شرح پرسش:
در آیه 103 و 104 سوره کهف، خداوند می فرماید کسانی کوششان در دنیا تباه گشته، حال آن که فکر می کردند کار نیکی انجام می دهند. از کجا بفهمیم که این کاری که نیک می پنداریم در واقع این طور نیست؟
پاسخ :
در ابتدا دو آیه شریفه 103 و 104 سوره کهف را از نظر می گذرانیم:
( بگو: (آیا به شما خبر دهیم که زیانکارترین (مردم) در کارها، چه کسانی هستند؟ آنها که تلاشهایشان در زندگی دنیا گم (و نابود) شده با این حال، می‌پندارند کار نیک انجام می‌دهند!).
به طور کلی نیک پنداشتن کارهای بد و ناپسند، خطای در اندیشه است و می تواند عوامل گوناگونی داشته باشد که در زیر به آن اشاره می شود:
1. پیروی از خواسته های نفسانی: نتیجه پیروی از خواسته های نفس اماره و نداشتن تقوا، آن است که انسان کارهای بد و ناپسند خود را زیبا و نیکو می پندارد. به عبارت دیگر؛ اگر انسان بر طبق فطرت، - که همیشه به خوبی ها سوق داده، و انسان را از مخالفت پروردگار بر حذر می دارد-، در جستجوی حقیقت برآید، کار نیک را از بد و ناپسند تشخیص می دهد؛ خداوند در قرآن کریم می فرماید: (ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید، برای شما وسیله‌ای جهت جدا ساختن حق از باطل قرار می‌دهد (روشن‌بینی خاصّی که در پرتو آن، حق را از باطل خواهید شناخت) و گناهانتان را می‌پوشاند و شما را می آمرزد و خداوند صاحب فضل و بخشش عظیم است ).[1]
قرآن می فرماید: (پس روی خود را متوجّه آیین خالص پروردگار کن! این فطرتی است که خداوند، انسانها را بر آن آفریده دگرگونی در آفرینش الهی نیست این است آیین استوار ولی اکثر مردم نمی‌دانند!).[2]
یعنی فطرت انسان را به سوی خدا می خواند اما ممکن است انسان با انجام گناه همین ندای درونی را سرکوب کند و در نهایت با پیروی از شیطان کارش به جایی برسد که در تشخیص عمل نیکو به خطا رود.
خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: (ما طایفه (عاد) و (ثمود) را نیز (هلاک کردیم)، و مساکن (ویران شده) آنان برای شما آشکار است شیطان اعمالشان را برای آنان آراسته بود، از این رو آنان را از راه (خدا) بازداشت در حالی که بینا بودند).[3] و در آیات دیگری از قرآن کریم هم به این زینت دادن و خوب جلوه دادن شیطان تصریح شده است.
2. اندیشه و عقیده باطل: گاهی نیکو دانستن کاری که در واقع بد و ناپسند بوده، از آنجا ناشی می شود که انسان به درستی پیرامون آثار و عواقب آن اندیشه، تعقل و فکر نمی کند. جهت اختصار به همین مقدار بسنده می کنیم و شما را برای تفصیل بیشتر به کتب روایی ارجاع می دهیم.
پی نوشت:
[1] . انفال، 29.
[2] . روم، 30.
[3] . عنکبوت، 38.
منبع:islamquest.net
