اعتقادات
اعتقاد به معنی باور قلبی داشتن است. از این عنوان به مناسبت در باب های طهارت و زکات و نیز در اصول فقه سخن رفته است.
آیا چشم زخم از اعتقادات اعراب بوده که قرآن از آن متأثر شده است؟
نظریه دیگر طرفداران اقتباس قرآن از فرهنگ زمانه این است که قرآن دست کم دوبار، یک بار به تلویح (یوسف، 8-67) و یک بار به تصریح، از چشم زخم سخن گفته است (قلم، 51).اگر از نظر علم امروز یا فردای جهان، به طور قطعی اثبات شود که چشم زخم، صرفاً تلقین و توهم است؛ در آن صورت ممکن است بعضی از معاندان و مدّعیان آن را مایه ی بطلان این کتاب آسمانی بدانند.[1] بررسی و نقد شبهه الف. چشم زخم اعتقادی جهانی است و به اعراب و مسلمانان اختصاص ندارد.[2] ب. تأثیر چشم، اعتقادی است که از ادیان گذشته در بین اعراب، وجود داشت و قرآن نیز این واقعیت را تأیید می کند. به جهت اینکه، بعضی از نفوس به سبب تعلق روحانی خودشان، تأثیر در خارج از بدن دارند[3] و روایت ما نیز آن را تأیید می کنند؛ (... اصابه بالعین الحق...)[4] چشم زخم، حق است. و حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: (العین حق و الرق حق)؛ چشم زدن حق است و توسل به دعا برای رفع آن نیز حق است.[5] ج. همان گونه که اشکال کننده خود اذعان دارد، علوم تجربی تا به حال، تأثیر چشم را انکار نکرده است؛ افزون بر آن، اگر چشم زخم نوعی تلقین باشد، مگر خود تلقین بی تأثیر است؟ چه بسا انسان های افتاده ای را با تلقین، به اوج صلابت می رسانند و یا با تلقین به پرتگاه مرگ می کشانند. د. علاّمه طباطبائی(قدس سره) درباره چشم زخم، می فرماید: مراد آیه چشم زدن است که خود نوعی از تأثیرهای نفسانی است و دلیل عقلی بر نفی آن وجود ندارد، بلکه حوادثی دیده می شود که بر چشم زدن منطبق است، و روایاتی نیز بر طبق آن وارد شده است و با این حال دلیل ندارد که ما آن را انکار کرده، بگوییم: یک عقیده ی خرافی است.[6] ه . امروزه، روش تأثیر در دیگران از قوه ی نفسانی یا نیروی اراده از راه چشم و اعصاب، عملی مرسوم است.[7] و این خود دلیل بر نادرستی پندار مستشکل است.[8] پی نوشتها: [1]. ر.ک: معرفت، ش 26، ص 45؛ البینات، ش 5، ص 95. [2]. تفسیر نمونه، ذیل آیه 51 سوره قلم. [3]. مجمع البیان، ج 5، ص 249. [4]. بحار الانوار، ج 60، ص 235. [5]. نهج البلاغه، کلمات قصار، 400. [6]. المیزان، ذیل آیه 51 سوره ی قلم. [7]. یحیی نوری، اسلام و جاهلیت، ص 535. [8]. ر.ک: مقدمه ای بر تفسیر علمی قرآن، ص 177. منبع: بررسی شبهات قرآن و فرهنگ زمانه، حسن رضا رضایی، نشر انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه (1382).
نظریه دیگر طرفداران اقتباس قرآن از فرهنگ زمانه این است که قرآن دست کم دوبار، یک بار به تلویح (یوسف، 8-67) و یک بار به تصریح، از چشم زخم سخن گفته است (قلم، 51).اگر از نظر علم امروز یا فردای جهان، به طور قطعی اثبات شود که چشم زخم، صرفاً تلقین و توهم است؛ در آن صورت ممکن است بعضی از معاندان و مدّعیان آن را مایه ی بطلان این کتاب آسمانی بدانند.[1] بررسی و نقد شبهه الف. چشم زخم اعتقادی جهانی است و به اعراب و مسلمانان اختصاص ندارد.[2] ب. تأثیر چشم، اعتقادی است که از ادیان گذشته در بین اعراب، وجود داشت و قرآن نیز این واقعیت را تأیید می کند. به جهت اینکه، بعضی از نفوس به سبب تعلق روحانی خودشان، تأثیر در خارج از بدن دارند[3] و روایت ما نیز آن را تأیید می کنند؛ (... اصابه بالعین الحق...)[4] چشم زخم، حق است. و حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: (العین حق و الرق حق)؛ چشم زدن حق است و توسل به دعا برای رفع آن نیز حق است.[5] ج. همان گونه که اشکال کننده خود اذعان دارد، علوم تجربی تا به حال، تأثیر چشم را انکار نکرده است؛ افزون بر آن، اگر چشم زخم نوعی تلقین باشد، مگر خود تلقین بی تأثیر است؟ چه بسا انسان های افتاده ای را با تلقین، به اوج صلابت می رسانند و یا با تلقین به پرتگاه مرگ می کشانند. د. علاّمه طباطبائی(قدس سره) درباره چشم زخم، می فرماید: مراد آیه چشم زدن است که خود نوعی از تأثیرهای نفسانی است و دلیل عقلی بر نفی آن وجود ندارد، بلکه حوادثی دیده می شود که بر چشم زدن منطبق است، و روایاتی نیز بر طبق آن وارد شده است و با این حال دلیل ندارد که ما آن را انکار کرده، بگوییم: یک عقیده ی خرافی است.[6] ه . امروزه، روش تأثیر در دیگران از قوه ی نفسانی یا نیروی اراده از راه چشم و اعصاب، عملی مرسوم است.[7] و این خود دلیل بر نادرستی پندار مستشکل است.[8] پی نوشتها: [1]. ر.ک: معرفت، ش 26، ص 45؛ البینات، ش 5، ص 95. [2]. تفسیر نمونه، ذیل آیه 51 سوره قلم. [3]. مجمع البیان، ج 5، ص 249. [4]. بحار الانوار، ج 60، ص 235. [5]. نهج البلاغه، کلمات قصار، 400. [6]. المیزان، ذیل آیه 51 سوره ی قلم. [7]. یحیی نوری، اسلام و جاهلیت، ص 535. [8]. ر.ک: مقدمه ای بر تفسیر علمی قرآن، ص 177. منبع: بررسی شبهات قرآن و فرهنگ زمانه، حسن رضا رضایی، نشر انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه (1382).
پاسخ:
نظریه دیگر طرفداران اقتباس قرآن از فرهنگ زمانه این است که
قرآن دست کم دوبار، یک بار به تلویح (یوسف، 8-67) و یک بار به تصریح، از چشم زخم سخن گفته است (قلم، 51).اگر از نظر علم امروز یا فردای جهان، به طور قطعی اثبات شود که چشم زخم، صرفاً تلقین و توهم است؛ در آن صورت ممکن است بعضی از معاندان و مدّعیان آن را مایه ی بطلان این کتاب آسمانی بدانند.[1]
بررسی و نقد شبهه
الف. چشم زخم اعتقادی جهانی است و به اعراب و مسلمانان اختصاص ندارد.[2]
ب. تأثیر چشم، اعتقادی است که از ادیان گذشته در بین اعراب، وجود داشت و قرآن نیز این واقعیت را تأیید می کند. به جهت اینکه، بعضی از نفوس به سبب تعلق روحانی خودشان، تأثیر در خارج از بدن دارند[3] و روایت ما نیز آن را تأیید می کنند؛ (... اصابه بالعین الحق...)[4] چشم زخم، حق است. و حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: (العین حق و الرق حق)؛ چشم زدن حق است و توسل به دعا برای رفع آن نیز حق است.[5]
ج. همان گونه که اشکال کننده خود اذعان دارد، علوم تجربی تا به حال، تأثیر چشم را انکار نکرده است؛ افزون بر آن، اگر چشم زخم نوعی تلقین باشد، مگر خود تلقین بی تأثیر است؟ چه بسا انسان های افتاده ای را با تلقین، به اوج صلابت می رسانند و یا با تلقین به پرتگاه مرگ می کشانند.
د. علاّمه طباطبائی(قدس سره) درباره چشم زخم، می فرماید:
مراد آیه چشم زدن است که خود نوعی از تأثیرهای نفسانی است و دلیل عقلی بر نفی آن وجود ندارد، بلکه حوادثی دیده می شود که بر چشم زدن منطبق است، و روایاتی نیز بر طبق آن وارد شده است و با این حال دلیل ندارد که ما آن را انکار کرده، بگوییم: یک عقیده ی خرافی است.[6]
ه . امروزه، روش تأثیر در دیگران از قوه ی نفسانی یا نیروی اراده از راه چشم و اعصاب، عملی مرسوم است.[7] و این خود دلیل بر نادرستی پندار مستشکل است.[8]
پی نوشتها:
[1]. ر.ک: معرفت، ش 26، ص 45؛ البینات، ش 5، ص 95.
[2]. تفسیر نمونه، ذیل آیه 51 سوره قلم.
[3]. مجمع البیان، ج 5، ص 249.
[4]. بحار الانوار، ج 60، ص 235.
[5]. نهج البلاغه، کلمات قصار، 400.
[6]. المیزان، ذیل آیه 51 سوره ی قلم.
[7]. یحیی نوری، اسلام و جاهلیت، ص 535.
[8]. ر.ک: مقدمه ای بر تفسیر علمی قرآن، ص 177.
منبع: بررسی شبهات قرآن و فرهنگ زمانه، حسن رضا رضایی، نشر انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه (1382).
- [سایر] آیا زبان سمبلیک و نمادین قرآن، متأثر از اشعار خیالی و نمادین اعراب نبوده است؟
- [سایر] آیا حجاب مخصوص اعراب جاهلی بوده و قرآن از آن متأثر شده است؟
- [سایر] آیا اعتقاد به جنّ نشانه متأثر شدن قرآن از فرهنگ اعراب نیست؟
- [سایر] آیا مسّ شیطان و دیوانگی که قرآن بیان کرده، نشانه متأثر شدن قرآن از فرهنگ اعراب نیست؟
- [سایر] شبهه: قرآن که فرهنگ اعتقادی و اجتماعی و حقوقی و...اعراب را امضا یا اصلاح کرد، نشانه متأثر شدن از فرهنگ زمانه نیست؟
- [سایر] الف) آیا قرآن، آمیخته با فرهنگ و آداب اعراب و متأثر از آن است؟ ب) آیا قرآن بر اساس مقتضیات زمان پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده است؟
- [سایر] کدام آیه قرآن برای دفع چشم زخم مفید است؟
- [سایر] آیا چشم زخم از نظر قرآن واقعیت دارد یا خرافه است؟
- [سایر] «حور العین» در میان اعراب مرسوم بوده، آیا قرآن از اعراب گرفته است؟
- [سایر] راه جلوگیری از چشم زخم چیست؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] هفت چیز وضو را باطل می کند: اول: بول. دوم: غائط. سوم: باد معده و روده که از مخرج غائط خارج شود. چهارم: خوابی که به واسطه آن چشم نبیند و گوش نشنود؛ ولی اگر چشم نبیند و گوش بشنود وضو باطل نمی شود. پنجم: چیزهائی که عقل را از بین می برد مانند دیوانگی و مستی و بی هوشی. ششم: استحاضه زنان که بعدا گفته می شود. هفتم: کاری که برای آن باید غسل کرد مانند جنابت. احکام وضوی جبیره چیزی که با آن زخم و شکسته را می بندند و دوائی که روی زخم و مانند آن می گذارند جبیره نامیده می شود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر نمی شود روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک است و رسانیدن آب به زخم ممکن است و ضرر هم ندارد؛ باید آب را به روی زخم از بالا به پائین برساند و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس است؛ چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم ممکن باشد باید آن را آب بکشد و موقع وضو آب را به زخم برساند و در صورتی که آب برای زخم ضرر ندارد ولی رساندن آب به روی زخم ممکن نیست؛ یا زخم نجس است و نمی شود آن را آب کشید؛ باید تیمم بنماید.
- [آیت الله خوئی] اگر نمیشود روی زخم را باز کرد، ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک است، و رسانیدن آب به زخم ممکن است و ضرر هم ندارد، باید آب را به روی زخم برساند، و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس است، چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم از بالا به پایین ممکن باشد، باید آن را آب بکشد، و موقع وضو آب را به زخم برساند، و در صورتی که آب برای زخم ضرر ندارد، ولی رساندن آب به روی زخم ممکن نیست، یا زخم نجس است و نمیشود آن را آب کشید، باید تیمم بنماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر نمیشود روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک است ، و رساندن آب به زخم ممکن است و ضرر هم ندارد ، باید آب را به روی زخم از بالا به پائین برساند ، و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس است ، چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم ممکن باشد باید آن را آب بکشد ، و موقع وضو آب را به زخم برساند ، و در صورتی که آب برای زخم ضرر ندارد ولی آب کشیدن آن ممکن نیست ، یا باز کردن زخم موجب مشقت یا ضرر است باید تیمم نماید .
- [آیت الله اردبیلی] اگر نتوان روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک باشد و رساندن آب به زخم ممکن باشد و ضرر، زحمت و مشقّت نیز نداشته باشد، باید آب را به روی زخم برساند و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس باشد، چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم بدون زحمت و مشقّت ممکن باشد، باید آن را آب بکشد و هنگام وضو آب را به زخم برساند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بیگانگان از راههای مختلف مانند فرستادن امواج رادیویی یا تلویزیونی یا ماهوارهای و مانند آن در صدد ضربه زدن به اعتقادات و فرهنگ مسلمانان باشند، دفاع از فرهنگ و اعتقادات اسلامی بر هر مسلمانی واجب است و شایسته است از راه تقویت فرهنگ و اعتقادات مسلمانان واستفاده از فراوردههای علمی، از ضربه زدن دشمن به آن جلوگیری شود و از راههای دیگر مگر در موارد ضرورت استفاده نشود.
- [آیت الله جوادی آملی] .عفو از خون زخم و جراحت مخصوص جای زخم و جراحت است, بنابراین اگر جایی از بدن یا لباس که با زخم فاصله دارد , به رطوبتِ آلوده زخم نجس شود , نماز عمدی با آن , باطل است؛ ولی اگر مقداری از بدن یا لباس که نزدیک محلّ زخم اند, به رطوبت آن آلوده شوند , نماز با آن اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست موی چشم خود را بچسباند یا از جهت درد چشم اب برای ان ضرر داشته باشد باید تیمم نماید
- [آیت الله خوئی] اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست موی چشم خود را بچسباند، باید تیمم نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست ، موی چشم خود را بچسباند ، باید تیمم نماید .