شنیدن
درک کردن صدا به وسیله حس شنوایی که بدون قصد صدایی به گوش برسد را شنیدن (سماع) گویند. از عنوان یاد شده به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، تجارت و شهادات سخن گفته‌اند.
چه کنیم با شنیدن یا خواندن در مورد عذاب‌های آخرت، بترسیم تا این ترس مانع ارتکاب گناه از ما شود؟
ترس از آخرت و عذاب‌های آن، از جمله اموری است که در قرآن بر آن تاکید شده تا جایی که خردمندان و صاحبان عقل را به دلیل داشتن چنین ترسی مورد ستایش قرار داده است.[1] در سوره انسان که در مدح و ثنا و بیان مقام حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و حسنین(ع) نازل شده نیز در مقام ستایش این بزرگواران، آنان را به ترسان‌بودن از عذاب‌های روز قیامت توصیف کرده است.[2] از این‌رو؛ داشتن حالت ترس از آخرت و عذاب‌های آن، به خصوص اگر مانع ارتکاب گناهان شود، مساوی با دست یافتن به مقام و منزلت والایی است که بالاترین مرتبه آن، منزلگاه اولیای خاص خداوند است. برای رسیدن به این جایگاه مهم، باید مقدماتی فراهم شود تا این امکان برای شخص به وجود بیاید: 1. ایمان به خدا: برای ترس از عذاب الهی، لازم است که شخص، به خدا و نیز اوصاف او همچون «قادر بودن»، «عالم بودن»، «شدید العقاب بودن» و ... ایمان داشته باشد. هر چند که ما مسلمانان، به این موارد اعتقاد داریم ولی چون این اعتقاد در اعماق وجودمان ریشه ندوانده است، نتیجه‌اش آن می‌شود که ما از خدا و عذاب‌های او ترس و هراسی نداشته و به راحتی از دستورات او سرپیچی می‌کنیم. پس اولین راه‌کار این است که ما ایمان خود را به خدا و وجود و اوصاف او را تقویت کنیم و حاضر و ناظر بودن او نسبت به اعمال خود را همواره آویزه گوش خود قرار دهیم.[3] 2. ایمان به آخرت: لازمه دیگر ترس از عذاب آخرت، ایمان داشتن به آن است؛ البته ایمانی واقعی و محکم. داشتن ایمانی سطحی، به گونه‌ای که مدت زمانی بگذرد و شخص اصلاً به فکر آخرت نیافتد، در این زمینه چندان مفید نخواهد بود. ایمان به آخرت باید به گونه‌ای قوی و محکم باشد که شخص آخرت خود را هیچگاه فراموش نکند و خود را همواره به آن نزدیک ببیند. این چنین ایمانی، قلب انسان را از مشغول‌شدن به امور دنیوی باز داشته و متوجه آخرت می‌کند و موجب می‌شود که در دلش حالت خوف از عقاب داشته باشد. این حالت نیز موجب می‌شود تا شخص از گناهان کناره گرفته و اعمالش را با دستورات خدا هماهنگ کند. موارد دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند در این راه کمک‌کار باشد. همنشینی و انس با قرآن، یاد خدا، محبت به اهل بیت(ع) و... موجب جلای قلب و رقت آن شده و آماده خشوع و خضوع در مقابل خدا می‌کند و گناه را برای انسان ناپسند و زشت جلوه خواهد داد. [1] . رعد، 21. [2] . انسان، 7. [3] . «اِنَّما یَخْشَی اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ»؛ از میان بندگان خدا، تنها عالمان از او می‌ترسند.
ترس از آخرت و عذاب‌های آن، از جمله اموری است که در قرآن بر آن تاکید شده تا جایی که خردمندان و صاحبان عقل را به دلیل داشتن چنین ترسی مورد ستایش قرار داده است.[1] در سوره انسان که در مدح و ثنا و بیان مقام حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و حسنین(ع) نازل شده نیز در مقام ستایش این بزرگواران، آنان را به ترسان‌بودن از عذاب‌های روز قیامت توصیف کرده است.[2] از این‌رو؛ داشتن حالت ترس از آخرت و عذاب‌های آن، به خصوص اگر مانع ارتکاب گناهان شود، مساوی با دست یافتن به مقام و منزلت والایی است که بالاترین مرتبه آن، منزلگاه اولیای خاص خداوند است. برای رسیدن به این جایگاه مهم، باید مقدماتی فراهم شود تا این امکان برای شخص به وجود بیاید: 1. ایمان به خدا: برای ترس از عذاب الهی، لازم است که شخص، به خدا و نیز اوصاف او همچون «قادر بودن»، «عالم بودن»، «شدید العقاب بودن» و ... ایمان داشته باشد. هر چند که ما مسلمانان، به این موارد اعتقاد داریم ولی چون این اعتقاد در اعماق وجودمان ریشه ندوانده است، نتیجه‌اش آن می‌شود که ما از خدا و عذاب‌های او ترس و هراسی نداشته و به راحتی از دستورات او سرپیچی می‌کنیم. پس اولین راه‌کار این است که ما ایمان خود را به خدا و وجود و اوصاف او را تقویت کنیم و حاضر و ناظر بودن او نسبت به اعمال خود را همواره آویزه گوش خود قرار دهیم.[3] 2. ایمان به آخرت: لازمه دیگر ترس از عذاب آخرت، ایمان داشتن به آن است؛ البته ایمانی واقعی و محکم. داشتن ایمانی سطحی، به گونه‌ای که مدت زمانی بگذرد و شخص اصلاً به فکر آخرت نیافتد، در این زمینه چندان مفید نخواهد بود. ایمان به آخرت باید به گونه‌ای قوی و محکم باشد که شخص آخرت خود را هیچگاه فراموش نکند و خود را همواره به آن نزدیک ببیند. این چنین ایمانی، قلب انسان را از مشغول‌شدن به امور دنیوی باز داشته و متوجه آخرت می‌کند و موجب می‌شود که در دلش حالت خوف از عقاب داشته باشد. این حالت نیز موجب می‌شود تا شخص از گناهان کناره گرفته و اعمالش را با دستورات خدا هماهنگ کند. موارد دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند در این راه کمک‌کار باشد. همنشینی و انس با قرآن، یاد خدا، محبت به اهل بیت(ع) و... موجب جلای قلب و رقت آن شده و آماده خشوع و خضوع در مقابل خدا می‌کند و گناه را برای انسان ناپسند و زشت جلوه خواهد داد. [1] . رعد، 21. [2] . انسان، 7. [3] . «اِنَّما یَخْشَی اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ»؛ از میان بندگان خدا، تنها عالمان از او می‌ترسند.
عنوان سوال:
چه کنیم با شنیدن یا خواندن در مورد عذاب‌های آخرت، بترسیم تا این ترس مانع ارتکاب گناه از ما شود؟
پاسخ:
ترس از آخرت و عذاب‌های آن، از جمله اموری است که در قرآن بر آن تاکید شده تا جایی که خردمندان و صاحبان عقل را به دلیل داشتن چنین ترسی مورد ستایش قرار داده است.[1] در سوره انسان که در مدح و ثنا و بیان مقام حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و حسنین(ع) نازل شده نیز در مقام ستایش این بزرگواران، آنان را به ترسان‌بودن از عذاب‌های روز قیامت توصیف کرده است.[2] از این‌رو؛ داشتن حالت ترس از آخرت و عذاب‌های آن، به خصوص اگر مانع ارتکاب گناهان شود، مساوی با دست یافتن به مقام و منزلت والایی است که بالاترین مرتبه آن، منزلگاه اولیای خاص خداوند است.
برای رسیدن به این جایگاه مهم، باید مقدماتی فراهم شود تا این امکان برای شخص به وجود بیاید:
1. ایمان به خدا: برای ترس از عذاب الهی، لازم است که شخص، به خدا و نیز اوصاف او همچون «قادر بودن»، «عالم بودن»، «شدید العقاب بودن» و ... ایمان داشته باشد. هر چند که ما مسلمانان، به این موارد اعتقاد داریم ولی چون این اعتقاد در اعماق وجودمان ریشه ندوانده است، نتیجه‌اش آن می‌شود که ما از خدا و عذاب‌های او ترس و هراسی نداشته و به راحتی از دستورات او سرپیچی می‌کنیم. پس اولین راه‌کار این است که ما ایمان خود را به خدا و وجود و اوصاف او را تقویت کنیم و حاضر و ناظر بودن او نسبت به اعمال خود را همواره آویزه گوش خود قرار دهیم.[3]
2. ایمان به آخرت: لازمه دیگر ترس از عذاب آخرت، ایمان داشتن به آن است؛ البته ایمانی واقعی و محکم. داشتن ایمانی سطحی، به گونه‌ای که مدت زمانی بگذرد و شخص اصلاً به فکر آخرت نیافتد، در این زمینه چندان مفید نخواهد بود. ایمان به آخرت باید به گونه‌ای قوی و محکم باشد که شخص آخرت خود را هیچگاه فراموش نکند و خود را همواره به آن نزدیک ببیند. این چنین ایمانی، قلب انسان را از مشغول‌شدن به امور دنیوی باز داشته و متوجه آخرت می‌کند و موجب می‌شود که در دلش حالت خوف از عقاب داشته باشد. این حالت نیز موجب می‌شود تا شخص از گناهان کناره گرفته و اعمالش را با دستورات خدا هماهنگ کند.
موارد دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند در این راه کمک‌کار باشد. همنشینی و انس با قرآن، یاد خدا، محبت به اهل بیت(ع) و... موجب جلای قلب و رقت آن شده و آماده خشوع و خضوع در مقابل خدا می‌کند و گناه را برای انسان ناپسند و زشت جلوه خواهد داد. [1] . رعد، 21. [2] . انسان، 7. [3] . «اِنَّما یَخْشَی اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ»؛ از میان بندگان خدا، تنها عالمان از او می‌ترسند.
- [سایر] از ارتکاب گناه بدتر چیست؟
- [آیت الله خوئی] ارتکاب تطبیق عکس تذکره با شخص مانع استطاعت زن نیست؟
- [سایر] خیلی از آدمها می گویند ما از خدا نمی ترسیم چون خداوند ترس ندارد ولی تا از خداوند و عذاب او ترس نداشته باشیم که سعی نمی کردیم اعمال درستی داشته باشیم، می خوام بدونم از خدا بترسیم یا نه؟
- [آیت الله سبحانی] راه جبران ارتکاب گناهان و تخلف های قانونی چیست؟
- [سایر] دوست دارم ازدواج کنم؛ اما ترس از مشکلات مالی زندگی مشترک مانع می‌شود. چه کنم؟
- [سایر] آیا کسانی که در محیط فاسد و کافرانه هستند، نسبت به ارتکاب اعمال رایج در آن محیط، بی گناه هستند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا برای آموزگار یا مسئولین آموزشگاه جایز است دانشآموز را به جهت ارتکاب گناه و خلاف شرع تنبیه بدنی نمایند؟
- [سایر] چرا کسانی که مدت کوتاهی گناه کرده اند، باید در آخرت عذاب ابدی بکشند؟
- [سایر] پاداش دنیایی ترک گناه از ترس خداوند چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] چگونه از هر گناهی، خود را حفظ کنم و خودم را از ارتکاب گناه مصون نگاه دارم؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر جلوگیری از معصیت با گرفتن دست گناهکار یا حائل شدن بین او و گناه یا خارج کردن او از محل ارتکاب معصیت یا گرفتن ابزار گناه ممکن باشد، واجب است بدان عمل شود.
- [آیت الله مظاهری] محرماتی که گفته شد گرچه ارتکاب آن‌ها گناه است ولی اعتکاف را باطل نمیکند مگر جماع و استمناء اگر در روز واقع شود.
- [آیت الله مظاهری] در امر به معروف و نهی از منکر ارتکاب معصیت مثل فحش و دروغ و اهانت جایز نیست مگر آنکه آن معروف یا منکر اهم از آن معصیت باشد نظیر ترک نماز و تجاوز به عرض یا ناموس کسی.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر ممکن شود جلوگیری از معصیت به اینکه بین شخص و معصیت حائل شود و با این نحو مانع از معصیت شود، لازم است اقتصار به آن اگر محذور آن کمتر از چیزهای دیگر باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ممکن شود جلوگیری از معصیت ، به اینکه بین شخص و معصیت حائل شود وبا این نحو مانع از معصیت شود ، لازم است اقتصار به آن اگر محذور آن کمتر از چیزهای دیگر باشد .
- [امام خمینی] اگر ممکن شود جلوگیری از معصیت به این که بین شخص و معصیت حایل شود و با این نحو مانع از معصیت شود، لازم است اقتصار به آن اگر محذور آن کمتر از چیزهای دیگر باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] هشتم از مبطلات نماز بنابر احتیاط واجب ان است که برای کار دنیا عمدا گریه کند مگر این که جاهل قاصر باشد و اگر از ترس خدا یا برای اخرت گریه کند از بهترین اعمال است
- [آیت الله اردبیلی] برای جلوگیری از معصیت، ارتکاب معصیت دیگر، مثل فحش و دروغ و اهانت جایز نیست، مگر آن که معصیت، از چیزهایی باشد که مورد اهتمام شارع مقدس باشد و به هیچ وجه به آن راضی نباشد؛ مثل قتل نفس محترمه که در این صورت باید به هر نحو ممکن از آن جلوگیری نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] جایز نیست برای جلوگیری از معصیت، ارتکاب معصیت مثل فحش و دروغ و اهانت، مگر آنکه معصیت، از چیزهایی باشد که مورد اهتمام شارع مقدس باشد و به آن راضی نباشد، مثل قتل نفس محترمه، در این صورت باید جلوگیری کند به هر نحو که ممکن است.
- [آیت الله علوی گرگانی] برای جلوگیری از گناه ارتکاب گناه دیگر جایز نیست; اما اگر گناه از مواردی باشد که مورد اهتمام شارع مقدس است وبههیچ وجه بهآن راضی نیست مثل قتل نفس محترمه باید به هرشکل ممکن با رعایت درجاتی که گفته شد از آن جلوگیری شود.