ماده 1041 قانون مدنی ناظر به سن قانونی برای ازدواج است که از سال 1313 تا به حال چندین مرتبه اصلاح شده و در آخرین اصلاحی که در سال 1379 از سوی مجلس شورای اسلامی صورت گرفته و در سال 1381 از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب و نهایی شده چنین مقرر شده است: «عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن 13 سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن 15 سال تمام شمسی منوط به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح است. با عنایت به مفاد ماده یاد شده، اگر دختران و پسران قبل از رسیدن به سن قانونی مورد نظر، بخواهند ازدواج کنند - حتی اگر به بلوغ هم رسیده باشند- علاوه بر اذن پدر باید از سوی دادگاه نیز مصلحت این ازدواج مورد تأیید قرار گیرد تا بتوانند ازدواجشان را در دفاتر رسمی به ثبت رسانده و از مزایای آن استفاده کنند. بدون تشخیص مصلحت از سوی دادگاه ازدواجشان ممنوع است، هر چند ولیّ آنان اذن داده باشد.
درباره ماده 1041 قانون مدنی که درباره سن ازدواج و حق اذن پدر و از بین رفتنش بیشتر توضیح دهید؟
ماده 1041 قانون مدنی ناظر به سن قانونی برای ازدواج است که از سال 1313 تا به حال چندین مرتبه اصلاح شده و در آخرین اصلاحی که در سال 1379 از سوی مجلس شورای اسلامی صورت گرفته و در سال 1381 از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب و نهایی شده چنین مقرر شده است: «عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن 13 سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن 15 سال تمام شمسی منوط به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح است.
با عنایت به مفاد ماده یاد شده، اگر دختران و پسران قبل از رسیدن به سن قانونی مورد نظر، بخواهند ازدواج کنند - حتی اگر به بلوغ هم رسیده باشند- علاوه بر اذن پدر باید از سوی دادگاه نیز مصلحت این ازدواج مورد تأیید قرار گیرد تا بتوانند ازدواجشان را در دفاتر رسمی به ثبت رسانده و از مزایای آن استفاده کنند. بدون تشخیص مصلحت از سوی دادگاه ازدواجشان ممنوع است، هر چند ولیّ آنان اذن داده باشد.
- [سایر] ماده 946 قانون مدنی درباره میراث زوجه چه مستند روایی و فقهی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] در ماده 803 قانون مدنی فقط والدین و اولاد را جزء ارحام دانسته است آیا سایر ارحام مانند خواهر، عمه، خاله جزء ارحام هستند؟
- [آیت الله سبحانی] آیا برای ازدواج دختر باکره که سن او بیش از چهل سال است، اذن پدر لازم است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] الف) آیا موضوع حقّ ارتفاق، آنچنان که در قانون مدنی به عنوان مبحثی مستقل، موردبحث قرار گرفته، در فقه اسلامی نیز عنوان مستقلی دارد؟ ب) حقوقدانان ایرانی در تألیفات خود گفته اند که (تدوین کنندگان قانون مدنی، موادّ مربوط به حقّ ارتفاق را، عمدتاً از قانون مدنی فرانسه اقتباس کرده اند) آیا فقه امامیّه به عنوان یک منبع، جهت استفاده قانون مدنی، کافی نبوده است؟
- [سایر] آیا دختری با سن 27 سال و دارای مدرک فوق لیسانس روانشناسی و شاغل، رشیده محسوب می شود و برای ازدواج موقت، به اذن پدر نیاز دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] الف) آیا موضوع حقّ ارتفاق، آنچنان که در قانون مدنی به عنوان مبحثی مستقل، مورد بحث قرار گرفته، در فقه اسلامی نیز عنوان مستقلی دارد؟ ب) حقوقدانان ایرانی در تألیفات خود گفته اند که (تدوین کنندگان قانون مدنی، موادّ مربوط به حقّ ارتفاق را، عمدتاً از قانون مدنی فرانسه اقتباس کرده اند) آیا فقه امامیّه به عنوان یک منبع، جهت استفاده قانون مدنی، کافی نبوده است؟
- [سایر] اگر بکارت دختری بر اثر ازدواج بدون اذن پدر زائل شود، برای ازدواج مجدد با همان شخص یا دیگر افراد، می تواند بدون اذن پدر ازدواج کند؟ اصولاً ازدواج بدون اذن در حکم زنا است یا وطی به شبهه؟
- [سایر] چرا در ازدواج دختر، اذن پدر شرط است ولی نظر مادر شرط نیست؟ و چرا در ازدواج پسر اذن پدر جایز نیست؟
- [آیت الله بهجت] دختر باکره با اذن پدر ازدواج کرده و قبل از دخول مطلّقه شده، اگر دوباره بخواهد ازدواج کند، آیا باز هم اذن پدر لازم است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] بر فرض وجوب یا جواز، مخارجی که مدیر در جهت اداره اموال هزینه نموده و قصد تبرع هم نداشته آیا مستحقّ رجوع به مالک است یا خیر در ذیل مادّه (306) قانون مدنی آمده است )دخالت کننده مستحقّ اخذ مخارجی خواهد بود که برای اداره لازم بوده است( ارتباط مادّه فوق را با فقه امامیّه تدوین بفرمائید؟
- [آیت الله بهجت] اگر پدر و جد پدری غایب باشند، بهطوریکه نشود از آنان اذن گرفت و ازدواج برای دختر لازم باشد، یا در ازدواج نکردن ضرر یا حرج (یعنی مشقّت شدیدی) باشد، و همچنین اگر پدر یا جد پدری از ازدواج او با کسی که همکفو اوست، با وجود تمام مقدمات و شرایط، ممانعت کنند، و او نیز تمایل به ازدواج دارد و ازدواج هم به مصلحت او باشد، با اجتماع تمام شرایط میتواند ازدواج نماید.
- [آیت الله بهجت] اگر پدر، فرزند را از قسم خوردن نهی کند و یا شوهر، همسرش را از قسم خوردن نهی نماید، قسم آنان صحیح نیست، بلکه اگر پسر بدون اذن پدر، و زن بدون اذن شوهر قسم بخورد، قسم آنان نیز منعقد نخواهد شد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر پدر وجدّ پدری غائب باشند . به طوری که نشود ازآنان اذن گرفت ودختر هم احتیاج به شوهر کردن داشته باشد لازم نیست از پدر وجدّ پدری اجازه بگیرند وهمچنین اگر از ازدواج با کسی که با دختر کفو است ، را شرعاً و عرفاً منع کنند و دختر احتیاج به شوهر کردن داشته باشد و نیز اگر دختر باکره نباشد ، در صورتی که بکارتش به واسطة شوهر کردن از بین رفته باشد ، اجازه پدر و جدّ لازم نیست .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر فرزند با اجازه پدر نذر کند، باید به آن نذر عمل نماید، بلکه بنا بر احتیاط اگر بدون اذن او نذر کند، بلکه اگر با نهی پدر نذر کند، عمل به آن نذر بنماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مخارج ازدواج پسر بر پدر واجب باشد، پدر نمیتواند مخارج ازدواج او را از زکات مال خود بدهد و همچنین اگر مخارج ازدواج پدر بر پسر واجب باشد، پسر نمیتواند مخارج ازدواج او را از زکات مال خود بپردازد و در غیر این صورت پرداخت مخارج ازدواج از زکات جایز است.
- [آیت الله سیستانی] نذر زن بدون اذن قبلی ، یا اجازه بعدی شوهر در آنچه با حقّ استمتاع او منافات دارد ، صحیح نیست ، حتی اگر قبل از ازدواج نذر کرده باشد . و صحت نذر زن در اموالش بدون اجازه شوهر محل اشکال است ، پس باید رعایت احتیاط شود ، مگر در حج و زکات و صدقه و احسان به پدر و مادر و صله ارحام .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پدر یا جدّ پدری غایب باشند، به طوری که نتوان از آنها اذن گرفت و دختر احتیاج به ازدواج داشته باشد، اجازه پدر و جدّ لازم نیست و همچنین اگر دختر باکره نباشد اجازه پدر و جدّ لازم نیست، ولی اگر بکارت دختر به سببی غیر از شوهر از بین رفته باشد، مثل آن که در اثر پرش یا نعوذ باللَّه زنای وی یا نزدیکی غیر شوهر با وی از روی اشتباه، از بین رفته باشد، اجازه پدر یا جدّ پدری لازم است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پدر و جد پدری غائب باشند، به طوری که نشود از آنان اذن گرفت و دختر هم احتیاج به شوهر کردن داشته باشد لازم نیست از پدر و جدّ پدری اجازه بگیرند. و همچنین اگر همسر مناسبی برای دختر پیدا شود و بخواهد با پسری که شرعاً و عرفاً هم کفو او می باشد ازدواج کند و پدر و جدّ پدری بدون جهت مانع می شوند و سخت گیری می کنند در این صورت نیز اجازه آنان لازم نیست، و همینطور اگر دختر باکره نباشد اجازه پدر و جدّ لازم نیست، حتّی در صورتی که بدون شوهر رفتن، به او نزدیکی شده باشد.
- [آیت الله سبحانی] اگر پدر و جد پدری غائب باشند، به طوری که نشود از آنان اذن گرفت و دختر هم احتیاج به شوهر کردن داشته باشد، اجازه پدر و جد پدری ساقط است و نیز اگر دختر باکره نباشد در صورتی که بکارتش به واسطه شوهر کردن از بین رفته باشد، اجازه پدر و جد لازم نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مرد نمی تواند بدون اذن همسر خود با خواهرزاده یا برادرزاده رضاعی زن خود ازدواج کند و نیز احتیاط واجب آن است که اگر با پسری (العیاذ بالله) لواط کرده با دختر و خواهر مادر رضاعی آن پسر ازدواج نکند.