چرا انسان کافر که برای مثال:70 -80 الی 100 سال عمر نموده باید تا اخر دخیل ودر خهنم و اتش جهنم باقی بماند؟
به وجود آمدن این پرسش به علت غفلت از یک اصل اساسی است و آن ، فرق میان مجازاتهای قرار دادی و مجازاتهای طبیعی (تکوینی) است که نتیجه ی طبیعی اعمال و یا زندگی کردن در کنار خود اعمال است.
توضیح اینکه: گاهی قانونگذار قانونی وضع می کند که هرکس مرتکب فلان خلاف شود باید فلان مقدار جریمه مالی بدهد، یا فلان مدت در زندان بماند، مسلماً در چنین جایی باید تناسب (جرم) و (جریمه) در نظر گرفته شود، هرگز برای یک کار کوچک مجازات اعدام یا حبس ابد نمی توان قرار داد، و به عکس برای کار مهمی همچون قتل نفس یک روز زندان بی معنی است، حکمت و عدالت ایجاب می کند که این دو باهم کاملاً متناسب باشد.
ولی کیفرهائی که در حقیقت اثر طبیعی عمل است و خاصیت تکوینی آن محسوب می شود، این گفتگوها را نمی پذیرد، خواه در مورد آثار عمل در این جهان باشد یا در جهان دیگر.
مثلاً اگر گفته شود کسی که از مقررات رانندگی تخلف کند و با سرعت غیر مجاز و سبقت بی دلیل و عبور از مناطق ممنوع رانندگی کند ممکن است به خاطر همین چند لحظه تخلف، چنان تصادفی کند که دست و پای او بشکند و یک عمر زمینگیر شود، در اینجا کسی نمی گوید، این نتیجه ی تلخ برای آن تخلف کوچک عادلانه نیست، زیرا مسلّم است که این، از قبیل جریمه های قرار دادی اداره راهنمائی نیست که در آن مسأله ی تناسب و هماهنگی جرم و جریمه در نظر گرفته شود، بلکه این، اثر طبیعی عمل است که انسان آگاهانه به سراغ آن رفته، و خود را گرفتار آن کرده است.
همچنین اگر گفته شود سراغ مشروبات الکلی یا مواد مخدر نروید، چرا که در مدت کوتاهی قلب و معده و مغز و اعصاب شما را تباه می کند، حال اگر کسی رفت و گرفتار ضعف شدید اعصاب، و بیماری قلب و عروق و زخم معده شد و در برابر چند روز هوسبازی تا پایان عمرش در عذاب الیم و رنج شدید بود، هیچکس ایراد عدم تناسب جرم و جریمه را در اینجا مطرح نمی کند.
حال فرض کنید چنین انسانی به جای یکصد سال، هزار سال عمر کند و یا یک میلیون سال در دنیا بماند، مسلماً باید تحمل آن رنج و عذاب را در این مدت طولانی به خاطر مثلاً چند روز هوسبازی بنماید.
در مورد عذابها و کیفرهای اخروی مسأله از این فراتر است، آثار طبیعی اعمال و نتائج مرگبار آن ممکن است برای همیشه دامان انسان را بگیرد، بلکه خود اعمال در برابر انسان مجسم می شود، و چون آن جهان جاویدان است اعمال نیک و بد، جاودانه با انسان خواهند بود، و او را نوازش یا کیفر می دهد.
برای مطالعه بیش تر در این باره رجوع شود به کتاب عدل الهی نوشته استاد شهید مرتضی مطهری .
