرتبه "لا إِلَهَ إِلاَّ الله" از آخر آن کم می شود وبعد از گفتن "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل"باید دو مرتبه "قَدْ قامَتِ الصَّلاة" اضافه نمود.