گناه
گناه به معنای خلاف است و در اسلام هر گونه کاری که برخلاف فرمان خداوند باشد گناه است.
آیا کسی که گناه مرتکب شده و توبه کند، جایگاهش در آخرت با کسی که گناهی مرتکب نشده، متفاوت است؟
خداوند در مقام مقایسه تبه‌کاران و آنان که مسلمان و تسلیم فرمان خدایند، وجدان انسان را به قضاوت می‌ طلبد و می ‌فرماید: "آیا مؤمنان را همچون مجرمان قرار دهیم؟ شما را چه می‌ شود؟ (عقل شما چه می ‌گوید؟ چگونه داوری می‌ کنید؟".(1) اگر تیرگی و ظلمت گناه از یک سو، و وسوسه خناسان پیدا و پنهان از سویی دیگر، بگذارند که انسان موفق به توبه شود و بر فرض توفیق، بتواند به همه شرایط قبولی توبه کامل، و کمال توبه عمل نماید، با تفضل حق گناهان بخشیده می‌ شود و اجازه ورود به "جنت سعادتمندان" و دخول در بهشت داده می‌ شود. اما بهشت اعمال جسمانی کجا و بهشت اعمال روحانی و نورانی کجا! بهشت "اصحاب المیمنة"(2) کجا و رضوان الله "والسابقون السابقون"(3) کجا! آنان که در خلوص و خضوع و خشوع، و اطاعت فرمان حق تعالی پیشگام بوده ‌اند، قرآن آنان را به "اولئک المقربون" (4) توصیف نموده است. یعنی پیشگامان در ایمان و اعمال خیر و صفات و اخلاق انسانی، مقربان درگاه خداوندند. پس چگونه می ‌توان "اصحاب المیمنه" یعنی سعادتمندان خوشبختی را که با تفضل الهی نامه اعمالشان در دست راست آنان قرار می‌ گیرد) با مقربان بارگاه ربوبی که به "رضوان الله الاکبر" راه یافته‌اند مقایسه کنند؟ امام خمینی رحمت الله علیه می‌فرمایند: "به یک نکته مهمه باید توجه داشت و آن این است که شخص تائب پس از توبه نیز، آن صفای باطنی روحانی و نور خالص فطری برایش باقی نمی‌ ماند چنانچه صفحه کاغذی را اگر سیاه کنند و باز بخواهند جلا دهند، البته به حالت جلای اولی برنمی‌ گردد، یا ظرف شکسته را اگر اصلاح کنند، باز به حالت اولی مشکل است عود کند". سپس می‌فرمایند: "خیلی فرق است میان دوستی که در تمام مدت عمر با صفا و خلوص با انسان رفتار کند، با دوستی که خیانت کند و پس از آن عذر تقصیر طلب نماید".(5) خداوندا، توبه نصوح و انابه خلّصین را نصیب ما بفرما! پی‌نوشت‌ها: 1 - قلم (68) آیه 36. 2 - واقعه (56) آیه 8. 3 - همان، آیه 10. 4 - همان، آیه 11. 5 - چهل حدیث، ص 274. eporsesh.com
خداوند در مقام مقایسه تبه‌کاران و آنان که مسلمان و تسلیم فرمان خدایند، وجدان انسان را به قضاوت می‌ طلبد و می ‌فرماید: "آیا مؤمنان را همچون مجرمان قرار دهیم؟ شما را چه می‌ شود؟ (عقل شما چه می ‌گوید؟ چگونه داوری می‌ کنید؟".(1) اگر تیرگی و ظلمت گناه از یک سو، و وسوسه خناسان پیدا و پنهان از سویی دیگر، بگذارند که انسان موفق به توبه شود و بر فرض توفیق، بتواند به همه شرایط قبولی توبه کامل، و کمال توبه عمل نماید، با تفضل حق گناهان بخشیده می‌ شود و اجازه ورود به "جنت سعادتمندان" و دخول در بهشت داده می‌ شود. اما بهشت اعمال جسمانی کجا و بهشت اعمال روحانی و نورانی کجا! بهشت "اصحاب المیمنة"(2) کجا و رضوان الله "والسابقون السابقون"(3) کجا! آنان که در خلوص و خضوع و خشوع، و اطاعت فرمان حق تعالی پیشگام بوده ‌اند، قرآن آنان را به "اولئک المقربون" (4) توصیف نموده است. یعنی پیشگامان در ایمان و اعمال خیر و صفات و اخلاق انسانی، مقربان درگاه خداوندند. پس چگونه می ‌توان "اصحاب المیمنه" یعنی سعادتمندان خوشبختی را که با تفضل الهی نامه اعمالشان در دست راست آنان قرار می‌ گیرد) با مقربان بارگاه ربوبی که به "رضوان الله الاکبر" راه یافته‌اند مقایسه کنند؟ امام خمینی رحمت الله علیه می‌فرمایند: "به یک نکته مهمه باید توجه داشت و آن این است که شخص تائب پس از توبه نیز، آن صفای باطنی روحانی و نور خالص فطری برایش باقی نمی‌ ماند چنانچه صفحه کاغذی را اگر سیاه کنند و باز بخواهند جلا دهند، البته به حالت جلای اولی برنمی‌ گردد، یا ظرف شکسته را اگر اصلاح کنند، باز به حالت اولی مشکل است عود کند". سپس می‌فرمایند: "خیلی فرق است میان دوستی که در تمام مدت عمر با صفا و خلوص با انسان رفتار کند، با دوستی که خیانت کند و پس از آن عذر تقصیر طلب نماید".(5) خداوندا، توبه نصوح و انابه خلّصین را نصیب ما بفرما! پی‌نوشت‌ها: 1 - قلم (68) آیه 36. 2 - واقعه (56) آیه 8. 3 - همان، آیه 10. 4 - همان، آیه 11. 5 - چهل حدیث، ص 274. eporsesh.com
عنوان سوال:
آیا کسی که گناه مرتکب شده و توبه کند، جایگاهش در آخرت با کسی که گناهی مرتکب نشده، متفاوت است؟
پاسخ:
خداوند در مقام مقایسه تبه‌کاران و آنان که مسلمان و تسلیم فرمان خدایند، وجدان انسان را به قضاوت می طلبد و می فرماید: "آیا مؤمنان را همچون مجرمان قرار دهیم؟ شما را چه می شود؟ (عقل شما چه می گوید؟ چگونه داوری می کنید؟".(1)
اگر تیرگی و ظلمت گناه از یک سو، و وسوسه خناسان پیدا و پنهان از سویی دیگر، بگذارند که انسان موفق به توبه شود و بر فرض توفیق، بتواند به همه شرایط قبولی توبه کامل، و کمال توبه عمل نماید، با تفضل حق گناهان بخشیده می شود و اجازه ورود به "جنت سعادتمندان" و دخول در بهشت داده می شود. اما بهشت اعمال جسمانی کجا و بهشت اعمال روحانی و نورانی کجا! بهشت "اصحاب المیمنة"(2) کجا و رضوان الله "والسابقون السابقون"(3) کجا! آنان که در خلوص و خضوع و خشوع، و اطاعت فرمان حق تعالی پیشگام بوده اند، قرآن آنان را به "اولئک المقربون" (4) توصیف نموده است. یعنی پیشگامان در ایمان و اعمال خیر و صفات و اخلاق انسانی، مقربان درگاه خداوندند. پس چگونه می توان "اصحاب المیمنه" یعنی سعادتمندان خوشبختی را که با تفضل الهی نامه اعمالشان در دست راست آنان قرار می گیرد) با مقربان بارگاه ربوبی که به "رضوان الله الاکبر" راه یافته‌اند مقایسه کنند؟
امام خمینی رحمت الله علیه می‌فرمایند: "به یک نکته مهمه باید توجه داشت و آن این است که شخص تائب پس از توبه نیز، آن صفای باطنی روحانی و نور خالص فطری برایش باقی نمی ماند چنانچه صفحه کاغذی را اگر سیاه کنند و باز بخواهند جلا دهند، البته به حالت جلای اولی برنمی گردد، یا ظرف شکسته را اگر اصلاح کنند، باز به حالت اولی مشکل است عود کند". سپس می‌فرمایند: "خیلی فرق است میان دوستی که در تمام مدت عمر با صفا و خلوص با انسان رفتار کند، با دوستی که خیانت کند و پس از آن عذر تقصیر طلب نماید".(5) خداوندا، توبه نصوح و انابه خلّصین را نصیب ما بفرما!
پی‌نوشت‌ها:
1 - قلم (68) آیه 36.
2 - واقعه (56) آیه 8.
3 - همان، آیه 10.
4 - همان، آیه 11.
5 - چهل حدیث، ص 274.
eporsesh.com
- [سایر] آیا کسی که الان مرتکب گناهی می شود ولی می خواهد در آینده توبه کند، توبه اش قبول است؟
- [آیت الله اردبیلی] گناهی که در حال روزه انجام می‌شود، با گناه در حال عادی، یکسان است یا متفاوت؟
- [سایر] آیا خداوند همان طور که در دنیا عیوب و گناهان بندگانش را می پوشاند، اگر کسی از گناهی که مرتکب شده پشیمان باشد و توبه کند، خداوند در قیامت نیز گناهانش را از دید دیگران مخفی نگه می¬دارد؟
- [سایر] آیا ممکن است کسی که توبه می‌کند جایگاهش نزدخدا ، مثل همان موقعی است که گناه نمی کرده است و خداوند او را مثل گذشته دوست داشته باشد؟
- [سایر] آیا شخصی که مرتکب گناه تهمت شده است، می تواند توبه کند؟ آیا گناه او بخشیده می شود؟
- [سایر] آیا ممکن است که امام زمان (عج) مرتکب گناهی بشوند؟ حتی اگر آن گناه خیلی کوچک باشد.
- [سایر] چرا فردی که گناهی را مرتکب شده با توجه به اینکه توبه نموده و دیگر به طرف آن عمل گناه آلود نمی رود، باز در این دنیا نتیجه اعمال گناه خود را می بیند، با اینکه خداوند رحمان و رحیم است؟
- [سایر] اگر کسی بعد از اینکه بسیار زیاد توبه کرده باشد، ولی دوباره مرتکب گناه شود، آیا امیدی به بخشش دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در قبال ارتکاب گناهی نذر روزه داشته باشد و چندین بار مرتکب آن گناه شود اما تعداد آن را نداند باید چند بار روزه بگیرد ؟
- [سایر] گناهی کرده ام و توبه کرده ام و احساس گناه میکنم . میخواهم بدانم این را چه وقت باید به شوهرم بگویم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که از سفر معصیت بر می گردد اگر توبه کرده و تا محلی که می خواهد بر گردد هشت فرسخ یا بیشتر باشد، باید نماز را شکسته بخواند، همچنین اگر توبه نکرده ولی در بازگشت آلوده به معصیت نیست.
- [آیت الله مظاهری] کسی که برای معصیت سفر کرده در موقع برگشتن اگر توبه کرده باید نماز را شکسته بخواند، و اگر توبه نکرده باید تمام بخواند.
- [آیت الله مظاهری] توبه سرزنشکننده متوقّف بر رضایت سرزنششونده است، مگر اینکه راضی نشود یا دسترسی به او نباشد که در این صورت، توبه تنها کفایت می‌کند و بهتر است که علاوه بر توبه از آن گناه، برای او دعا و استغار نماید.
- [آیت الله مظاهری] توبه از این گناه بزرگ، علاوه بر پشیمانی از گذشته، خارج شدن از آن محل است.
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط واجب به کسی که آشکارا مرتکب معصیت کبیره مانند ترک نماز و یا شرابخواری می‌شود، نمیتوان زکات داد، هرچند زکات را در معصیت مصرف نکند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . درجه دوم از امر به معروف و نهی از منکر آن است که اگر مرتکب منکر، با اظهار کراهت، ترک معصیت نکرد، با حُسن خلق و کلام حسن او را امر به ترک منکر نماید، و مصالح ترک منکر و فعل معروف و مفاسد عکس آن را بیان کند تا مرتکب، متنبه شود، و ترک معصیت بنماید، و اگر به همین مقدار، مرتکب متنبه شد و معصیت را ترک کرد، اداء وظیفه شده است.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که بدهکار است ونمیتواند بدهی خود را بدهد، اگرچه مخارج سال خود را داشته باشد، می‌تواند برای دادن قرض خود زکاْ بگیرد ولیباید مالی را که قرض کرده در معصیت خرج نکرده باشد، یا اگر در معصیت خرج کرده، از آن معصیت توبه کرده باشد به شرط آن که از سهم فقرأ به او داده شود. زیرا در سهم غارمین توبه بیتأثیر است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد، اگر چه مخارج سال خود را داشته باشد، می‌تواند برای دادن قرض خود از سهم بدهکاران زکات بگیرد، ولی باید مالی را که قرض کرده در معصیت خرج نکرده باشد، یا اگر در معصیت خرج کرده، از آن معصیت توبه کرده باشد. بلی، از سهم فقرا می‌تواند زکات بگیرد اگر چه از آن معصیت توبه نکرده باشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که برای معصیت سفر کرده، هنگامی که از سفر برمیگردد توبه کرده باشد، باید نماز را شکسته بخواند و اگر توبه نکرده باشد، باید تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که برای معصیت سفر کرده موقعی که از سفر برمی گردد اگر توبه کرده باید نماز را شکسته بخواند و اگر توبه نکرده باید نماز را تمام بخواند. و اگر برگشتن از سفر در نظر عرف جزء رفتن به سفر، معصیت محسوب شود، بعید نیست وظیفه اش تمام باشد گرچه احتیاط آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.