در آیه‌ی پایانی سوره‌ی واقعه می‌خوانیم: (فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظیم)؛[1] پس به نام پروردگار بزرگت تسبیح کن!
در این آیه‌ی شریفه به عظمت نام پروردگار اشاره شده است که شایسته‌ٔ تسبیح‌گویی است؛ یعنی خدا از هرگونه عیب و نقص منزّه است. از این‌رو، امر به تسبیح اسم پروردگار شده است.
در منابع اسلامی آمده است؛ پس از نزول آیه‌ی مذکور، پیامبر اکرم(ص) فرمود: (آن را در رکوع خود قرار دهید (سبحان ربی العظیم بگویید)) و هنگامی که (سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی)[2] نازل شد آن حضرت فرمود: (آن را در سجده قرار دهید (سبحان ربی الاعلی بگویید)).[3]
همچنین امام صادق(ع) فرمود: (در رکوع، سبحان ربّی العظیم و در سجده، سبحان ربّی الاعلی، بگویید که واجب آن یک بار و مستحب آن، سه بار است).[4]
گفتنی است؛ هر چند در این روایت عبارت (و بحمده) نیامده، اما در روایات دیگر، این عبارت برای ذکر رکوع و سجده نقل شده است.[5] همان طور که از امام موسی کاظم(ع) درباره‌ی ذکر رکوع و سجده پرسیده شد، آن حضرت عبارت (سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ) برای رکوع و (سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَی وَ بِحَمْدِهِ) برای سجده بیان فرمود.[6] بنابراین، ذکر رکوع (سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ) و ذکر سجده (سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَی وَ بِحَمْدِهِ) می‌باشد.
به همین جهت، برخی از فقها بر اساس آیه شریفه و روایات مربوط ذکر رکوع و سجده، احتیاط واجب را در این می دانند که در رکوع و سجده ذکری گفته شود که دلالت بر تسبیح خداوند کند و کمتر از ذکر های (سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ) در رکوع و (سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَی وَ بِحَمْدِهِ) در سجده نباشد.[7]
پی نوشت:
[1]. واقعه، 96.
[2]. اعلی، 1: (منزّه شمار نام پروردگار بلندمرتبه‌ات را!).
[3]. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج 6، ص 328، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، 1409ق؛ قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج 18، ص 235، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ اول، 1364ش؛ ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: شمس الدین، محمد حسین، ج 8، ص 38، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، بیروت، چاپ اول، 1419ق.
[4]. وسائل الشیعة، ج 6، ص 299.
[5]. ر.ک: همان، ص 301.
[6]. همان، ص 328 و 329.
[7]. طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، ج 1، ص 665، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ دوم، 1409ق؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج 1، ص 171، م 7، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، چاپ اول، بی‌تا؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج 1، ص 562، م 1028، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.
منبع:islamquest.net
