اگرچه برخی روایات ناظر به آن هستند که فاصله بین ولادت حسنین(ع) از حداقل مدت یک حمل(شش ماه)، بیشتر نبوده،[1] امّا با بررسی دقیق ولادت این دو امام به این نتیجه می‌رسیم که فاصله سنی بین آن دو بزرگوار بیش از ده ماه بوده است. بنابر روایت مشهور بین شیعه و اهل سنت، امام حسن(ع) در شب نیمه ماه مبارک رمضان، سال سوم هجرت در شهر مدینه دیده به جهان گشود.[2] در مورد تاریخ ولادت امام حسین(ع) اختلافات اندکی وجود دارد که به برخی از آن اشاره می‌کنیم. الف. برخی از علمای شیعه – مانند شیخ طوسی(متوفای 460ق‏) - ولادت امام حسین(ع) را در روز سوم ماه شعبان سال چهارم هجرت دانسته‌اند.[3] بر این اساس ولادت امام حسین(ع) ده ماه و هیجده روز بعد از ولادت امام حسن(ع) واقع گردید. ب. بر پایه دیدگاه برخی دیگر از علمای شیعه[4] – مانند شیخ مفید(متوفای 413ق) – و نیز طبق نقل مورّخان اهل تسنن[5] ولادت امام حسین(ع) در شب پنجم شعبان سال چهارم هجری بوده است. ابن شهر آشوب بر این باور است: امام حسین در سال خندق(جنگ خندق)، در مدینه طیبه روز پنج شنبه یا سه شنبه، پنجم شعبان سال چهارم هجری، در مدینه به دنیا آمد. ولادت امام حسین ده ماه و بیست روز بعد از ولادت امام حسن واقع گردید.[6] بنابر این، اولاً: امام حسین(ع) در روز سوم یا پنجم ماه شعبان سال چهارم هجری در مدینه منوّره به دنیا آمده است که در این صورت فاصله ولادت میان آن دو امام بیش از ده ماه می‌باشد. ثانیاً: حتی اگر بپذیریم که فاصله ولادت امام حسن و امام حسین شش ماه بیشتر نبوده، باز هم چنین موضوعی با شخصیت معنوی ائمه اطهار(ع) ناهمخوانی ندارد. نکته پایانی این‌که هر چند وجود شش ماه فاصله بین ولادت امام حسن و امام حسین(ع) را نمی‌توان پذیرفت؛ ولی باید توجه داشت که این مسئله با مسئله مدت حمل ایشان خلط نگردد؛ زیرا طبق برخی روایات، امام حسین(ع) شش ماهه به دنیا آمدند؛ یعنی مدت حمل و دوران بارداری در شکم مادر شش ماه بوده است.[7] و شاید همین موضوع باعث اشتباهاتی در نقل شده که این مدت شش ماه حمل را به فاصله سنی این دو امام سرایت دادند. [1] . ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی‏، مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج 4، ص 76، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق. [2] . ر.ک: «زندگی‌نامه و فضائل و مناقب امام حسن مجتبی(ع)»، سؤال 1907. [3] . شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج ‏2، ص 828، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411ق؛ ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، ص 399، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق؛ کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح(جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص 543، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، 1405ق؛ امین عاملی‏، سید محسن، اعیان الشیعة، ج ‏1، ص 578، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‏، 1403ق. [4] . شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 27، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج 4، ص 76؛ حموی‏، محمد بن اسحاق، أنیس المؤمنین، ص 95، تهران، بنیاد بعثت، 1363ش؛ حسینی عاملی‏، سید تاج الدین‏، التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 73، قم، مؤسسه بعثت، چاپ اول، 1412ق. [5] . ر.ک: ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج ‏2، ص 68، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق؛ ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج ‏14،ص 115، بیروت، دار الفکر، 1415ق. [6] . مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج 4، ص 76. [7] ابن ابی الثلج بغدادی، محمد بن احمد، تاریخ أهل البیت نقلا عن الأئمة الباقر و الصادق و الرضا و العسکری عن آبائهم(ع)، ص 74، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1410ق.
در روایت آمده است که امام حسن و امام حسین(ع) شش ماه با هم فاصله دارند! لطفاً توضیح دهید که چگونه چنین چیزی امکان دارد؟
اگرچه برخی روایات ناظر به آن هستند که فاصله بین ولادت حسنین(ع) از حداقل مدت یک حمل(شش ماه)، بیشتر نبوده،[1] امّا با بررسی دقیق ولادت این دو امام به این نتیجه میرسیم که فاصله سنی بین آن دو بزرگوار بیش از ده ماه بوده است.
بنابر روایت مشهور بین شیعه و اهل سنت، امام حسن(ع) در شب نیمه ماه مبارک رمضان، سال سوم هجرت در شهر مدینه دیده به جهان گشود.[2]
در مورد تاریخ ولادت امام حسین(ع) اختلافات اندکی وجود دارد که به برخی از آن اشاره میکنیم.
الف. برخی از علمای شیعه – مانند شیخ طوسی(متوفای 460ق) - ولادت امام حسین(ع) را در روز سوم ماه شعبان سال چهارم هجرت دانستهاند.[3] بر این اساس ولادت امام حسین(ع) ده ماه و هیجده روز بعد از ولادت امام حسن(ع) واقع گردید.
ب. بر پایه دیدگاه برخی دیگر از علمای شیعه[4] – مانند شیخ مفید(متوفای 413ق) – و نیز طبق نقل مورّخان اهل تسنن[5] ولادت امام حسین(ع) در شب پنجم شعبان سال چهارم هجری بوده است.
ابن شهر آشوب بر این باور است: امام حسین در سال خندق(جنگ خندق)، در مدینه طیبه روز پنج شنبه یا سه شنبه، پنجم شعبان سال چهارم هجری، در مدینه به دنیا آمد. ولادت امام حسین ده ماه و بیست روز بعد از ولادت امام حسن واقع گردید.[6]
بنابر این، اولاً: امام حسین(ع) در روز سوم یا پنجم ماه شعبان سال چهارم هجری در مدینه منوّره به دنیا آمده است که در این صورت فاصله ولادت میان آن دو امام بیش از ده ماه میباشد.
ثانیاً: حتی اگر بپذیریم که فاصله ولادت امام حسن و امام حسین شش ماه بیشتر نبوده، باز هم چنین موضوعی با شخصیت معنوی ائمه اطهار(ع) ناهمخوانی ندارد.
نکته پایانی اینکه هر چند وجود شش ماه فاصله بین ولادت امام حسن و امام حسین(ع) را نمیتوان پذیرفت؛ ولی باید توجه داشت که این مسئله با مسئله مدت حمل ایشان خلط نگردد؛ زیرا طبق برخی روایات، امام حسین(ع) شش ماهه به دنیا آمدند؛ یعنی مدت حمل و دوران بارداری در شکم مادر شش ماه بوده است.[7] و شاید همین موضوع باعث اشتباهاتی در نقل شده که این مدت شش ماه حمل را به فاصله سنی این دو امام سرایت دادند. [1] . ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 76، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق. [2] . ر.ک: «زندگینامه و فضائل و مناقب امام حسن مجتبی(ع)»، سؤال 1907. [3] . شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج 2، ص 828، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411ق؛ ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، ص 399، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق؛ کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح(جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص 543، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، 1405ق؛ امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، ج 1، ص 578، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1403ق. [4] . شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 27، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 76؛ حموی، محمد بن اسحاق، أنیس المؤمنین، ص 95، تهران، بنیاد بعثت، 1363ش؛ حسینی عاملی، سید تاج الدین، التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 73، قم، مؤسسه بعثت، چاپ اول، 1412ق. [5] . ر.ک: ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج 2، ص 68، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق؛ ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج 14،ص 115، بیروت، دار الفکر، 1415ق. [6] . مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 76. [7] ابن ابی الثلج بغدادی، محمد بن احمد، تاریخ أهل البیت نقلا عن الأئمة الباقر و الصادق و الرضا و العسکری عن آبائهم(ع)، ص 74، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1410ق.
- [سایر] چرا فرزندان امام حسن مجتبی (ع) مانند قاسم و عبد الله کوچک تر از فرزندان امام حسین (ع) مانند امام سجاد (ع) و علی اکبر هستند، با وجود آن که امام مجتبی بزرگ تر از امام حسین (ع) می باشند؟
- [سایر] آیا این که امام حسن و امام حسین (ع) در یک زمان بودند و امام حسن ابتدا امام شده، دلیل بهتر بودن امام حسن است؟ در مورد امام علی (ع) چطور؟ آیا حدیث معتبری در مورد بهتر بودن امامی از امام دیگر وجود دارد؟ لطفاً در مورد ارجحیت وجودی امامان نیز توضیح دهید و آیا تفاوت امامان همان ارجحیت وجودی ایشان است؟
- [سایر] حدیث از امام حسن ع با موضوع قرآن بیان کنید؟
- [سایر] چرا در زیارت وارث نامی از امام حسن(ع) برده نشده است؟ در حالیکه امام حسین(ع) وارث او است؟
- [سایر] چرا امام حسین(ع) مانند امام حسن(ع) صلح نکرد بلکه با یاران اندکش برضد یزیدیان جنگید؟
- [سایر] آیا عبدالقادر گیلانی مکتب شافعی را پذیرفت؟ آیا ایشان از نوادگان امام حسن (ع) و امام حسین (ع) بود؟
- [سایر] در برخی از روایات بیان شده است که امام حسین(ع) نسبت به امام حسن(ع) در مقابل معاویه و عمال او موضع تندتری از خود بروز میداد. این روایات تا چه حد درست است؟
- [سایر] اگر امکان دارد بخشی از فضائل امام حسن مجتبی(ع) را بیان نمایید؟
- [سایر] امام علی(ع) در نامه 31 نهج البلاغه به فرزندش امام حسن (ع) چه سفارشهایی میفرمایند؟
- [سایر] به چه علت به امام حسن(ع) کریم اهل بیت اطلاق میشود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب است، بلکه در حدیث آمده نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر با دویست هزار نماز است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] نماز در حرم امامان (ع) مستحب بلکه بهتر از مسجد است و مروی است که نماز حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین (ع) برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله سبحانی] اگر خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد موقت را بخوانند، بعد از آن که مدت و مهر را معین کردند، چنانچه زن بگوید: (زَوَّجْتُکَ نَفْسِی الی الاجل المعلوم عَلَی المَهْرِ المَعْلُومِ)، بعد بدون فاصله مرد بگوید: (قَبِلْتُ التزویجَ الی الاجلِ المعلومِ علی المهرِ المعلومِ)، صحیح است. و اگر دیگری را وکیل کنند و اول وکیل زن به وکیل مرد بگوید: (مَتَّعْتُ مُوَکِّلَتِی مُوَکّلَکَ الی الاجل المعلوم عَلَی المَهْرِ المَعْلُومِ)، پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: (قَبِلْتُ ذلک لِمُوَکِّلِی) صحیح می باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] نماز خواندن در حرم امامان علیهم السلام مستحب است بلکه از بعضی روایات استفاده می شود که نماز در حرم مطهر حضرت امیر المومنین علیه السلام و سیدالشهداء علیه السلام افضل از مسجد است
- [آیت الله سبحانی] اگر صیغه عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند و اول زن بگوید: (زَوَّجْتُکَ نَفْسِی عَلَی الصَّداقِ المَعْلُوم) (یعنی خود را زن تو نمودم، به مهری که معیّن شده). پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: (قَبِلْتُ التَّزْوِیجَ علی الصَّداقِ المعلومِ) (یعنی قبول کردم ازدواج را با همان مهر معلوم) عقد صحیح است و اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغه عقد را بخواند چنانچه مثلاً اسم مرد احمد و اسم زن فاطمه باشد و وکیل زن بگوید: (زَوَّجْتُ مُوَکِّلَتِی فاطِمَةَ مُوَکِّلِکَ اَحْمَدَ عَلَی الصَّداقِ المَعْلُومِ). پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: (قَبِلْتُ التَّزویج لِمُوَکِّلِی اَحْمَدَ عَلَی الصَّداقِ الْمَعْلُومِ) صحیح می باشد. دستور خواندن عقد موقت
- [آیت الله سبحانی] اگر صیغه عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند و اول زن بگوید: (زَوَّجْتُکَ نَفْسِی عَلَی الصَّداقِ المَعْلُوم) (یعنی خود را زن تو نمودم، به مهری که معیّن شده). پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: (قَبِلْتُ التَّزْوِیجَ علی الصَّداقِ المعلومِ) (یعنی قبول کردم ازدواج را با همان مهر معلوم) عقد صحیح است و اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغه عقد را بخواند چنانچه مثلاً اسم مرد احمد و اسم زن فاطمه باشد و وکیل زن بگوید: (زَوَّجْتُ مُوَکِّلَتِی فاطِمَةَ مُوَکِّلِکَ اَحْمَدَ عَلَی الصَّداقِ المَعْلُومِ). پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: (قَبِلْتُ التَّزویج لِمُوَکِّلِی اَحْمَدَ عَلَی الصَّداقِ الْمَعْلُومِ) صحیح می باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] برای زنها نماز خواندن در خانه بهتر است و در حدیث شریف از امام جعفر صادق علیهالسلام آمده است که: (خیر مساجد نساءکم البیوت).
- [آیت الله مکارم شیرازی] چند کار در روایات به هنگام آشامیدن آب توصیه شده است: 1 آب را بطور مکیدن بیاشامد 2 در روز ایستاده آب بخورد 3 پیش از نوشیدن آب (بسم الله) و بعد آن (الحمد لله) بگوید. 4 آب را به سه نفس بیاشامد، نه یک نفس. 5 از روی میل آب بیاشامد. 6 بعد از نوشیدن آب حضرت امام حسین(علیه السلام) و اهل او را یاد کند و قاتلان ایشان را لعنت نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر خود زن و مرد بخواهند صیغة عقد غیر دائم را بخوانند ، بعد از آنکه مدّت و مَهر را معیّن کردند ، چنانچه زن بگوید : زَوَجْتُکَ نَفْسی فٍی الْمُدَّهٍ الْمَعْلُومَهٍ عَلَی الْمَهْرٍ الْمَعْلُومٍ ، بعد بدون فاصله مرد بگوید قَبٍلْتُ صحیح است . و اگر دیگری را وکیل کنند و اوّل وکیل زن به وکیل مرد بگوید : مَتَّعْتُ مُوَکِلَّتی مُوَکِلَّکَ فِی الْمُدَّهِ الْمَعْلُومَهِ عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلُومِ ، پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید : قَبِلْتُ لِمُوَکِلی هکَذا صحیح میباشد . شرائط عقد :
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد غیر دائم را بخوانند بعد از آن که مدت و مهر را معین کردند، چنانچه زن بگوید: زَوَّجْتُکَ نَفْسی فی الْمُدَّةِ الْمَعْلوُمَةِ عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلومِ بعد بدون فاصله مرد بگوید: (قَبِلْتُ) صحیح است، و اگر دیگری را وکیل کنند و اول، وکیل زن به وکیل مرد بگوید: مَتَّعْتُ مُوَکِّلَتِی مُوَکِّلَکَ فِی الْمُدَّةِ الْمَعْلوُمَةِ عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلومِ پس بدون فاصله، وکیل مرد بگوید: قَبِلْتُ لِمُوَکِّلِی هَکَذا صحیح میباشد.