درباره جریان خواستگاری کردن امیرالمؤمنین علی(ع) از فاطمه(س) نمایه «خواستگاری امام علی(ع) از حضرت فاطمه و مهریه ایشان»، پاسخ 72620 را مطالعه کنید. اما در مورد این‌که خطبه آنها را چه کسی خواند، از روایات چنین برمی‌آید که خطبه آنها در عالم ملکوت و آسمان‌ها توسط فرشتگان خوانده شد و سپس پیامبر گرامی اسلام(ص) در این دنیا که عالم تکلیف است، خطبه‌ای نیز جاری کردند. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «خطبه ازدواج علی و فاطمه را جبرئیل و میکائیل در آسمان‌ها خواندند و در آن هنگام جبرئیل وکیل علی و میکائیل وکیل فاطمه بود».[1] در حدیث دیگری آمده: «خداوند به جبرئیل وحی نمود: نور را با نور تزویج کن! و پس ولیّ و صاحب اختیار خدا بود، و خطیب جبرئیل، و منادی میکائیل، داعی اسرافیل، و نثارکننده عزرائیل، و شهود عقد ملائکه آسمان‌ها و زمین‌ها. سپس به شجره طوبی وحی کرد تا جواهراتش را نثار ملائکه کند و او نیز چنین کرد و حوریان آنها را جمع می‌کردند و به آنها مباهات می‌نمودند».[2] امام صادق(ع) فرمود: «رسول خدا(ص)، علی را صدا زده و گفت: بشارت باد تو را که خداوند تو را از غمی که درباره ازدواج داشتی، کفایت کرد».[3] ابن شهر آشوب(متوفای 588ق) می‌گوید: در بعضی از کتاب‌ها آمده است که راحیل - از فرشتگان مقرّب الهی- خطبه عقد فاطمه را در آسمان هفتم خوانده است نه جبرئیل در آسمان چهارم، و در خطبه چنین گفته: «حمد خدایی را که ازلی است و قبل از هر موجودی وجود داشته، و باقی است بعد از آن‌که همه موجودات فانی می‌شوند، حمد و سپاس می‌گوییم او را که ملائکه روحانی را آفرید و ما را از آنان قرار داد، و به ربوبیّت و مقام الهی او اذعان می‌کنیم، و او را به دلیل نعمت‌هایی که به ما عطا فرموده شکر می‌گوییم. سپاس می‌گزاریم به دلیل این‌که ما را از ارتکاب گناه نگاه داشته و عیب‌های ما را پوشانیده، و ما را در آسمان‌ها جای داده، و به ملکوت خویش نزدیک فرموده، و میل به شهوات را از ما پوشانده، و تمام همّت و شهوت ما را معطوف به تقدیس و تسبیح خود نموده است. همانا حمد و سپاس اختصاص به خدایی دارد که رحمتش را بسط داده، نعمتش را بی‌هیچ محدودیتی بخشش نموده، و بالاتر از آن است که الحاد مشرکین زمین و عناد و دشمنی ملحدین خدشه‌ای در جلال و عظمت کبریائیش ایجاد نماید،- و سپس گفت:- خداوندی که مالک همه کس و همه چیز است فاطمه(س) سرور زنان و دختر بهترین انبیا و سرور مرسلین و امام متقین را در نظر گرفته و او را به مردی از اهل رسول خدا و مصاحب او، که تصدیق‌کننده نبوّت او بوده و در این راه از هیچ کوششی دریغ نورزیده پیوند می‌دهد و آنها را به ازدواج یکدیگر درمی‌آورد».[4] بین تزویج فاطمه در آسمان و تزویج او در زمین چهل روز بوده است، و رسول خدا(ص) او را در اول ذی حجه و به روایتی در ششم ذی حجه به ازدواج علی(ع) درآورد.[5] امام زین العابدین(ع) فرمود: پیامبر(ص) هنگام تزویج فاطمه(س) به علی(ع) چنین خطبه خواند: «سپاس خدایی را که به‌واسطه نعمت‌هایش ستایش می‌شود و به‌واسطه‏ قدرتش پرستش می‌گردد، به واسطه سلطنتش اطاعت می‌شود، و به‌واسطه هیبت و عذابش ترسیده، و به عنایاتش رغبت و دلبستگی پیدا می‌شود، فرمانش در آسمان و زمین نافذ است. سپس خداوند عزّ و جلّ مرا فرموده که فاطمه را به ازدواج علی در آورم و اینک او را به 400 مثقال نقره اگر علی به این مقدار راضی باشد به ازدواج وی در می‌آورم»، سپس طبقی، نقل طلبید و فرمود بردارید، در این بین علی(ع) وارد شد، پیامبر(ص) لبخندی به رویش زد، و فرمود: «یا علی! می‌دانی که خداوند به من امر کرده که فاطمه را به 400 مثقال نقره اگر راضی باشد به عقد تو در آورم و من چنین کردم».[6] [1] . ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏3، ص 346، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق. [2] . همان، ص 346 – 347. [3] . همان، ص 347. [4] . همان، ص 347 – 348. [5] . همان، ص 349. [6] . «مِنْ أَمَالِی السَّیِّدِ أَبِی طَالِبٍ الْهَرَوِیِّ عَنْ زَیْنِ الْعَابِدِینَ(ع) قَالَ خَطَبَ النَّبِیُّ(ص) حِینَ زَوَّجَ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ(ع) فَقَالَ الْحَمْدُ للهِ الْمَحْمُودِ بِنِعْمَتِهِ الْمَعْبُودِ بِقُدْرَتِهِ الْمُطَاعِ بِسُلْطَانِهِ الْمَرْهُوبِ مِنْ عَذَابِهِ وَ سَطْوَتِهِ الْمَرْغُوبِ إِلَیْهِ فِیمَا عِنْدَهُ النَّافِذِ أَمْرُهُ فِی سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ ثُمَّ إِنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَقَدْ زَوَّجْتُهُ عَلَی أَرْبَعِمِائَةِ مِثْقَالِ فِضَّةٍ إِنْ رَضِیَ بِذَلِکَ عَلِیٌّ ثُمَّ دَعَا بِطَبَقٍ مِنْ بُسْرٍ ثُمَّ قَالَ انْتَهِبُوا فَبَیْنَا نَنْتَهِبُ إِذْ دَخَلَ عَلِیٌّ فَتَبَسَّمَ النَّبِیُّ فِی وَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ أَ عَلِمْتَ أَنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَکَ فَاطِمَةَ فَقَدْ زَوَّجْتُکَهَا عَلَی أَرْبَعِمِائَةِ مِثْقَالِ فِضَّةٍ إِنْ رَضِیتَ فَقَالَ عَلِیٌّ رَضِیتُ بِذَلِکَ عَنِ اللهِ وَ عَنْ رَسُولِهِ فَقَالَ النَّبِیُّ جَمَعَ اللهُ شَمْلَکُمَا وَ أَسْعَدَ جَدَّکُمَا وَ بَارَکَ عَلَیْکُمَا وَ أَخْرَجَ مِنْکُمَا کَثِیراً طَیِّبا»؛ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 207، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق.
جریان به خواستگاری رفتن امیرالمؤمنین(ع) برای فاطمه(س) را به طور کامل بفرمایید و خطبه عقدشان را چه کسی خواند؟
درباره جریان خواستگاری کردن امیرالمؤمنین علی(ع) از فاطمه(س) نمایه «خواستگاری امام علی(ع) از حضرت فاطمه و مهریه ایشان»، پاسخ 72620 را مطالعه کنید. اما در مورد اینکه خطبه آنها را چه کسی خواند، از روایات چنین برمیآید که خطبه آنها در عالم ملکوت و آسمانها توسط فرشتگان خوانده شد و سپس پیامبر گرامی اسلام(ص) در این دنیا که عالم تکلیف است، خطبهای نیز جاری کردند.
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «خطبه ازدواج علی و فاطمه را جبرئیل و میکائیل در آسمانها خواندند و در آن هنگام جبرئیل وکیل علی و میکائیل وکیل فاطمه بود».[1]
در حدیث دیگری آمده: «خداوند به جبرئیل وحی نمود: نور را با نور تزویج کن! و پس ولیّ و صاحب اختیار خدا بود، و خطیب جبرئیل، و منادی میکائیل، داعی اسرافیل، و نثارکننده عزرائیل، و شهود عقد ملائکه آسمانها و زمینها. سپس به شجره طوبی وحی کرد تا جواهراتش را نثار ملائکه کند و او نیز چنین کرد و حوریان آنها را جمع میکردند و به آنها مباهات مینمودند».[2]
امام صادق(ع) فرمود: «رسول خدا(ص)، علی را صدا زده و گفت: بشارت باد تو را که خداوند تو را از غمی که درباره ازدواج داشتی، کفایت کرد».[3]
ابن شهر آشوب(متوفای 588ق) میگوید: در بعضی از کتابها آمده است که راحیل - از فرشتگان مقرّب الهی- خطبه عقد فاطمه را در آسمان هفتم خوانده است نه جبرئیل در آسمان چهارم، و در خطبه چنین گفته: «حمد خدایی را که ازلی است و قبل از هر موجودی وجود داشته، و باقی است بعد از آنکه همه موجودات فانی میشوند، حمد و سپاس میگوییم او را که ملائکه روحانی را آفرید و ما را از آنان قرار داد، و به ربوبیّت و مقام الهی او اذعان میکنیم، و او را به دلیل نعمتهایی که به ما عطا فرموده شکر میگوییم. سپاس میگزاریم به دلیل اینکه ما را از ارتکاب گناه نگاه داشته و عیبهای ما را پوشانیده، و ما را در آسمانها جای داده، و به ملکوت خویش نزدیک فرموده، و میل به شهوات را از ما پوشانده، و تمام همّت و شهوت ما را معطوف به تقدیس و تسبیح خود نموده است. همانا حمد و سپاس اختصاص به خدایی دارد که رحمتش را بسط داده، نعمتش را بیهیچ محدودیتی بخشش نموده، و بالاتر از آن است که الحاد مشرکین زمین و عناد و دشمنی ملحدین خدشهای در جلال و عظمت کبریائیش ایجاد نماید،- و سپس گفت:- خداوندی که مالک همه کس و همه چیز است فاطمه(س) سرور زنان و دختر بهترین انبیا و سرور مرسلین و امام متقین را در نظر گرفته و او را به مردی از اهل رسول خدا و مصاحب او، که تصدیقکننده نبوّت او بوده و در این راه از هیچ کوششی دریغ نورزیده پیوند میدهد و آنها را به ازدواج یکدیگر درمیآورد».[4]
بین تزویج فاطمه در آسمان و تزویج او در زمین چهل روز بوده است، و رسول خدا(ص) او را در اول ذی حجه و به روایتی در ششم ذی حجه به ازدواج علی(ع) درآورد.[5]
امام زین العابدین(ع) فرمود: پیامبر(ص) هنگام تزویج فاطمه(س) به علی(ع) چنین خطبه خواند: «سپاس خدایی را که بهواسطه نعمتهایش ستایش میشود و بهواسطه قدرتش پرستش میگردد، به واسطه سلطنتش اطاعت میشود، و بهواسطه هیبت و عذابش ترسیده، و به عنایاتش رغبت و دلبستگی پیدا میشود، فرمانش در آسمان و زمین نافذ است. سپس خداوند عزّ و جلّ مرا فرموده که فاطمه را به ازدواج علی در آورم و اینک او را به 400 مثقال نقره اگر علی به این مقدار راضی باشد به ازدواج وی در میآورم»، سپس طبقی، نقل طلبید و فرمود بردارید، در این بین علی(ع) وارد شد، پیامبر(ص) لبخندی به رویش زد، و فرمود: «یا علی! میدانی که خداوند به من امر کرده که فاطمه را به 400 مثقال نقره اگر راضی باشد به عقد تو در آورم و من چنین کردم».[6] [1] . ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 3، ص 346، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق. [2] . همان، ص 346 – 347. [3] . همان، ص 347. [4] . همان، ص 347 – 348. [5] . همان، ص 349. [6] . «مِنْ أَمَالِی السَّیِّدِ أَبِی طَالِبٍ الْهَرَوِیِّ عَنْ زَیْنِ الْعَابِدِینَ(ع) قَالَ خَطَبَ النَّبِیُّ(ص) حِینَ زَوَّجَ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ(ع) فَقَالَ الْحَمْدُ للهِ الْمَحْمُودِ بِنِعْمَتِهِ الْمَعْبُودِ بِقُدْرَتِهِ الْمُطَاعِ بِسُلْطَانِهِ الْمَرْهُوبِ مِنْ عَذَابِهِ وَ سَطْوَتِهِ الْمَرْغُوبِ إِلَیْهِ فِیمَا عِنْدَهُ النَّافِذِ أَمْرُهُ فِی سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ ثُمَّ إِنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَقَدْ زَوَّجْتُهُ عَلَی أَرْبَعِمِائَةِ مِثْقَالِ فِضَّةٍ إِنْ رَضِیَ بِذَلِکَ عَلِیٌّ ثُمَّ دَعَا بِطَبَقٍ مِنْ بُسْرٍ ثُمَّ قَالَ انْتَهِبُوا فَبَیْنَا نَنْتَهِبُ إِذْ دَخَلَ عَلِیٌّ فَتَبَسَّمَ النَّبِیُّ فِی وَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ أَ عَلِمْتَ أَنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَکَ فَاطِمَةَ فَقَدْ زَوَّجْتُکَهَا عَلَی أَرْبَعِمِائَةِ مِثْقَالِ فِضَّةٍ إِنْ رَضِیتَ فَقَالَ عَلِیٌّ رَضِیتُ بِذَلِکَ عَنِ اللهِ وَ عَنْ رَسُولِهِ فَقَالَ النَّبِیُّ جَمَعَ اللهُ شَمْلَکُمَا وَ أَسْعَدَ جَدَّکُمَا وَ بَارَکَ عَلَیْکُمَا وَ أَخْرَجَ مِنْکُمَا کَثِیراً طَیِّبا»؛ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 207، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق.
- [سایر] مراسم خواستگاری، عقد و عروسی امام علی (ع) و حضرت زهرا(س) چگونه برگزار شد؟
- [سایر] حضرت فاطمه (س) چگونه به همسری امام علی (ع) رسیدند؟
- [سایر] ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)چگونه بوده است؟
- [سایر] چرا حضرت علی (ع) قبل از حضرت فاطمه در را باز نکرد تا حضرت فاطمه (س) شهید نشود؟
- [سایر] سورهای که بر ازدواج حضرت امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) دلالت دارد، کدام است؟
- [سایر] سلام تاریخ خواستگاری حضرت علی(ع) از فاطمه زهرا(س) چه زمانی بوده است؟ و فاصله بین خواستگاری ایشان تا ازدواج چه مدت زمانی بوده است؟ با تشکر
- [سایر] آیا حضرت علی(ع) در یمن، در زمان حضرت فاطمه(س) کنیز اختیار کرده بودند؟
- [سایر] آیا حضرت زهرا ( س ) از فقر نسبت به علی (ع) گلایهمند بود؟
- [سایر] زندگی حضرت زهرا (س) وامام علی (ع) و روش الگو گیری از آنها را تبیین کنید ؟
- [سایر] رفتار حضرت فاطمه(س) با شوهرشان، حضرت علی (ع) چگونه بود؟
- [آیت الله بروجردی] اگر شوهر بخواهد صیغهی طلاق را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد، میگوید:(زَوجَتی فاطِمَةَ خالَعْتُها علی ما بَذَلَتْ هی طالِقٌ). (یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است. )
- [امام خمینی] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلا فاطمه باشد می گوید: "زوجتی فاطمة خالعتها علی ما بذلت هی طالق" یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است.
- [آیت الله سبحانی] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد می گوید: زَوْجَتِی فاطِمَةُ خلعتها عَلی ما بَذَلَتْ هِیَ طالِق (یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است).
- [آیت الله اردبیلی] اگر شوهر بخواهد خود صیغه طلاق را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد، میگوید: (زَوْجَتِی فاطِمَةُ خالَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ، هِیَ طالِقٌ) یعنی: (زنم فاطمه را در مقابل آنچه بخشید طلاق خلع دادم، او رهاست).
- [آیت الله بهجت] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خُلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد میگوید: (زَوْجَتِی فاطِمَةُ خالَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ هِی طالِق)؛ یعنی: (زنم فاطمه را طلاق خُلع دادم، او رهاست).
- [آیت الله سبحانی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِق. یعنی از زنم فاطمه در مقابل مهر او جدا شدم پس او رهاست، و اگر دیگری را وکیل کند وکیل باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَةُ مُوَکِّلِی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِق. و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (علی مهرها) (لمهرها) بگوید، اشکال ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَتِی فَاطِمَةَ عَلی مَا بَذَلَتْ مَهْرِها فَهِیَ طالِقَ ) مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل آنچه بذل کرده او، پس او رهاست. و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلِی فَاطِمَةَ عَلی مَا بَذَلَتْ فَهِیَ طالِق و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (عَلی مَا بَذَلَتْ بمَا بَذَلَتْ) بگوید، اشکال ندارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند؛ چنانچه مثلا اسم زن فاطمه باشد؛ باید بگوید بارات زوجتی فاطمه علی ما بذلت فهی طالق یعنی من و زنم فاطمه در مقابل بذل کرده او از هم جدا شدیم پس او رها است. و اگر دیگری را وکیل کند؛ وکیل باید بگوید: عن قبل موکلی بارات زوجته فاطمه علی ما بذلت فهی طالق و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (علی ما بذلت) ، (بما بذلت) بگوید اشکال ندارد.
- [آیت الله بروجردی] اگر شوهر بخواهد صیغهی مبارات را بخواند، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید:(بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِی طالِقٌ)؛ یعنی مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل مهر او پس او رهاست و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید:(بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِی طالِقٌ) و در هر دو صورت اگر به جای کلمة (عَلی مَهْرِها) (بمَهْرها) بگوید اشکال ندارد.
- [آیت الله خوئی] اگر شوهر بخواهد صیغ مبارات را بخواند، چنانچه مثلًا اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: (بارأُتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلْتْ فَهِیَ طالِق) یعنی من و زنم فاطمه در مقابل بذل کردة او از هم جدا شدیم پس او رها است، و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: (عَنْ قِبَلِ مُوَکِّلِی بارَأُتُ زَوْجَتَهُ فاطِمَة عَلی ما بَذَلَتْ فَهِیَ طالِق) ودر هر دو صورت اگر بهجای کلم (علی ما بذلت) (بما بذلت) بگوید اشکال ندارد.