تفسیر ابواب در آیة 44 سورة حجر (لها سبعة ابواب) و آیة 73 سورة زمر (فتحت ابوابها) چیست؟ چرا تعداد ابواب بهشت در قرآن نیامده است؟

خداوند متعال در سورة (حجر) آیه 44 می فرماید: (لها سبعة ابواب لکل باب منهم جزء مقسوم: آن (جهنم) هفت در دارد و برای هر دری، گروه معینی از آن ها تقسیم شده اند.)
از حضرت علی علیه السّلام نقل شده: (جهنم هفت در دارد، یعنی هفت طبقه است که روی یکدیگر قرار دارند، سپس آن حضرت یکی از دست ها را برروی دست دیگر نهاد و فرمود: این طور! ...)[1]
در این که مقصود از درهای جهنم، درهای خانه و چهار دیواری است، یا طبقات و درکات مختلفی است که از نظر نوع عذاب و شدت آن با هم تفاوت دارند؟ باید گفت: استعمال کلمه باب در هر دو معنا متداول است، و چه بسا اموری که در نوع مختلفند، و هر نوعش را یک باب می گویند. مثلاً گفته می شود، (ابواب خیر)، (ابواب رحمت) و ... و چه بسا که اسباب رسیدن به چیزی و راه های رسیدن به آن را نیز ابواب می گویند. همانند: (ابواب رزق) و ... که مقصود از آن انواع معاملات است. بنابراین، مناسب است که (باب) در آیة یاد شده به معنای (طبقه) باشد، پس معنای هفت در داشتن جهنم، این می شود که هفت نوع عذاب دارد، و هر نوع آن به مقتضای واردین برای خود چند قسم دارد.[2]
منظور از ابواب بهشت در آیه 73، سورة زمر نیز طبقات و درجات بهشت است، که کسانی که تقوای الهی پیشه کرده اند، به سوی بهشت راهنمایی می شوند، و هنگامی که به آن می رسند، طبقات و درجات برای آن ها آماده شده و نگاهبانان به آن ها خوش آمد می گویند.
به هر حال (باب) در آیه یاد شده به معنای محل ورود و نقطه وارد شدن و انتقال به مکانی نیز می تواند باشد.
در قرآن کریم، به (ابواب بهشت) اشاره شده است، ولی تعداد آن ها را یادآور نشده است، و این ممکن است به این خاطر باشد که چون قرآن کریم در پی بیان جزئیات نیست، بلکه بیان جزئیات بر عهدة امام مبین و پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و جانشینان آن حضرت می باشد و در روایات اسلامی تعداد درهای بهشت، هشت در شمرده شده است.[3]
از طرفی ممکن است عدم بیان تعداد درهای بهشت به خاطر کثرت و زیادی بهشتیان و اسباب ورود به بهشت باشد، که نیازی به اشاره به تعداد درهای بهشت نبوده است.[4]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. مرحوم طبرسی، مجمع البیان، بیروت، درالاحیاء التراث العربی، 1379ق، ج3، ص337.
2. ناصر مکارم شیرازی و دیگران، نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1376ش، چاپ چهارم، ج11، ص6774.
3. ابو جعفر محمد بن الحسن بن علی الطوسی، التبیان فی تفسیر القران، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1409ق. ج4، ص338.
و ...
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . ر.ک: طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القران، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، 1379ق، ج3، ص337.
[2] . ر.ک؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القران، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1379ق، ج12، ص178.
[3] . ر.ک؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404ق، ج8، ص121.
[4] . طباطبایی، محمد حسین؛ المیزان، تهران، دارالکتب اسلامیه، چاپ سوم، 1379 ه . ق، ج12، ص 178؛ و طیب، عبدالحسین، اطیب البیان، تهران، انتشارات اسلام، چاپ سوم، 1366ش، ج8، ص43.