کنز العمال
مؤلف: علاء الدین علی بن حسام معروف به متقی هندی (م ۹۷۵ یا ۹۷۷ هـ).
کنز العمال درباره چیست و نویسنده آن کیست؟
کتاب «کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال» نگاشته «علاء الدین علی بن حسام» معروف به «متقی هندی» است که در سال 885 یا 888 قمری به دنیا آمده و در سال 975 درگذشت.[1] متقی هندی در مقدّمه کتاب کنز العمال می‌گوید: از آن‌جا که دو کتاب «الجامع الصغیر» و زوائد آن تألیف جلال الدین سیوطی، که تلخیصی از بخش اقوال «الجامع الکبیر» اوست - بر اساس حروف الفباء تنظیم شده و کتاب‌های مناسبی‌اند؛ آنها را بر اساس ترتیب ابواب فقهی در یک کتاب با نام «منهج العمال فی سنن الاقوال» منتشر ساختم، آن‌گاه با افزودن بخش‌های دیگر اقوال الجامع الکبیر به آن، کتاب «الاکمال لمنهج العمال» را فراهم آوردم و با ادغام دو کتاب مزبور، کتابی با نام «غایة العمال» عرضه داشتم. آن‌گاه با افزودن بخش افعال النبی از الجامع الکبیر، مجموعه‌ای منظم از اقوال و افعال پیامبر اکرم(ص) را با الهام از الجامع الکبیر سیوطی فراهم آوردم و نام آن‌را «کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال» گذاشتم.[2] او معتقد است: ضمن تنظیم و تبویب کتاب سیوطی، روایات از «الجامع الصغیر» او را که در «الجامع الکبیر» انعکاس نیافته، در این کتاب آورده است.[3] در حقیقت «کنز العمال» گردآوری و تنظیم روایات سه کتاب «الجامع الکبیر»، «الجامع الصغیر» و «زوائد الجامع الصغیر» جلال الدین سیوطی است. کتاب «کنز العمال» منبع بسیار غنی و جامعی است که معتبرترین روایات مربوط به عقاید، تاریخ و فقه بر اساس منابع مورد قبول اهل سنت در آن یافت می‌شود. کتاب متقی هندی در نزد علمای اسلام اعم از شیعه و سنی دارای منزلت والایی است و همه علمای بزرگ به آن توجه کرده و از آن بهره برده‌اند. با توجه به اهمیت کتاب هندی، کتاب‌های متعددی بر اساس روایات آن تدوین و تألیف شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از: 1. «الفتن و أخبار آخر الزمان من کتب الجمهور»، تألیف شده توسط میرزا نجم الدین طهرانی عسکری.[4] 2. «منتخب کنز العمال» که توسط میرزا محمد کشمیری دهلوی نوشته شده است. او برای بسیاری از کتاب‌های مهم اهل سنت مثل صحاح سته، و انواع سنن، طبقات، جوامع، و مسندها منتخب و مختصر نوشته است.[5] کتاب «کنز العمال» متقی هندی بارها در کشورهای اسلامی؛ مثل هند، ایران، عراق، مصر و لبنان چاپ شده است. [1] . زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج 4، ص 309، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ پانزدهم، 2002م؛ بابانی بغدادی، إسماعیل بن محمد أمین، هدیة العارفین أسماء المؤلفین و آثار المصنفین، ج 1، ص 746، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا. [2] . متقی هندی، علی بن حسام الدین، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، محقق، بکری حیانی، صفوة السقا، مقدمه مؤلف، ج 1، ص 3 – 4، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ پنجم، 1401ق. [3] . همان، ص 4. [4] . آقا بزرگ تهرانی‏، الذریعةإلی‏تصانیف‏الشیعة، ج ‏16، ص 112، قم، اسماعیلیان‏، 1408ق. [5] . الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج ‏22، ص 425.
کتاب «کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال» نگاشته «علاء الدین علی بن حسام» معروف به «متقی هندی» است که در سال 885 یا 888 قمری به دنیا آمده و در سال 975 درگذشت.[1] متقی هندی در مقدّمه کتاب کنز العمال می‌گوید: از آن‌جا که دو کتاب «الجامع الصغیر» و زوائد آن تألیف جلال الدین سیوطی، که تلخیصی از بخش اقوال «الجامع الکبیر» اوست - بر اساس حروف الفباء تنظیم شده و کتاب‌های مناسبی‌اند؛ آنها را بر اساس ترتیب ابواب فقهی در یک کتاب با نام «منهج العمال فی سنن الاقوال» منتشر ساختم، آن‌گاه با افزودن بخش‌های دیگر اقوال الجامع الکبیر به آن، کتاب «الاکمال لمنهج العمال» را فراهم آوردم و با ادغام دو کتاب مزبور، کتابی با نام «غایة العمال» عرضه داشتم. آن‌گاه با افزودن بخش افعال النبی از الجامع الکبیر، مجموعه‌ای منظم از اقوال و افعال پیامبر اکرم(ص) را با الهام از الجامع الکبیر سیوطی فراهم آوردم و نام آن‌را «کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال» گذاشتم.[2] او معتقد است: ضمن تنظیم و تبویب کتاب سیوطی، روایات از «الجامع الصغیر» او را که در «الجامع الکبیر» انعکاس نیافته، در این کتاب آورده است.[3] در حقیقت «کنز العمال» گردآوری و تنظیم روایات سه کتاب «الجامع الکبیر»، «الجامع الصغیر» و «زوائد الجامع الصغیر» جلال الدین سیوطی است. کتاب «کنز العمال» منبع بسیار غنی و جامعی است که معتبرترین روایات مربوط به عقاید، تاریخ و فقه بر اساس منابع مورد قبول اهل سنت در آن یافت می‌شود. کتاب متقی هندی در نزد علمای اسلام اعم از شیعه و سنی دارای منزلت والایی است و همه علمای بزرگ به آن توجه کرده و از آن بهره برده‌اند. با توجه به اهمیت کتاب هندی، کتاب‌های متعددی بر اساس روایات آن تدوین و تألیف شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از: 1. «الفتن و أخبار آخر الزمان من کتب الجمهور»، تألیف شده توسط میرزا نجم الدین طهرانی عسکری.[4] 2. «منتخب کنز العمال» که توسط میرزا محمد کشمیری دهلوی نوشته شده است. او برای بسیاری از کتاب‌های مهم اهل سنت مثل صحاح سته، و انواع سنن، طبقات، جوامع، و مسندها منتخب و مختصر نوشته است.[5] کتاب «کنز العمال» متقی هندی بارها در کشورهای اسلامی؛ مثل هند، ایران، عراق، مصر و لبنان چاپ شده است. [1] . زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج 4، ص 309، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ پانزدهم، 2002م؛ بابانی بغدادی، إسماعیل بن محمد أمین، هدیة العارفین أسماء المؤلفین و آثار المصنفین، ج 1، ص 746، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا. [2] . متقی هندی، علی بن حسام الدین، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، محقق، بکری حیانی، صفوة السقا، مقدمه مؤلف، ج 1، ص 3 – 4، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ پنجم، 1401ق. [3] . همان، ص 4. [4] . آقا بزرگ تهرانی‏، الذریعةإلی‏تصانیف‏الشیعة، ج ‏16، ص 112، قم، اسماعیلیان‏، 1408ق. [5] . الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج ‏22، ص 425.
عنوان سوال:
کنز العمال درباره چیست و نویسنده آن کیست؟
پاسخ:
کتاب «کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال» نگاشته «علاء الدین علی بن حسام» معروف به «متقی هندی» است که در سال 885 یا 888 قمری به دنیا آمده و در سال 975 درگذشت.[1]
متقی هندی در مقدّمه کتاب کنز العمال می‌گوید:
از آنجا که دو کتاب «الجامع الصغیر» و زوائد آن تألیف جلال الدین سیوطی، که تلخیصی از بخش اقوال «الجامع الکبیر» اوست - بر اساس حروف الفباء تنظیم شده و کتاب‌های مناسبی‌اند؛ آنها را بر اساس ترتیب ابواب فقهی در یک کتاب با نام «منهج العمال فی سنن الاقوال» منتشر ساختم، آن‌گاه با افزودن بخش‌های دیگر اقوال الجامع الکبیر به آن، کتاب «الاکمال لمنهج العمال» را فراهم آوردم و با ادغام دو کتاب مزبور، کتابی با نام «غایة العمال» عرضه داشتم.
آن‌گاه با افزودن بخش افعال النبی از الجامع الکبیر، مجموعه‌ای منظم از اقوال و افعال پیامبر اکرم(ص) را با الهام از الجامع الکبیر سیوطی فراهم آوردم و نام آن‌را «کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال» گذاشتم.[2]
او معتقد است: ضمن تنظیم و تبویب کتاب سیوطی، روایات از «الجامع الصغیر» او را که در «الجامع الکبیر» انعکاس نیافته، در این کتاب آورده است.[3] در حقیقت «کنز العمال» گردآوری و تنظیم روایات سه کتاب «الجامع الکبیر»، «الجامع الصغیر» و «زوائد الجامع الصغیر» جلال الدین سیوطی است.
کتاب «کنز العمال» منبع بسیار غنی و جامعی است که معتبرترین روایات مربوط به عقاید، تاریخ و فقه بر اساس منابع مورد قبول اهل سنت در آن یافت می‌شود.
کتاب متقی هندی در نزد علمای اسلام اعم از شیعه و سنی دارای منزلت والایی است و همه علمای بزرگ به آن توجه کرده و از آن بهره برده‌اند.
با توجه به اهمیت کتاب هندی، کتاب‌های متعددی بر اساس روایات آن تدوین و تألیف شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از:
1. «الفتن و أخبار آخر الزمان من کتب الجمهور»، تألیف شده توسط میرزا نجم الدین طهرانی عسکری.[4]
2. «منتخب کنز العمال» که توسط میرزا محمد کشمیری دهلوی نوشته شده است. او برای بسیاری از کتاب‌های مهم اهل سنت مثل صحاح سته، و انواع سنن، طبقات، جوامع، و مسندها منتخب و مختصر نوشته است.[5]
کتاب «کنز العمال» متقی هندی بارها در کشورهای اسلامی؛ مثل هند، ایران، عراق، مصر و لبنان چاپ شده است. [1] . زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج 4، ص 309، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ پانزدهم، 2002م؛ بابانی بغدادی، إسماعیل بن محمد أمین، هدیة العارفین أسماء المؤلفین و آثار المصنفین، ج 1، ص 746، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا. [2] . متقی هندی، علی بن حسام الدین، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، محقق، بکری حیانی، صفوة السقا، مقدمه مؤلف، ج 1، ص 3 – 4، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ پنجم، 1401ق. [3] . همان، ص 4. [4] . آقا بزرگ تهرانی، الذریعةإلیتصانیفالشیعة، ج 16، ص 112، قم، اسماعیلیان، 1408ق. [5] . الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 22، ص 425.
- [سایر] زندگینامه نویسنده کتاب (کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد) را میخواستم. لطفاً فهرست جامعی از آثار چاپی و غیر چاپی او را ارائه نمایید.
- [سایر] نویسنده کتاب شب های پیشاور کیست؟
- [سایر] نویسنده کتاب احقاق الحق و ازهاق الباطل کیست؟
- [سایر] فلسفه دعاهای ما بین آیات سوره انعام چیست و نویسنده این دعاها کیست؟
- [سایر] سلام یا الله! چقدر سوال و جواب! آقای مرادی من سوال و جواب خودمو پیدا نکردم ولی بازم می پرسم. می شه را جع به این حدیث بیشتر توضیح بدین؟ قال رسول الله (ص) : اعظم الناس نصیبا فی الاسلام اهل فارس بیشترین سهم را در اسلام، مردم ایران دارند. (کنز العمال)
- [سایر] نویسنده کتاب (ارشاد القلوب الی الصواب) کیست؟ آیا این کتاب از نظر اهل تشیع کتاب معتبری است؟
- [سایر] این حدیث را که در کنز العمال آمده، توضیح دهید: عن علی(ع) فی قوله تعالی: (قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمَالاً الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا) الآیة. قال: (هم الرهبان الذین حبسوا أنفسهم فی السواری). ابن المنذر و ابن أبی حاتم.
- [سایر] کتاب (الدرّ المنثور) اثر کیست که علامه طباطبایی(ره) در تفسیر خود از این کتاب در بسیاری از موارد نام برده است؟ این کتاب و نویسنده آن را معرّفی کنید.
- [سایر] چگونه می توان یک نویسنده خوب شد؟
- [سایر] در مورد نویسنده کتاب صحیفه سجادیه برایم اطلاعاتی بدهید.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی حرفه و شغل خود را معدنداری، غواصی، گنجیابی و دسترسی به غنائم جنگی قرار داد و درآمدی به دست آورد، در هر سال فقط یک بار بر او خمس واجب است و چنین نیست که یک بار به عنوان معدن، یا غوص، یا کنز یا غنائم جنگی خمس بپردازد و بار دوم به عنوان ارباح مکاسب، خمس بر او واجب باشد ; اما زمینی که کافر ذمّی از مسلمان می خرد، دلیل مخصوص به خودش را دارد و به عنوان غنیمت نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند؛ هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت؛ اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر یک نفر بامام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد وپنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می‌شود تا به ده نفر برسند وعده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ ودریاها مرکّب ودرختها قلم وجن وانس وملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در خبر است اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد، و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعت ثواب ششصد نماز دارد، و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود، تا به ده نفر برسند، و عده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمان ها کاغذ و دریاها مرکب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شود، نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله بروجردی] اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می‌شود، تا به ده نفر برسند و عدّهی آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله سبحانی] اگر مال حلالی با حرام مخلوط شود و مقدار حرام معلوم باشد و انسان بداند که صاحب آن از چند نفر معین بیرون نیست ولی نتواند بفهمد کیست، اگر می تواند همه آنها را با تقسیم راضی سازد وگرنه قرعه بیندازد و به نام هر کس افتاد، مال را به او بدهد. 5 جواهری که با غواصی به دست می آید
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مال حلالی با حرام مخلوط شود و مقدار حرام معلوم باشد و انسان بداند که صاحب ان از چند نفر معین بیرون نیست ولی نتواند بفهمد کیست در صورت امکان بنابر احتیاط واجب همه انها را راضی کند و در صورت عدم امکان باید مالک به قرعه معین شود
- [آیت الله اردبیلی] اگر مال حلالی با حرام مخلوط شود و مقدار حرام معلوم باشد و انسان بداند که صاحب آن از چند نفر معیّن بیرون نیست ولی نتواند بفهمد کیست، باید تا حدّ امکان از تمام آنان تحصیل رضایت نماید و اگر ممکن نگردید، آن مقدار از مال را بین آنان به طور مساوی تقسیم نماید.
- [آیت الله بروجردی] اگر مال حلالی با حرام مخلوط شود و مقدار حرام معلوم باشد و انسان بداند که صاحب آن از چند نفر معین بیرون نیست ولی نتواند بفهمد کیست، باید آن مال را به طور مساوی بین آن چند نفر قسمت کند.
- [آیت الله بهجت] اگر مال حلالی با حرام مخلوط شود و مقدار حرام معلوم باشد و انسان بداند که صاحب آن از چند نفر معین بیرون نیست، ولی نتواند بفهمد کیست، باید بنابر احتیاط با آنها مصالحه نماید، و اگر مصالحه ممکن نیست، بنابر اظهر بین آنها به نسبت سهم هر کدام تقسیم نماید.