فهم توصیف (قرآن مبین)در سوره مبارکه حجر چگونه است؟

صفت «مبین» یکی از صفات مهم قرآن و نشان دهنده خاصیت روشنگری قرآن است، و در شانزده آیه از قرآن، این صفت برای قرآن ذکر شده است؛ مانند «تِلْکَ آیاتُ الْقُرْآنِ وَ کِتابٍ مُبینٍ»؛[1] این آیات قرآن و کتاب مبین است.
«وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکُمْ نُوراً مُبینا»؛[2] و نور آشکاری به سوی شما نازل کردیم.
مفسران قرآن کریم مبین بودن قرآن را این‌گونه بیان کرده‌اند:
1. «مبین» از «بینونت» گرفته شده، به معنای آشکار و جدا نمودن حق از باطل و صلاح از فساد است؛ «مبین» یعنی بیان راه هدایت، سعادت و چگونگی سیر و سلوک بشر؛ «مبین» یعنی حقایق معارف مبدأ و معاد و احکام به صورت آیات و در قالب کلام بلیغ تنزل داده شده و حقایقی را بیان می‌نماید که ظاهر و بر اساس منطق است و نمی‌توان در باره آنها شک و تردید نمود.[3]
2. صفت «مبین» ناظر به آن است که قرآن، کتابی روشن و آشکار است و انسان می‌تواند به آسانی از رهنمودهای آن استفاده کند و به راحتی خود را در مسیر هدایت قرآن قرار دهد.[4]
3. معنای «مبین» این است که قرآن گمراهی را از رشد و حقّ را از باطل جدا و بیان (آشکار) می‌کند؛ زیرا قرآن بیان تمام وظایف دینی است؛ مطالب اعتقادی را با ادله واضحه و منطق صحیح بیان فرموده؛ سرگذشت پیامبران را برای تنبیه بندگان مکرر بیان کرده و در نهایت وضوح بشر را به انتظام زندگی و به سعادت دعوت می‌نماید، حقایق معارف را برای آنان روشن و آشکار می‌سازد و بشر را از گمراهی و ضلالت باز می‌دارد.[5]
4. «مبین» از ماده «ابانه» است؛ یعنی قرآن، هم آشکار است و هم آشکار کننده حقایق. این ماده گاهی به معنای فعل لازم و گاهی متعدی آمده، در صورت اول مفهوم کلمه «مبین» همان آشکار خواهد بود؛ یعنی اعجازش روشن است. و در صورت دوم آشکار کننده احکام، سرگذشت پیشینیان، احوال آخرت از ثواب و عقاب، راه سعادت و گمراهی و... است.[6]   [1] . نمل، 1. [2] . نساء، 174. [3] . حسینی همدانی، سید محمد حسین، انوار درخشان، تحقیق، بهبودی‏، محمد باقر، ج ‏9، ص 339- 340، تهران، کتابفروشی لطفی، چاپ اول، 1404ق. [4] . ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏15، ص 339 – 340، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏11، ص 6، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش. [5] . طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏8، ص 3، تهران، اسلام، چاپ دوم، 1378ش. [6] . آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، عطیة، علی عبدالباری، ج ‏10، ص 152، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.