افعال
کلمات دلالت کننده بر وقوع کار یا حالتی در یکی از زمان‌ها و یکی از اقسام لفظ مفرد، فعل می‌باشد
آیا اثر وضعی افعال حرام، برای کسی که اطلاع از حرمت ندارد و مرتکب آن می شود و یا برای دیگرانی که نقشی در گناه نداشته اند، قابل پذیرش است؟
پاسخ اجمالی: تأثیر گناهان در زندگی انسان، از امور مسلمی است که آیات قرآن و روایات دلالت بر آن دارد، البته توجه به این مسئله ضروری است که محدوده و تأثیر آن، برای تمام افراد یکسان نیست. بیشترین آثار وضعی زیانبار گناهان، دامنگیر افرادی می شود که با اختیار و آگاهی مرتکب آن شوند، اما کسانی که بدون اطلاع از گناه بودن عملی مرتکب آن شده اند و یا کسانی که هیچ نقشی در بروز گناه نداشته بلکه قربانی گناهانی شده اند که اسباب آن را دیگران ایجاد کرده اند، به مقتضای عدالت و حکمت خداوند، نمی توان به صورت مطلق آنان را از رسیدن به سعادت محروم دانست، بلکه با اندک تلاشی می توان آثار منفی آن گناهان را زدود. در متون دینی و سخنان پیشوایان (ع) راه های جبران بسیاری برای گناهان ذکر شده است، چه رسد به اموری که واقعا گناه نبوده اند. پاسخ تفصیلی: آثار وضعی گناهان در زندگی افراد از اموری است که در آیات قرآن و روایات از آن سخن گفته شده است. امام صادق (ع) می فرماید: کسی که تصرف در مال یتیم به ستم کند، خداوند فردی را مسلط بر او یا نسلش می سازد که همان ستم را در حق آنان روا دارد، و سپس این آیه را تلاوت کردند ؛ آنان که فرزندانی ناتوان از خود باقی می‌گذارند و نگران آینده آنها هستند، باید از خدا به ترسند و (در حق یتیمان مردم) درست سخن گویند. [1] [2] امام رضا (ع) فرمود: خداوند به یکی از پیامبرانش وحی کرد، رضایتم را در اطاعتم قرار دادم، و اگر از کسی راضی شدم نعمتم را بر او افزون کنم و پایانی برای نعمت من متصور نیست، و از طرفی اگر کسی مورد خشم من قرار گیرد او را لعنت می کنم، و آثار لعنت من تا هفت نسل او را شامل خواهد شد. [3] در مورد انتقال آثار وضعی گناه به نسل های بعد باید دانست که از اعتقادات مذهب امامیه این است که خداوند عادل و حکیم است، و در آیات متعدد قرآن آمده است: "لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری‌"؛ [4] هیچ کس بار گناه دیگری را بر دوش نمی‌گیرد. با توجه به این سخن، روایاتی که دلالت دارد که گناهان تأثیر خود را حتی برای افرادی که دخالتی هم در آن ندارند می گذارد، چه توجیهی داشته و آیا با عدالت و حکمت خداوند، منافات ندارد!؟ برای روشن شدن این مسئله آن را در چند بخش بررسی می کنیم: 1. روایاتی که دلالت می کند ستمکاری پدران در نسل آنها تأثیر می گذارد به صورت مطلق نیست، بلکه تنها صورتی را شامل می شود که فرزندان راضی به افعال آنان باشند؛ از این رو رسول خدا (ص) می فرماید: "ر کس کردار قومی را دوست بدارد با آنها در آن اعمال شریک است‌". [5] اما اگر فرزندان از اعمال زشت پدران ب ی زاری جویند و با اراده خود، شریک در ظلم آنان نشوند، و اگر اموال حرامی از گذشتگان وارد زندگی آنان شده است، با برگشت دادن آن اموال به صاحبانش، در صدد جبران برآیند، در این صورت چنین اولادی از مورد این اخبار بیرون خواهد بود؛ زیرا انتقام از آنها خلاف عدل است. علامه مجلسی (ره) بعد از نقل روایت اشاره شده از امام رضا (ع) می گوید: اشکال شده است گناه فرزندان چیست که تا نسل هفتم پدر، لعنت پروردگار شامل آنان شود؟ جواب می تواند این باشد که این تنها در صورتی است که فرزندان، راضی به افعال پدران باشند، همان گونه که در روایات آمده است که امام مهدی (ع) فرزندان قاتلین امام حسین (ع) را به جهت رضایت آنان به جنایات گذشتگان، می کشد. [6] وی در ادامه می گوید ممکن است مراد از تأثیر در نسل های آینده، آثار دنیایی مثل فقر و گرفتاری ها و ابتلائات دنیایی باشد، چنان که بیشتر فرزندان ستمکاران در دنیا با خواری و ذلت زندگی می کنند. این یکی از مجازاتهایی است که خداوند برای ستمکاران در این دنیا مقرر کرده و علتش آن است که با توجه فطری بودن دوستی فرزندان، احتمال برگشت اثر وضعی ستم به آنان، عاملی بازدارنده از ستم شود و دیگرانی که قصد ستم را دارند نیز با دیدن چنین اثری در فرزندان ستمکاران پیشین، از تصمیم خویش بازگردند. آیه نهم سوره نساء نیز به همین ظرافت اشاره دارد. بنا بر اعتقاد شیعه، ایرادی ندارد که خداوند به دلیل مصالح مهم تری عده ای را – هر چند بیگناه - به سختی بیفکند، در صورتی که زیان دیده، بداند خداوند این ضرر ظاهری را به نحوی جبران خواهد کرد، آنان نیز در نهایت راضی خواهند شد، اضافه بر همه این امور، گرفتاری و مشکلاتی که برای فرزندان ظالمان به وجود می آید، شاید به مصلحت خود آنان نیز باشد؛ زیرا آنان را از ادامه راه پدران ستمکارشان بازخواهد داشت. [7] 2. آثار وضعی گناه در فرزندانی که از لقمه حرام و یا از طریق نامشروع به دنیا می آیند نیز از جمله اسباب و مسببات بوده و علت تامه و غیر قابل تخلف به شمار نمی آید و بسیار دیده شده است که از پدرانی فاسد و مشرک، فرزندانی صالح به وجود آمده اند که نمونه آن را در صحابیانی می بینیم که پدرانشان در سپاه مشرکان بوده و خودشان در رکاب پیامبر(ص) شمشیر می زدند و در مقابل فرزندان برخی انبیا و اولیا نیز به کژراهه کشیده شده اند. البته همان گونه که در امور تکوینی آثاری که ایجاد می شود از شدت و ضعف برخوردار است، در امور معنوی و تشریعی نیز چنین است؛ به این معنا که بعضی از اسباب به قدری خطرناک است که فرصت جبران را نیز از آدمی می گیرد، مثل خوردن سم مهلک که اثر وضعی آن هلاکت است. بر خلاف وارد شدن میکروب کوچکی در بدن، که خیلی زود قابل مداوا است، آثار به جا مانده از رفتار گناه آلود نیز چنین است که بسته به اندازه گناه و دانش و اختیار انسان در انجام آن متفاوت می باشد که گاهی آثار گناهی با یک استغفار از بین می رود، و بسا با رحمت خداوند تبدیل به خوبی می شود. 3. شخصی که گناهی را بدون آگاهی از گناه بودن آن انجام داده نیز وضعیتی مانند موارد قبلی دارد و به عبارتی گرچه او گناهی را مرتکب نشده که او را از سعادت بازداشته و غضب خدا را بر علیه او برانگیزد، اما محتمل است به دلیل اخطار و هشدار به مردم در مورد نتایج زیانبار یک گناه،برخی آثاری وضعی دامنگیر او شود که خود او و دیگران به این نکته پی ببرند که باید در افزایش دانش خود تلاش نموده تا ناخودآگاه نیز مرتکب رفتار ناپسندی نشوند. البته چنانچه بیان شد، این آثار از شدت و قدرتی برخوردار نیست که موجب خسران ابدی او شود، بلکه در حد یک اخطار و هشدار باقی خواهد ماند. مطالعه کتب و سایت های اسلامی که بحث عدالت خداوند به صورت مفصل در آنها شده است نیز مفید است. [8] پی نوشتها: [1] النساء، 9. [2] صدوق، محمد بن علی، ثواب الأعمال، ص 234، انتشارات شریف رضی، قم، 1364 ش. [3] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 2، ص 275، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1365 ش. [4] الأنعام: 164، الاسراء: 15، فاطر: 18،الزمر:7. [5] طبری، عماد الدین، بشارة المصطفی، ص 74، کتابخانه حیدریه، نجف، 1383 ق. [6] رجوع نمایید به islamquest.net/fa/archive/question/10274، کشتار های هنگام ظهور. [7] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 70، ص 341، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404ق. [8] ر.ک: طیب، سید عبد الحسین، کلم الطیب در تقریر عقاید اسلام، ص 120، کتابخانه اسلام، 1362 ش. عدل الهی مرحوم مطهری مسئله شرور و عدالت خداوند، ص 33،نرم افزار جامع تفاسیر نور، تفسیر آیه 9 سوره نساء. منبع: www.islamquest.net
پاسخ اجمالی: تأثیر گناهان در زندگی انسان، از امور مسلمی است که آیات قرآن و روایات دلالت بر آن دارد، البته توجه به این مسئله ضروری است که محدوده و تأثیر آن، برای تمام افراد یکسان نیست. بیشترین آثار وضعی زیانبار گناهان، دامنگیر افرادی می شود که با اختیار و آگاهی مرتکب آن شوند، اما کسانی که بدون اطلاع از گناه بودن عملی مرتکب آن شده اند و یا کسانی که هیچ نقشی در بروز گناه نداشته بلکه قربانی گناهانی شده اند که اسباب آن را دیگران ایجاد کرده اند، به مقتضای عدالت و حکمت خداوند، نمی توان به صورت مطلق آنان را از رسیدن به سعادت محروم دانست، بلکه با اندک تلاشی می توان آثار منفی آن گناهان را زدود. در متون دینی و سخنان پیشوایان (ع) راه های جبران بسیاری برای گناهان ذکر شده است، چه رسد به اموری که واقعا گناه نبوده اند. پاسخ تفصیلی: آثار وضعی گناهان در زندگی افراد از اموری است که در آیات قرآن و روایات از آن سخن گفته شده است. امام صادق (ع) می فرماید: کسی که تصرف در مال یتیم به ستم کند، خداوند فردی را مسلط بر او یا نسلش می سازد که همان ستم را در حق آنان روا دارد، و سپس این آیه را تلاوت کردند ؛ آنان که فرزندانی ناتوان از خود باقی می‌گذارند و نگران آینده آنها هستند، باید از خدا به ترسند و (در حق یتیمان مردم) درست سخن گویند. [1] [2] امام رضا (ع) فرمود: خداوند به یکی از پیامبرانش وحی کرد، رضایتم را در اطاعتم قرار دادم، و اگر از کسی راضی شدم نعمتم را بر او افزون کنم و پایانی برای نعمت من متصور نیست، و از طرفی اگر کسی مورد خشم من قرار گیرد او را لعنت می کنم، و آثار لعنت من تا هفت نسل او را شامل خواهد شد. [3] در مورد انتقال آثار وضعی گناه به نسل های بعد باید دانست که از اعتقادات مذهب امامیه این است که خداوند عادل و حکیم است، و در آیات متعدد قرآن آمده است: "لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری‌"؛ [4] هیچ کس بار گناه دیگری را بر دوش نمی‌گیرد. با توجه به این سخن، روایاتی که دلالت دارد که گناهان تأثیر خود را حتی برای افرادی که دخالتی هم در آن ندارند می گذارد، چه توجیهی داشته و آیا با عدالت و حکمت خداوند، منافات ندارد!؟ برای روشن شدن این مسئله آن را در چند بخش بررسی می کنیم: 1. روایاتی که دلالت می کند ستمکاری پدران در نسل آنها تأثیر می گذارد به صورت مطلق نیست، بلکه تنها صورتی را شامل می شود که فرزندان راضی به افعال آنان باشند؛ از این رو رسول خدا (ص) می فرماید: "ر کس کردار قومی را دوست بدارد با آنها در آن اعمال شریک است‌". [5] اما اگر فرزندان از اعمال زشت پدران ب ی زاری جویند و با اراده خود، شریک در ظلم آنان نشوند، و اگر اموال حرامی از گذشتگان وارد زندگی آنان شده است، با برگشت دادن آن اموال به صاحبانش، در صدد جبران برآیند، در این صورت چنین اولادی از مورد این اخبار بیرون خواهد بود؛ زیرا انتقام از آنها خلاف عدل است. علامه مجلسی (ره) بعد از نقل روایت اشاره شده از امام رضا (ع) می گوید: اشکال شده است گناه فرزندان چیست که تا نسل هفتم پدر، لعنت پروردگار شامل آنان شود؟ جواب می تواند این باشد که این تنها در صورتی است که فرزندان، راضی به افعال پدران باشند، همان گونه که در روایات آمده است که امام مهدی (ع) فرزندان قاتلین امام حسین (ع) را به جهت رضایت آنان به جنایات گذشتگان، می کشد. [6] وی در ادامه می گوید ممکن است مراد از تأثیر در نسل های آینده، آثار دنیایی مثل فقر و گرفتاری ها و ابتلائات دنیایی باشد، چنان که بیشتر فرزندان ستمکاران در دنیا با خواری و ذلت زندگی می کنند. این یکی از مجازاتهایی است که خداوند برای ستمکاران در این دنیا مقرر کرده و علتش آن است که با توجه فطری بودن دوستی فرزندان، احتمال برگشت اثر وضعی ستم به آنان، عاملی بازدارنده از ستم شود و دیگرانی که قصد ستم را دارند نیز با دیدن چنین اثری در فرزندان ستمکاران پیشین، از تصمیم خویش بازگردند. آیه نهم سوره نساء نیز به همین ظرافت اشاره دارد. بنا بر اعتقاد شیعه، ایرادی ندارد که خداوند به دلیل مصالح مهم تری عده ای را – هر چند بیگناه - به سختی بیفکند، در صورتی که زیان دیده، بداند خداوند این ضرر ظاهری را به نحوی جبران خواهد کرد، آنان نیز در نهایت راضی خواهند شد، اضافه بر همه این امور، گرفتاری و مشکلاتی که برای فرزندان ظالمان به وجود می آید، شاید به مصلحت خود آنان نیز باشد؛ زیرا آنان را از ادامه راه پدران ستمکارشان بازخواهد داشت. [7] 2. آثار وضعی گناه در فرزندانی که از لقمه حرام و یا از طریق نامشروع به دنیا می آیند نیز از جمله اسباب و مسببات بوده و علت تامه و غیر قابل تخلف به شمار نمی آید و بسیار دیده شده است که از پدرانی فاسد و مشرک، فرزندانی صالح به وجود آمده اند که نمونه آن را در صحابیانی می بینیم که پدرانشان در سپاه مشرکان بوده و خودشان در رکاب پیامبر(ص) شمشیر می زدند و در مقابل فرزندان برخی انبیا و اولیا نیز به کژراهه کشیده شده اند. البته همان گونه که در امور تکوینی آثاری که ایجاد می شود از شدت و ضعف برخوردار است، در امور معنوی و تشریعی نیز چنین است؛ به این معنا که بعضی از اسباب به قدری خطرناک است که فرصت جبران را نیز از آدمی می گیرد، مثل خوردن سم مهلک که اثر وضعی آن هلاکت است. بر خلاف وارد شدن میکروب کوچکی در بدن، که خیلی زود قابل مداوا است، آثار به جا مانده از رفتار گناه آلود نیز چنین است که بسته به اندازه گناه و دانش و اختیار انسان در انجام آن متفاوت می باشد که گاهی آثار گناهی با یک استغفار از بین می رود، و بسا با رحمت خداوند تبدیل به خوبی می شود. 3. شخصی که گناهی را بدون آگاهی از گناه بودن آن انجام داده نیز وضعیتی مانند موارد قبلی دارد و به عبارتی گرچه او گناهی را مرتکب نشده که او را از سعادت بازداشته و غضب خدا را بر علیه او برانگیزد، اما محتمل است به دلیل اخطار و هشدار به مردم در مورد نتایج زیانبار یک گناه،برخی آثاری وضعی دامنگیر او شود که خود او و دیگران به این نکته پی ببرند که باید در افزایش دانش خود تلاش نموده تا ناخودآگاه نیز مرتکب رفتار ناپسندی نشوند. البته چنانچه بیان شد، این آثار از شدت و قدرتی برخوردار نیست که موجب خسران ابدی او شود، بلکه در حد یک اخطار و هشدار باقی خواهد ماند. مطالعه کتب و سایت های اسلامی که بحث عدالت خداوند به صورت مفصل در آنها شده است نیز مفید است. [8] پی نوشتها: [1] النساء، 9. [2] صدوق، محمد بن علی، ثواب الأعمال، ص 234، انتشارات شریف رضی، قم، 1364 ش. [3] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 2، ص 275، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1365 ش. [4] الأنعام: 164، الاسراء: 15، فاطر: 18،الزمر:7. [5] طبری، عماد الدین، بشارة المصطفی، ص 74، کتابخانه حیدریه، نجف، 1383 ق. [6] رجوع نمایید به islamquest.net/fa/archive/question/10274، کشتار های هنگام ظهور. [7] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 70، ص 341، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404ق. [8] ر.ک: طیب، سید عبد الحسین، کلم الطیب در تقریر عقاید اسلام، ص 120، کتابخانه اسلام، 1362 ش. عدل الهی مرحوم مطهری مسئله شرور و عدالت خداوند، ص 33،نرم افزار جامع تفاسیر نور، تفسیر آیه 9 سوره نساء. منبع: www.islamquest.net
عنوان سوال:
آیا اثر وضعی افعال حرام، برای کسی که اطلاع از حرمت ندارد و مرتکب آن می شود و یا برای دیگرانی که نقشی در گناه نداشته اند، قابل پذیرش است؟
پاسخ:
پاسخ اجمالی:
تأثیر گناهان در زندگی انسان، از امور مسلمی است که آیات قرآن و روایات دلالت بر آن دارد، البته توجه به این مسئله ضروری است که محدوده و تأثیر آن، برای تمام افراد یکسان نیست.
بیشترین آثار وضعی زیانبار گناهان، دامنگیر افرادی می شود که با اختیار و آگاهی مرتکب آن شوند، اما کسانی که بدون اطلاع از گناه بودن عملی مرتکب آن شده اند و یا کسانی که هیچ نقشی در بروز گناه نداشته بلکه قربانی گناهانی شده اند که اسباب آن را دیگران ایجاد کرده اند، به مقتضای عدالت و حکمت خداوند، نمی توان به صورت مطلق آنان را از رسیدن به سعادت محروم دانست، بلکه با اندک تلاشی می توان آثار منفی آن گناهان را زدود.
در متون دینی و سخنان پیشوایان (ع) راه های جبران بسیاری برای گناهان ذکر شده است، چه رسد به اموری که واقعا گناه نبوده اند.
پاسخ تفصیلی:
آثار وضعی گناهان در زندگی افراد از اموری است که در آیات قرآن و روایات از آن سخن گفته شده است. امام صادق (ع) می فرماید: کسی که تصرف در مال یتیم به ستم کند، خداوند فردی را مسلط بر او یا نسلش می سازد که همان ستم را در حق آنان روا دارد، و سپس این آیه را تلاوت کردند ؛ آنان که فرزندانی ناتوان از خود باقی می‌گذارند و نگران آینده آنها هستند، باید از خدا به ترسند و (در حق یتیمان مردم) درست سخن گویند. [1] [2]
امام رضا (ع) فرمود: خداوند به یکی از پیامبرانش وحی کرد، رضایتم را در اطاعتم قرار دادم، و اگر از کسی راضی شدم نعمتم را بر او افزون کنم و پایانی برای نعمت من متصور نیست، و از طرفی اگر کسی مورد خشم من قرار گیرد او را لعنت می کنم، و آثار لعنت من تا هفت نسل او را شامل خواهد شد. [3]
در مورد انتقال آثار وضعی گناه به نسل های بعد باید دانست که از اعتقادات مذهب امامیه این است که خداوند عادل و حکیم است، و در آیات متعدد قرآن آمده است: "لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری"؛ [4] هیچ کس بار گناه دیگری را بر دوش نمی‌گیرد. با توجه به این سخن، روایاتی که دلالت دارد که گناهان تأثیر خود را حتی برای افرادی که دخالتی هم در آن ندارند می گذارد، چه توجیهی داشته و آیا با عدالت و حکمت خداوند، منافات ندارد!؟
برای روشن شدن این مسئله آن را در چند بخش بررسی می کنیم:
1. روایاتی که دلالت می کند ستمکاری پدران در نسل آنها تأثیر می گذارد به صورت مطلق نیست، بلکه تنها صورتی را شامل می شود که فرزندان راضی به افعال آنان باشند؛ از این رو رسول خدا (ص) می فرماید: "ر کس کردار قومی را دوست بدارد با آنها در آن اعمال شریک است". [5] اما اگر فرزندان از اعمال زشت پدران ب ی زاری جویند و با اراده خود، شریک در ظلم آنان نشوند، و اگر اموال حرامی از گذشتگان وارد زندگی آنان شده است، با برگشت دادن آن اموال به صاحبانش، در صدد جبران برآیند، در این صورت چنین اولادی از مورد این اخبار بیرون خواهد بود؛ زیرا انتقام از آنها خلاف عدل است.
علامه مجلسی (ره) بعد از نقل روایت اشاره شده از امام رضا (ع) می گوید: اشکال شده است گناه فرزندان چیست که تا نسل هفتم پدر، لعنت پروردگار شامل آنان شود؟ جواب می تواند این باشد که این تنها در صورتی است که فرزندان، راضی به افعال پدران باشند، همان گونه که در روایات آمده است که امام مهدی (ع) فرزندان قاتلین امام حسین (ع) را به جهت رضایت آنان به جنایات گذشتگان، می کشد. [6] وی در ادامه می گوید ممکن است مراد از تأثیر در نسل های آینده، آثار دنیایی مثل فقر و گرفتاری ها و ابتلائات دنیایی باشد، چنان که بیشتر فرزندان ستمکاران در دنیا با خواری و ذلت زندگی می کنند. این یکی از مجازاتهایی است که خداوند برای ستمکاران در این دنیا مقرر کرده و علتش آن است که با توجه فطری بودن دوستی فرزندان، احتمال برگشت اثر وضعی ستم به آنان، عاملی بازدارنده از ستم شود و دیگرانی که قصد ستم را دارند نیز با دیدن چنین اثری در فرزندان ستمکاران پیشین، از تصمیم خویش بازگردند. آیه نهم سوره نساء نیز به همین ظرافت اشاره دارد.
بنا بر اعتقاد شیعه، ایرادی ندارد که خداوند به دلیل مصالح مهم تری عده ای را – هر چند بیگناه - به سختی بیفکند، در صورتی که زیان دیده، بداند خداوند این ضرر ظاهری را به نحوی جبران خواهد کرد، آنان نیز در نهایت راضی خواهند شد، اضافه بر همه این امور، گرفتاری و مشکلاتی که برای فرزندان ظالمان به وجود می آید، شاید به مصلحت خود آنان نیز باشد؛ زیرا آنان را از ادامه راه پدران ستمکارشان بازخواهد داشت. [7]
2. آثار وضعی گناه در فرزندانی که از لقمه حرام و یا از طریق نامشروع به دنیا می آیند نیز از جمله اسباب و مسببات بوده و علت تامه و غیر قابل تخلف به شمار نمی آید و بسیار دیده شده است که از پدرانی فاسد و مشرک، فرزندانی صالح به وجود آمده اند که نمونه آن را در صحابیانی می بینیم که پدرانشان در سپاه مشرکان بوده و خودشان در رکاب پیامبر(ص) شمشیر می زدند و در مقابل فرزندان برخی انبیا و اولیا نیز به کژراهه کشیده شده اند.
البته همان گونه که در امور تکوینی آثاری که ایجاد می شود از شدت و ضعف برخوردار است، در امور معنوی و تشریعی نیز چنین است؛ به این معنا که بعضی از اسباب به قدری خطرناک است که فرصت جبران را نیز از آدمی می گیرد، مثل خوردن سم مهلک که اثر وضعی آن هلاکت است. بر خلاف وارد شدن میکروب کوچکی در بدن، که خیلی زود قابل مداوا است، آثار به جا مانده از رفتار گناه آلود نیز چنین است که بسته به اندازه گناه و دانش و اختیار انسان در انجام آن متفاوت می باشد که گاهی آثار گناهی با یک استغفار از بین می رود، و بسا با رحمت خداوند تبدیل به خوبی می شود.
3. شخصی که گناهی را بدون آگاهی از گناه بودن آن انجام داده نیز وضعیتی مانند موارد قبلی دارد و به عبارتی گرچه او گناهی را مرتکب نشده که او را از سعادت بازداشته و غضب خدا را بر علیه او برانگیزد، اما محتمل است به دلیل اخطار و هشدار به مردم در مورد نتایج زیانبار یک گناه،برخی آثاری وضعی دامنگیر او شود که خود او و دیگران به این نکته پی ببرند که باید در افزایش دانش خود تلاش نموده تا ناخودآگاه نیز مرتکب رفتار ناپسندی نشوند.
البته چنانچه بیان شد، این آثار از شدت و قدرتی برخوردار نیست که موجب خسران ابدی او شود، بلکه در حد یک اخطار و هشدار باقی خواهد ماند.
مطالعه کتب و سایت های اسلامی که بحث عدالت خداوند به صورت مفصل در آنها شده است نیز مفید است. [8]
پی نوشتها:
[1] النساء، 9.
[2] صدوق، محمد بن علی، ثواب الأعمال، ص 234، انتشارات شریف رضی، قم، 1364 ش.
[3] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 2، ص 275، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1365 ش.
[4] الأنعام: 164، الاسراء: 15، فاطر: 18،الزمر:7.
[5] طبری، عماد الدین، بشارة المصطفی، ص 74، کتابخانه حیدریه، نجف، 1383 ق.
[6] رجوع نمایید به islamquest.net/fa/archive/question/10274، کشتار های هنگام ظهور.
[7] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 70، ص 341، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404ق.
[8] ر.ک: طیب، سید عبد الحسین، کلم الطیب در تقریر عقاید اسلام، ص 120، کتابخانه اسلام، 1362 ش. عدل الهی مرحوم مطهری مسئله شرور و عدالت خداوند، ص 33،نرم افزار جامع تفاسیر نور، تفسیر آیه 9 سوره نساء.
منبع: www.islamquest.net
- [آیت الله سبحانی] اگر مردی به قصد تشبّه به زنان، ریش و سبیل خود را بتراشد، آیا مرتکب دو گناه شده است: حرمت ریش تراشی و حرمت تشبّه به زنان یا فقط یک گناه مرتکب شده است؟
- [سایر] آیا فشارهای اقتصادی بر دولت و مردم در پذیرش قطعنامه 598 نقشی نداشتهاند؟
- [سایر] چرا باید گناه نکنیم ؟ اینکه بیان شده گناه اثری وضعی دارد یعنی چه؟
- [آیت الله سبحانی] آیا خرید و فروش دیش(بشقاب) ماهواره، حرمت وضعی دارد؟
- [سایر] چرا افراد مرتکب گناه می شوند؟
- [سایر] چرا برخی از نمازگزاران مرتکب گناه میشوند؟
- [سایر] چه کنیم تا مرتکب گناه نشویم؟
- [سایر] آیا معصومین(ع) مرتکب گناه می شوند؟
- [سایر] آیا کسی که گناه مرتکب شده و توبه کند، جایگاهش در آخرت با کسی که گناهی مرتکب نشده، متفاوت است؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا قطع سر حیوانی پیش از خروج روح حرام است یا مکروه؟ اگر حرام است، حرمت آن تکلیفی است یا وضعی؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . درجه دوم از امر به معروف و نهی از منکر آن است که اگر مرتکب منکر، با اظهار کراهت، ترک معصیت نکرد، با حُسن خلق و کلام حسن او را امر به ترک منکر نماید، و مصالح ترک منکر و فعل معروف و مفاسد عکس آن را بیان کند تا مرتکب، متنبه شود، و ترک معصیت بنماید، و اگر به همین مقدار، مرتکب متنبه شد و معصیت را ترک کرد، اداء وظیفه شده است.
- [آیت الله بهجت] به کسی که معصیت کبیره و اموری که در اسلام منکر و قبیح هست مرتکب میشود، مخصوصاً کسی که آشکارا معصیت انجام می‌دهد، بنابر احتیاط واجب نباید زکات بدهند، مگر بهقدر ضروریات او و خانوادهاش.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر پولی را که خمس ان را نداده است به حمامی بدهد مرتکب حرام شده و غسل او باطل است
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر پولی را که خمس ان را نداده است به حمامی بدهد مرتکب حرام شده و غسل او باطل است
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف محرّمات اعتکاف را عمداً و با وجود اطّلاع از حکم شرعی انجام دهد، اعتکافش باطل میشود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر خُمس دادن به سیّدی که معصیتکار است کمک به معصیت او باشد، نمی‌توان به او خُمس داد و به سیّدی نیز که آشکارا معصیت می‌کند و مرتکب گناهانی مثل شرابخواری و ترک نماز میشود، اگرچه دادن خُمس کمک به معصیت او نباشد، بنابر احتیاط واجب نباید خُمس بدهند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر اِعراض نمودن و ترک معاشرت با گنهکار، موجب شود که او کمتر مرتکب معصیت شود یا احتمال بدهد که موجب این امر شود، واجب است، اگرچه بداند که موجب ترک کامل معصیت نمیشود و این امر در صورتی است که با مراتب دیگر، نتواند کاملاً از معصیت جلوگیری کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] حرف زدن در هنگام خطبه جائز نیست، امام باشد یا مأموم، چنانچه حرف زد مرتکب حرام شده ولی موجب بطلان خطبه ونماز نمیشود.
- [آیت الله نوری همدانی] برمرد لازم است چنانچه گفته شد با زن خود در حال حیض در قبل نزدیکی نکند و اگر نزدیکی کرد مرتکب گناه شده است باید استغفار کند ، ولی دادن کفاره که ذکر می شود بنابر احتیاط مستحبی است .
- [آیت الله مظاهری] اگر در جایی، مثلاً بدحجابی و یا بیحجابی و مانند آن اشاعه فحشاء نباشد، گرچه آن عمل گناه و حرام است، ولی گناه اشاعه فحشا را ندارد.