پاسخ اجمالی: احضار روح و ارتباط با ارواح امری ممکن است؛ یعنی از نظر عقل محال نیست و می‌ شود کسانی پیدا شوند که بتوانند با روح فردی ارتباط برقرار کنند. ظاهراً غیر از اولیاءالله و احیانا کسانی که به نفس خود ریاضت های بسیار مشکل می دهند کسی نمی تواند این کار را انجام دهد و از آن جایی که منافقان عموما انسان هایی متکبر و خود خواه و اسیر هواهای نفسانی اند، یا توان انجام ریاضت های غیر شرعی را هم ندارند، هرگز به چنین قدرتی دست نخواهند یافت. بر فرض هم که از قدرت های شیطانی برخوردار گردند، این گونه نیست که در آسیب رساندن به دیگران آزاد و بی قید و شرط باشند و هیچ قدرتی جلودار آنها نباشد یا روشی برای دفاع وجود نداشته باشد. پاسخ تفصیلی: احضار روح و ارتباط با ارواح امری ممکن است؛ یعنی از نظر عقل محال نیست و می ‌شود کسانی پیدا شوند که بتوانند با روح فردی ارتباط برقرار کنند. [1] اما این که این کار چگونه صورت می ‌گیرد و آیا در حال حاضر فردی هست که بتواند این کار را بکند، ما اطلاعی نداریم. این که چه کسی می ‌تواند این کار را انجام دهد، ظاهراً غیر از اولیاء الله نتوانند این کار را انجام دهند و از راه علوم تجربی هم این کار فراهم شدنی نیست. برای وضوح بیشتر سخن، به چند مسئله اشاره می‌ کنیم: 1. انسان از دو بُعد جسم و روح تشکیل شده است، جسم بعد از مرگ، جزئی از خاک شده اما روح سر از افلاک درمی ‌آورد و برای همیشه باقی می ‌ماند و تا قیامت در عالم برزح به سر می ‌برد. و از آن جا که روح، یک امر مادّی نیست؛ محدودیت ماده را ندارد و به سان اشعه خورشید که از ورای شیشه و ابر به داخل اتاق و منزل می ‌تابد و هیچ کدام از آنها نمی ‌تواند مانع از حضور و حرکت حیات آفرین ذرّات آن شود، می تواند در همه جا حاضر شود. 2. طبق آیات و احادیث [2] فراوان این حقیقت به اثبات ‌رسیده است که می ‌توان با ارواح ارتباط برقرار نمود و نیز می ‌توان با ارواح سخن گفت و آنان قادرند که این سخنان را بشنوند و...، همان طور که رسول خدا (ص) با کشته شدگان قریش (که آنها را در چاه بدر انداختند) صحبت کرد و به آنها فرمود: "شما چه بد همسایگانی برای رسول خدا بودید...". و در پاسخ به اعتراض عمر که این کار را بی فایده انگاشت فرمود: "ساکت شو ای پسر خطاب، سوگند به خدا که تو از آنها شنواتر نیستی!". [3] امیرالمؤمنین علی (ع) نیز بعد از جنگ جمل با کشته شدگان، صحبت نمود. [4] پس اصل امکان ارتباط با ارواح غیر قابل انکار است. بالاتر این که هر یک از ما در عالم خواب بارها با ارواحی که می ‌شناخته ایم (مثل اقوام فوت شده) ارتباط برقرار نموده و صحبت کرده ‌ایم، و شاید از حوادث آینده خبر داده ‌اند. اینها همه شواهدی بر امکان ارتباط با ارواح و احضار آنها است. در این باره، تجربه بزرگ مفسّر و قرآن شناس قرن، حضرت علامه طباطبائی (قدس) و نیز برادرش علامه سید محمد حسن الاهی طباطبائی بهترین مؤید است. ایشان روح پدر و مادر خود را احضار کرده و گزارش‌ های نهانی از این جهان را گرفته بودند. [5] 3. این نکته قابل انکار نیست که در برخی مواقع اجنه یا شیاطین خود را، به جای روح شخص معینی جا زده، و ما را فریب دهند (همان طور که از برخی جلسات ارتباط با ارواح نقل شده است) پس همیشه ارتباط با ارواح درست نبوده و برخی مواقع دروغ است. علاوه این احتمال وجود دارد که برخی از افراد شیاد نیز از طریق ارتباط با جن و تسخیر جن، و حتی با استفاده از قوه تخیل و تردستی بعضی کارها را انجام دهند و چنین وانمود کنند که روح را احضار نموده ‌اند که انسان هوشیار و آگاه، باید توجه داشته باشد و فریب آنان را نخورد. 4. هرچند احضار روح، حقیقت دارد، اما در صورتی می توان به یافته ها و آگاهی ها و... اطمینان داشت که این احضار توسط انسان هایی انجام پذیرد که در این راه با مبارزه نفس و تهذیب آن، به این مقام نائل گشته اند، نه این که با تحمل ریاضت های بسیار مشکل غیر شرعی به چنین قدرتی دست یافته باشند که در این صورت این راه ها از اعتبار برخوردار نیستند و اعتمادی هم به آنها نیست. [6] در هر صورت در مورد دست رسی منافقان به چنین قدرتی باید گفت که با توجه به ساختار فکری و اخلاقی آنان که عموما انسان هایی متکبر و خود خواه و اسیر هواهای نفسانی اند (مخصوصا اینها که یوغ مزدوری آمریکا برگردن دارند) هرگز به چنین قدرتی دست نخواهند یافت، مگر این که جوهره وجودی آنان دگرگون شود که در آن صورت دیگر منافق و در صف مقابل اسلام، مردم و جمهوری اسلامی نخواهند بود، و یا اگر به قدرتی آمیخته با دروغ و فریب دست یابند، چنین دسیسه های شیطانی قابل دفع است. آن گونه که عده ای تصمیم گرفتند از طریق چشم زخم آسیبی به پیامبر (ص) برسانند، اما برای دفع آن اذکار و روش های خاصی فرستاده شد. پی نوشتها: [1] مکارم شیرازی، ناصر، عود ارواح، ص 63 و 130. [2] مثلا؛ صالح با ارواح قوم خویش سخن گفت، اعراف، 77 – 79، یا شعیب با ارواح گذشتگان سخن می گوید، اعراف، 85 – 93، همچنین پیامبر (ص) با ارواح انبیا سخن گفته است، زخرف، 45 . یا در بقیع با ارواح مردگان به سخن پرداخت. نک: طبقات بن سعد، ج 2، ص 204؛ سیره ابن هشام، ج 1، ص 453. امیرالمومنین زمانی که از صفین برمی گشت در کنار قبرستان کوفه ایستاد و فرمود ای ساکنان خانه های وحشت زا و نقاط فقر و گورهای تاریک ای هم آغوشان با خاک و دور ماندگان از وطن ای مظاهر وحشت و ترس شما بر ما سبقت گرفتید و ما به شما می پیوندیم من شما را آگاه می سازم خانه های شما تصاحب شد همسرانتان ازدواج کردند ثروتهایتان تقسیم شد، چه خبری پیش شماست و آنگاه رو کرد به یاران و فرمود اگر به آنان اجازه داده می شد که سخن بگویند جواب می دادند که بهترین توشه تقوا است. نهج البلاغه خطبه 179. نک: سبحانی، جعفر، اصالت روح. [3] بحارالانوار، ج 6، ص 254، چاپ آخوندی. [4] حسینی طهرانی، معاد شناسی، ج ‌2، ص 242. [5] این قضیه را می‌ توانید در کتاب مهر تابان،(درباره زندگی علامه طباطبایی)، حسینی تهرانی، محمد حسین، مطالعه کنید. [6] islamquest.net/fa/archive/question/1747. منبع: www.islamquest.net
پاسخ اجمالی:
احضار روح و ارتباط با ارواح امری ممکن است؛ یعنی از نظر عقل محال نیست و می شود کسانی پیدا شوند که بتوانند با روح فردی ارتباط برقرار کنند. ظاهراً غیر از اولیاءالله و احیانا کسانی که به نفس خود ریاضت های بسیار مشکل می دهند کسی نمی تواند این کار را انجام دهد و از آن جایی که منافقان عموما انسان هایی متکبر و خود خواه و اسیر هواهای نفسانی اند، یا توان انجام ریاضت های غیر شرعی را هم ندارند، هرگز به چنین قدرتی دست نخواهند یافت.
بر فرض هم که از قدرت های شیطانی برخوردار گردند، این گونه نیست که در آسیب رساندن به دیگران آزاد و بی قید و شرط باشند و هیچ قدرتی جلودار آنها نباشد یا روشی برای دفاع وجود نداشته باشد.
پاسخ تفصیلی:
احضار روح و ارتباط با ارواح امری ممکن است؛ یعنی از نظر عقل محال نیست و می شود کسانی پیدا شوند که بتوانند با روح فردی ارتباط برقرار کنند. [1] اما این که این کار چگونه صورت می گیرد و آیا در حال حاضر فردی هست که بتواند این کار را بکند، ما اطلاعی نداریم.
این که چه کسی می تواند این کار را انجام دهد، ظاهراً غیر از اولیاء الله نتوانند این کار را انجام دهند و از راه علوم تجربی هم این کار فراهم شدنی نیست.
برای وضوح بیشتر سخن، به چند مسئله اشاره می کنیم:
1. انسان از دو بُعد جسم و روح تشکیل شده است، جسم بعد از مرگ، جزئی از خاک شده اما روح سر از افلاک درمی آورد و برای همیشه باقی می ماند و تا قیامت در عالم برزح به سر می برد. و از آن جا که روح، یک امر مادّی نیست؛ محدودیت ماده را ندارد و به سان اشعه خورشید که از ورای شیشه و ابر به داخل اتاق و منزل می تابد و هیچ کدام از آنها نمی تواند مانع از حضور و حرکت حیات آفرین ذرّات آن شود، می تواند در همه جا حاضر شود.
2. طبق آیات و احادیث [2] فراوان این حقیقت به اثبات رسیده است که می توان با ارواح ارتباط برقرار نمود و نیز می توان با ارواح سخن گفت و آنان قادرند که این سخنان را بشنوند و...، همان طور که رسول خدا (ص) با کشته شدگان قریش (که آنها را در چاه بدر انداختند) صحبت کرد و به آنها فرمود: "شما چه بد همسایگانی برای رسول خدا بودید...". و در پاسخ به اعتراض عمر که این کار را بی فایده انگاشت فرمود: "ساکت شو ای پسر خطاب، سوگند به خدا که تو از آنها شنواتر نیستی!". [3]
امیرالمؤمنین علی (ع) نیز بعد از جنگ جمل با کشته شدگان، صحبت نمود. [4]
پس اصل امکان ارتباط با ارواح غیر قابل انکار است. بالاتر این که هر یک از ما در عالم خواب بارها با ارواحی که می شناخته ایم (مثل اقوام فوت شده) ارتباط برقرار نموده و صحبت کرده ایم، و شاید از حوادث آینده خبر داده اند. اینها همه شواهدی بر امکان ارتباط با ارواح و احضار آنها است.
در این باره، تجربه بزرگ مفسّر و قرآن شناس قرن، حضرت علامه طباطبائی (قدس) و نیز برادرش علامه سید محمد حسن الاهی طباطبائی بهترین مؤید است. ایشان روح پدر و مادر خود را احضار کرده و گزارش های نهانی از این جهان را گرفته بودند. [5]
3. این نکته قابل انکار نیست که در برخی مواقع اجنه یا شیاطین خود را، به جای روح شخص معینی جا زده، و ما را فریب دهند (همان طور که از برخی جلسات ارتباط با ارواح نقل شده است) پس همیشه ارتباط با ارواح درست نبوده و برخی مواقع دروغ است. علاوه این احتمال وجود دارد که برخی از افراد شیاد نیز از طریق ارتباط با جن و تسخیر جن، و حتی با استفاده از قوه تخیل و تردستی بعضی کارها را انجام دهند و چنین وانمود کنند که روح را احضار نموده اند که انسان هوشیار و آگاه، باید توجه داشته باشد و فریب آنان را نخورد.
4. هرچند احضار روح، حقیقت دارد، اما در صورتی می توان به یافته ها و آگاهی ها و... اطمینان داشت که این احضار توسط انسان هایی انجام پذیرد که در این راه با مبارزه نفس و تهذیب آن، به این مقام نائل گشته اند، نه این که با تحمل ریاضت های بسیار مشکل غیر شرعی به چنین قدرتی دست یافته باشند که در این صورت این راه ها از اعتبار برخوردار نیستند و اعتمادی هم به آنها نیست. [6]
در هر صورت در مورد دست رسی منافقان به چنین قدرتی باید گفت که با توجه به ساختار فکری و اخلاقی آنان که عموما انسان هایی متکبر و خود خواه و اسیر هواهای نفسانی اند (مخصوصا اینها که یوغ مزدوری آمریکا برگردن دارند) هرگز به چنین قدرتی دست نخواهند یافت، مگر این که جوهره وجودی آنان دگرگون شود که در آن صورت دیگر منافق و در صف مقابل اسلام، مردم و جمهوری اسلامی نخواهند بود، و یا اگر به قدرتی آمیخته با دروغ و فریب دست یابند، چنین دسیسه های شیطانی قابل دفع است.
آن گونه که عده ای تصمیم گرفتند از طریق چشم زخم آسیبی به پیامبر (ص) برسانند، اما برای دفع آن اذکار و روش های خاصی فرستاده شد.
پی نوشتها:
[1] مکارم شیرازی، ناصر، عود ارواح، ص 63 و 130.
[2] مثلا؛ صالح با ارواح قوم خویش سخن گفت، اعراف، 77 – 79، یا شعیب با ارواح گذشتگان سخن می گوید، اعراف، 85 – 93، همچنین پیامبر (ص) با ارواح انبیا سخن گفته است، زخرف، 45 .
یا در بقیع با ارواح مردگان به سخن پرداخت. نک: طبقات بن سعد، ج 2، ص 204؛ سیره ابن هشام، ج 1، ص 453.
امیرالمومنین زمانی که از صفین برمی گشت در کنار قبرستان کوفه ایستاد و فرمود ای ساکنان خانه های وحشت زا و نقاط فقر و گورهای تاریک ای هم آغوشان با خاک و دور ماندگان از وطن ای مظاهر وحشت و ترس شما بر ما سبقت گرفتید و ما به شما می پیوندیم من شما را آگاه می سازم خانه های شما تصاحب شد همسرانتان ازدواج کردند ثروتهایتان تقسیم شد، چه خبری پیش شماست و آنگاه رو کرد به یاران و فرمود اگر به آنان اجازه داده می شد که سخن بگویند جواب می دادند که بهترین توشه تقوا است. نهج البلاغه خطبه 179. نک: سبحانی، جعفر، اصالت روح.
[3] بحارالانوار، ج 6، ص 254، چاپ آخوندی.
[4] حسینی طهرانی، معاد شناسی، ج 2، ص 242.
[5] این قضیه را می توانید در کتاب مهر تابان،(درباره زندگی علامه طباطبایی)، حسینی تهرانی، محمد حسین، مطالعه کنید.
[6] islamquest.net/fa/archive/question/1747.
منبع: www.islamquest.net
- [سایر] احضار روح اموات چیست؟
- [سایر] احضار روح اموات چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] احضار روح و جنّ
- [آیت الله سیستانی] حکم شرعی احضار روح چیست ؟
- [سایر] آیا احضار روح صحت دارد؟ مثالهای معتبر ارائه بفرمایید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] افرادی هستند که کار هیپنوتیزم و احضار روح می کنند. می خواستم بدانم که کار آنها از نظر شرعی عیب دارد؟ البته اگر این کار برای تقویت ایمان انسان های دیگری که مثلا در حال دیدن احضار روح هستند باشد (همچنین افرادی که کار احضار روح می کنند پولی را نگیرند و فقط برای رضای خدا باشد ) از نظر شرعی اشکال دارد یا نه؟ اگر احضار روح و یا هیپنوتیزم برای روشن شدن حقیقتی باشد اشکال دارد یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] افرادی هستند که کار هیپنوتیزم و احضار روح می کنند. می خواستم بدانم که کار آنها از نظر شرعی عیب دارد؟ البته اگر این کار برای تقویت ایمان انسان های دیگری که مثلا در حال دیدن احضار روح هستند باشد (همچنین افرادی که کار احضار روح می کنند پولی را نگیرند و فقط برای رضای خدا باشد ) از نظر شرعی اشکال دارد یا نه؟ اگر احضار روح و یا هیپنوتیزم برای روشن شدن حقیقتی باشد اشکال دارد یا نه؟
- [سایر] حقیقت روح چیست؟ آیا احضار ارواح و دیدن روح گذشتگان ممکن است؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی بخواهد وضو بگیرد و روی ناخن دستش مقداری خمیر باشد، آیا برای وضو مزاحمتی ایجاد میکند یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی بخواهد همسرش پس از فوتش مادام الحیات در منزل مسکونی او سکونت داشته باشد و سایر ورثه مزاحمتی برای او ایجاد نکنند، چگونه باید وصیّت کند؟
- [آیت الله مظاهری] استفاده از خوابهای مغناطیسی و یا احضار روح و جن و رمل و اسطرلاب و سحر و جادو و مانند اینها برای شنود و تفحّص حرام است؛ چنانکه استفاده از مطلق علوم غریبه، گرچه برای تجسّس و شنود هم نباشد نیز حرام است و آنچه از این راهها به دست میآید حجّت نیست، مگر اینکه با قرائن دیگر یقین پیدا شود.
- [آیت الله اردبیلی] برخی از اجزاء مردار انسان و حیوان (به غیر از سگ، خوک، و کافر غیر کتابی) که روح ندارند، یعنی اگر آسیبی به آنها برسد ایجاد ناراحتی نمیکند، مثل پشم، مو، کرک، و قسمتی از دندان، پاک میباشند.
- [آیت الله اردبیلی] خواستگاری و وعده ازدواج ایجاد محرمیّت یا زناشویی نمیکند، اگرچه مهریهای که برای زمان عقد تعیین شده است از پیش پرداخت شده باشد؛ بنابر این هر یک از زن و مرد قبل از عقد ازدواج میتوانند از آن منصرف شوند و طرف دیگر نمیتواند او را مجبور به ازدواج کند.
- [آیت الله مظاهری] یکی از گناهان بزرگ در اسلام که قرآن آن را در حدّ کفر میداند، تعلیم سحر و تحصیل و به کارگیری آن است، و اگر اجرتی برای تعلیم و یا به کارگیری آن بگیرد، در حکم میته و حرام است و مالک نمیشود، و آن اقسامی دارد و کلّیه اقسام آن حرام است، چه مضر برای دیگران باشد نظیر تفرقه بین زن و شوهر، یا نافع برای دیگران باشد نظیر ایجاد محبّت بین زن و شوهر، و چه تصرّف در جسم یا جان یا مال کسی باشد نظیر ایجاد عداوت بین دو نفر یا دلسرد نمودن کسی را از کارش، و یا گرهانداختن در کسب و کار و امثال اینها، و چه تصرف، نباشد، نظیر احضار ارواح یا اجنّه و یا خواب مغناطیستی برای تجسّس از کار کسی و یا خواندن افکار بهواسطه آنها.
- [آیت الله مظاهری] مکروه است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند کنند. ______ 1) آیا تو بر پیمانی - که با آن ما را ترک کردی - وفاداری؟ پیمان بر شهادت به اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست و به اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده و رسول اوست و سید پیامبران و خاتم آنان است و به اینکه علی علیه السلام امیر مومنان و سید امامان و امامی است که خداوند متعال، فرمانبرداری از او را بر همه عالمیان واجب فرموده است و به اینکه حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و قائم آل محمد - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان مومنان و حجّتهای خداوند بر همه خلائق و امامان تو هستند، که پیشروان هدایت و نیکوکاری هستند. 2) هنگامی که دو فرشته نزدیک به خداوند (نکیر و منکر) که فرستادگان از جانب خدای متعالند، به سوی تو آمدند و از تو در مورد خدایت و پیامبرت و دینت و کتابت و قبلهات و امامانت سوال کردند،پس نترس و اندوهگین نشو و در جواب آنان بگو: خداوند، پروردگار من و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، پیامبر من و اسلام، دین من و قرآن، کتاب من و کعبه، قبله من و امیر مومنان علی بن ابی طالب، امام من و حسن بن علی، امام من و حسین بن علی، امام من و زین العابدین، امام من و محمد باقر، امام من و جعفر صادق، امام من، و موسی کاظم، امام من و علی رضا، امام من و محمد جواد امام من و علی هادی، امام من و حسن عسکری، امام من و حجّت منتظَر، امام من میباشند، اینان - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان و سروران و رهبران و شفیعان من میباشند، در دنیا و آخرت به آنان دوستی میورزم و از دشمنان آنان دوری میجویم، سپس بدان ای فلان فرزند فلان. 3) بدرستی که خداوند متعال، بهترین پروردگار و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، بهترین پیامبر و امیر مومنان علی بن ابی طالب و فرزندان معصوم او یعنی دوازده امام، بهترین امامان هستند و آنچه را محمد صلی الله علیه وآله وسلم آورده است حقّ است و مرگ حقّ است و سوال منکر و نکیر در قبر حقّ است و برانگیخته شدن (برای روز قیامت)، حقّ است و رستاخیز، حقّ است و صراط، حقّ است و میزان (اعمال)، حقّ است و تطایر کتب، حقّ است و بهشت، حقّ است و جهنم، حقّ است و آن ساعت معهود (روز قیامت)، خواهد آمد و هیچ تردیدی در آن نیست و به تحقیق خداوند متعال کسانی را، که در قبرها هستند، بر خواهد انگیخت. 4) خداوند تو را بر قول ثابت، پایدار فرماید و به راه مستقیم هدایت فرماید و بین تو و امامان تو در جایگاهی از رحمتش، شناخت ایجاد فرماید. 5) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را با برهانی از خودت روبرو گردان، خداوندا (درخواست میکنیم)عفو تو را، عفو تو را. 6) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را از جانب خودت با رضوان روبرو کن و قبر او را از بخشایش خودت آرام فرما، رحمتی که بوسیله آن از مهربانی هر کس دیگری بی نیاز گردد.