در رابطه با کیفیت طوفان نوح و چگونگی کشتی آن حضرت و مسافرین آن توضیح فرمایید؟

نوح چون شمشیر در خواهید ازو
موج طوفان گشت ازو شمشیر خو.[1]
1. جوشش و بارش: در این که گستره‌ی طوفان زمان حضرت نوح علیه السلام جهانی بوده است، یا منطقه‌ای، اختلاف نظر است. هر کدام از این دو نظریه که مورد نظر باشد، شبهه و یا مشکل علمی ایجاد نمی‌کند، چون اولا مقیاس جمعیت جهان در آن زمان بسیار محدود بوده است، و طوفان زمان حضرت نوح علیه السلام تمام جمعیت محدود جهان، خانه‌های مسکونی، ارتفاعات و پناهگاه‌هاشان را فرا گرفته است. به اضافه این که این جوشش و بارش که تبدیل به طوفان سهمگین گشته است، و سراسر جهان را فرا گرفته‌ است، یکی از معجزات الهی بوده است که به عذاب عمومی تبدیل گشته است.[2]
آیا خداوند جهان آفرین و آب آفرین، قادر نیست هم از طریق جوشش زمین و هم از طریق بارش آسمانی، سراسر جهان طبیعت را معجزه آسا غرق در آب نماید؟! قرآن شریف می‌فرماید:
(آنگاه درهای آسمان را به آبی سیل آسا گشودیم، و از زمین چشمه‌هایی برشکافتیم، سپس آب(بسیار) برای کاری که مقدر بود، به هم برآمد.)[3]
مفسرین گفته‌اند: جایگاه اصلی جوشش آب از تنور بوده است، که تنور مزبور در خانه‌ی حضرت نوح علیه السلام یا در خانه‌ی زن مؤمنه‌ای در جایی که اکنون مسجد کوفه است، قرار داشت، که برای پختن نان از آن استفاده می‌کردند. آسمان نیز همانند دهانه‌ی مشک شروع به باریدن نمود.... .[4]
قرآن شریف در این راستا می‌فرماید:
تا به آنجا که فرمان ما در رسید و آب از تنور فوران کرد. آنگاه گفتیم که در آن کشتی از هر جانوری یک جفت سوار کن، و نیز خانواده‌ات را مگر کسی که حکم ما در باره‌ی او مقرر شده است....)[5]
به هر تقدیر خداوند هم سبب ساز است و هم سبب سوز، تنور آتش را محل فوران آب قرار می‌دهد چنان که آتش را بر ابراهیم علیه السلام گلستان می‌کند و آب که مایه‌ی حیات است، سبب هلاکت و انقراض یک نسل می‌شود.[6]
از گِر آن احمقان طوفان نوح
کرد ویران عالمی را در فضوح[7]
بنابراین، نابودی اعجاز آمیز بعثت ستیزان از هر طریقی که باشد، هیچ بعدی ندارد و از این قبیل موارد، در سرنوشت اقوام دیگر پیامبران نیز فراوان بوده است. قرآن شریف می‌فرماید:
( شعیب گفت: و ای قوم من، شما را ستیزه جویی با من به آنجا نکشاند که همانند آن چه بر سر قوم نوح یا قوم هود یا قوم صالح آمد، بر سر شما هم بیاید، و قوم لوط از شما دور نیست).[8]
طوفان نوح و کشتی و این داستان به هم پیوسته فراتر از علم جغرافیا است، که امروزه در بحث‌های علمی مطرح است. باضافه این که خود داستان طوفان و کشتی حضرت نوح و یا سایر معجزات الهی دور از برهان نیست. کار خارق‌العاده‌ای است که با سرعت انجام می‌گیرد و دلایل آن نیز خفیه است و برای افراد معمولی روشن نیست.
2. گستره کشتی و گونه‌های جانداران: در مورد طول و عرض، ارتفاع و کیفیت کشتی اختلاف نظر است،
1. برخی گفته‌اند: طول آن 1200 ذراع و عرض آن 800 ذراع و ارتفاع آن 80 ذراع بوده است. بر طبق این قول روایتی هم از امام صادق علیه السلام نیز رسیده است.
2. بعضی گفته‌اند: طول آن 700 ذراع و عرض آن 300 ذراع و ارتفاع آن 80 ذراع بوده است.
3. قول دیگر: طول آن را 300 ذراع و عرض آن را 80 ذراع و ارتفاع آن را 30 ذراع گفته‌اند.
4. از ابن عباس نقل شده است؛ که کشتی مزبور دارای سه طبقهء بوده است. طبقه‌ی زیرین، طبقه میانی و طبقه‌ی فوقانی که طبقه‌ی فوقانی آن اختصاص داشت برای نجات یافتگان از انسان‌ها.[9]
5. در اعلام قرآن آمده: به موجب منظومه‌ی بابلی، کشتی دارای هفت طبقه است و داخل هر طبقه، عرضا به نُه قسمت شده است.[10]
6. قرآن شریف اشاره‌ای به اندازه‌ و خصوصیات کشتی ننموده و فقط فرموده: ما او و کسانی که با او در کشتی جمع آمده بودند، نجات دادیم.[11]
7. برخی در مورد کیفیت آن نوشته‌اند: نوح سر کشتی را هم چون طاووس، گردن آن را همچون گردن عقاب، سینه‌ی آن را چون سینه‌ی کبوتر، دم آن را چون دم خروس، نوک آن را چون نوک باز و بال‌های آن را چون بال‌های عقاب ساخت و سپس بر آن(زفت) مالید و آن را هفت طبقه، و برای هر طبقه، دری قرار داد.[12]
به هر تقدیر قرآن شریف می‌فرماید: (و کشتی را زیر نظر ما و وحی ما بساز و درباره‌ی کسانی که ستم و شرک ورزیده‌اند، با من سخن مگو، که ایشان غرق شدنی‌ هستند.)[13]
کشتی با شدت و کثرت مراقبت خداوند منان و قهار ساخته شد.[14] چون برای هر یک از مهر و قهر الهی وسیله‌ای لازم است، کشتی برای نجات و آب برای غرق و هلاکت ... .[15]
اما گونه‌های جانداران:
قرآن شریف در مورد گونه‌های جانداران می‌فرماید: در آن از هر جانوری جفتی دوگانه را سوار کن؛ و نیز خانواده‌ات را، مگر از ایشان که وعده ما از پیش درباره او تحقق یافته است... .)[16]
در جای دیگر می‌فرماید: (من کل زوجین اثنین) یعنی از هر موجودی یک جفت.[17]
گونه‌های انسان:
در حدیثی آمده است که تعداد ایمان آورندگان هفتاد نفر بوده‌اند. قرآن شریف به طور اجمال می‌گوید: (جز اندکی به او ایمان نیاورده‌اند).[18] برخی از مفسران گفته‌اند تعداد ایمان آورندگان هشتاد نفر بوده‌اند. عده‌ای تعداد آنها را هفتاد و هشت نفر و عده‌ای دیگر تعداد آنها را ده و برخی تعداد آنها را هفت نفر ذکر کرده‌اند.
این تعداد از نجات یافتگان انسان، چه طبق نظریه اکثر، هشتاد نفر، و چه طبق نظریه حداقل (هفت نفر)، آن هم در یک طبقه‌ی کشتی، خیلی طبیعی و معمولی است و هیچ استبعادی را به همراه ندارد.[19]
اما گونه‌های حیوانات:
در مورد گونه‌های جانوران نیز اختلاف نظرهای وجود دارد. آن چه در اینجا قابل بیان است این است که: 1. جانوران آبزی از گونه‌های جانداران جدا می‌شوند، چون طوفان مشکلی برای حیات آنها ایجاد نمی‌کند. 2. اما جانواران خشک زی: در مورد جانوران خشک زی نیز اختلاف است. در تفسیر عیاشی، ذیل آیه‌ی 143 سوره انعام حدیثی از امام صادق علیه السلام نقل شده که: هشت جفت از جانوران در کشتی حضرت نوح جا داده شدند. این هشت جفت چهار نژاد اهلی هستند که عبارتند از نژاد گوسفند، گاو، شتر و بز[20] و چهار نژاد وحشی از همین‌ها. هر کدام نر و ماده و اهلی و وحشی. در روایت دیگر سگ و خوک نیز نقل شده است.[21]
برخی نقل کرده‌اند که: فقط گونه‌های از جانوران نر و ماده‌ای که نفعی از آنها متصور باشد، در کشتی حضرت نوح علیه السلام حمل شده‌اند.[22] برخی گفته‌اند: در زمان حضرت نوح چند قسم بیشتر از جانوران در روی زمین پیدا نشده بودند، و نوح فقط نسل آنها را حفظ کرده است، و بقیه حیوانات بعدا پیدا شده‌اند. عده‌ای گفته‌اند: طوفان حضرت نوح منطقه‌ای محدود بوده است، و گونه‌های جانداران نیز محدود بوده است.[23]
برخی از قائلین به منطقه ای بودن طوفان می گویند حضرت نوع تنها حیواناتی را که مختص آن منطقه خاص بوده و امکان انقراضشان محتمل بوده را با کشتی نجات داده، شاید این نظریه از همه منطقی تر و به حقیقت نزدیک تر باشد. اگر نظریه‌ی عمومی بودن طوفان مورد نظر باشد، حداقل باید 3500 نوع از حیوانات را وارد کشتی نماید همچنین غذایی که بتواند در آن مدت طولانی(حداقل شش ماه و حداکثر یک سال و ده روز را نوشته‌اند) آنها را تامین کند.[24]
طبق این نظریه و نگرش به ظاهر مشکل به نظر می‌رسد که همه‌ی گونه‌های جانداران در کشتی حمل شده باشند ولی هر چه باشد، کشتی نوح، یک کشتی معمولی نبوده. چون خود کشتی آیت و معجزه‌ی الهی بوده است این کشتی با نظارت و شدت مراقبت الهی ساخته شده همه چیز حساب شده و پیش بینی شده بود ... با توجه به این، منطقی به نظر نمی‌رسد که گفته شود، اندازه‌ی کشتی متناسب با جفت‌های نجات یافتگان نبوده و در کنار کشتی تراکمی از جانداران بوجود آمده و در نهایت به علت کمی جا، تعداد زیادی از جانداران و حیوانات خشک زی، که بنابر نجات آنها بود، در طوفان غرق شده‌اند. داستان کشتی، طوفان، گستره و اندازه‌ی کشتی و طوفان، همه آیت و معجزه‌ی الهی بوده است.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. قصص الانبیاء(تاریخ انبیاء) عماد الدین حسین اصفهانی.
2. قصص الانبیاء، ابن کثیر.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . مولوی، مثنوی معنوی، دفتر دوم، بیت 352، ص 266.
[2] . رسولی محلاتی، سید هاشم، قصص قرآن، تهران، علمیه اسلامیه، ششم، 1410 ه‌.ق، ج 1، ص 62.
[3] . قمر/11و 12.
[4] . رسولی محلاتی، پیشین.
[5] . هود/40.
[6] . قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌های از قرآن، اول، 1377، ج5، ص 309.
[7] . مولوی، مثنوی معنوی، دفتر چهارم، بیت 1946، ص 393.
[8] . هود/89.
[9] . رسولی محلاتی، پیشین.
[10] . خرائلی، محمد، اعلام قرآن، ص 644.
[11] . شعراء/119.
[12] . نویری، احمد، نهایه‌الارب فی فنون الادب، ج 13، ص 46.
[13] . هود/37.
[14] . طباطبائی، محمدحسین، تفسیر المیزان، چاپ بیروت، ج 10، ص 223.
[15] . تفسیر نور، پیشین.
[16] . مؤمنون/27.
[17] . هود/40.
[18] . هود/40.
[19] . رسولی محلاتی، پیشین.
[20] . انعام/143، و زمر/6.
[21] . قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 7، ص 124.
[22] . همان.
[23] . همان.
[24] . پور حسین، محمد کاظم، سیمای نوح در ادیان الهی، قم. تامین، اول، 1383، ص 165.