انبیای الهی
پیامبران به برگزیدگان الهی و صاحبان منصب نبوت می‌گویند و از این عنوان در بابهای طهارت، صلات، صوم، تجارت، نکاح و حدود سخن گفته شده است.
آیات 74 و 75 سوره اسراء چگونه بر چه چیزی دلالت می‌کنند؟ و آیا افضلیت پیامبر اکرم(ص) را نسبت به سایر انبیای الهی اثبات می‌کند؟
خداوند در آیات مورد بحث می‌فرماید: (اگر ما تو را ثابت قدم نمی‌ساختیم (و در پرتو مقام عصمت، مصون از انحراف نبودی)، نزدیک بود به آنان تمایل پیدا کنی. و اگر چنین می‌کردی، ما دو برابر مجازات (مشرکان) در زندگی دنیا، و دو برابر (مجازات) آنها را بعد از مرگ، به تو می‌چشاندیم سپس در برابر ما، یاوری برای خود نمی‌یافتی!).[1] تفسیر آیات به شرح زیر است: خداوند متعال در آیات مورد بحث به پیامبر اکرم(ص) هشدار می‌دهد که از وسوسه‌های این گروه بر حذر باشد، مبادا کمترین ضعفی در مبارزه با شرک و بت‌پرستی به خود راه بدهد، که باید با قاطعیت هر چه تمام‌تر دنبال گردد. آیه پیش از این آیات؛ که (نزدیک بود آنها تو را (با وسوسه‌های خود) از آنچه بر تو وحی کرده‌ایم بفریبند، تا غیر آن را به ما نسبت دهی و در آن صورت، تو را به دوستی خود برمی‌گزینند!) باشد، اشاره به حالت بشری پیامبر اسلام(ص) است که ایجاب می‌کند وسوسه‌های دشمنان در او اثر بگذارد، به ویژه، اگر مصالحی ظاهراً در این انعطاف به چشم بخورد، مانند امید به اسلام سران شرک بعد از این انعطاف، و یا پیشگیری از خونریزی و درگیری‌های بیشتر، و هر بشر عادی هر قدر قوی باشد احتمال تحت تأثیر واقع شدن در برابر این وسوسه‌ها را دارد،[2] اما در آیات بعدی و مورد بحث؛ جنبه روحانی و عصمت الهی و لطف خاص پروردگار را بیان می‌کند که شامل حال پیامبران مخصوصاً پیامبر اسلام(ص) که در بحرانی‌ترین لحظات زندگی بود. خداوند در این آیات به معصوم بودن پیامبر اسلام(ص) اشاره می‌کند و این خصلت را مانع انحراف آن حضرت از راه حق می‌داند و بر ثابت قدم بودن ایشان تأکید می‌ورزد. این تعبیر، شبیه همان تعبیری است که برای حضرت یوسف(ع) بیان می‌فرماید که؛ (آن زن قصد او کرد و او نیز -اگر برهان پروردگار را نمی‌دید- قصد وی می‌نمود! این‌چنین کردیم تا بدی و فحشا را از او دور سازیم چرا که او از بندگان مخلص ما بود).[3] نتیجه این‌که؛ 1. آیات فوق، نه تنها دلیل بر نفی عصمت نیست، بلکه یکی از آیاتی است که دلالت بر عصمت پیامبر اسلام(ص) دارد؛ چرا که مسلماً این تثبیت الهی (تثبیت از نظر فکر و عواطف و تثبیت از نظر گام‌های عملی) منحصر به این مورد نبوده است؛ زیرا دلیل آن در موارد مشابه نیز وجود دارد، و به این ترتیب گواه زنده‌ای بر معصوم بودن پیامبران و رهبران الهی محسوب می‌شود.[4] 2. آنچه این آیات شریفه بر آن دلالت دارند، عصمت پیامبر اسلام(ص) است که از جهت این مقام الهی با دیگر پیامبران یکسان است، و افضلیتی از این آیه اثبات نمی‌شود. پی نوشت: [1] اسراء، 74 – 75 [2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 12، ص212، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش. [3]. یوسف، 24. [4]. تفسیر نمونه، ج 12، ص 212 – 213. سبحانی، جعفر، عصمة الأنبیاء، ص 204 – 205، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، بی‌تا. منبع: islamquest.net
خداوند در آیات مورد بحث می‌فرماید: (اگر ما تو را ثابت قدم نمی‌ساختیم (و در پرتو مقام عصمت، مصون از انحراف نبودی)، نزدیک بود به آنان تمایل پیدا کنی. و اگر چنین می‌کردی، ما دو برابر مجازات (مشرکان) در زندگی دنیا، و دو برابر (مجازات) آنها را بعد از مرگ، به تو می‌چشاندیم سپس در برابر ما، یاوری برای خود نمی‌یافتی!).[1] تفسیر آیات به شرح زیر است: خداوند متعال در آیات مورد بحث به پیامبر اکرم(ص) هشدار می‌دهد که از وسوسه‌های این گروه بر حذر باشد، مبادا کمترین ضعفی در مبارزه با شرک و بت‌پرستی به خود راه بدهد، که باید با قاطعیت هر چه تمام‌تر دنبال گردد. آیه پیش از این آیات؛ که (نزدیک بود آنها تو را (با وسوسه‌های خود) از آنچه بر تو وحی کرده‌ایم بفریبند، تا غیر آن را به ما نسبت دهی و در آن صورت، تو را به دوستی خود برمی‌گزینند!) باشد، اشاره به حالت بشری پیامبر اسلام(ص) است که ایجاب می‌کند وسوسه‌های دشمنان در او اثر بگذارد، به ویژه، اگر مصالحی ظاهراً در این انعطاف به چشم بخورد، مانند امید به اسلام سران شرک بعد از این انعطاف، و یا پیشگیری از خونریزی و درگیری‌های بیشتر، و هر بشر عادی هر قدر قوی باشد احتمال تحت تأثیر واقع شدن در برابر این وسوسه‌ها را دارد،[2] اما در آیات بعدی و مورد بحث؛ جنبه روحانی و عصمت الهی و لطف خاص پروردگار را بیان می‌کند که شامل حال پیامبران مخصوصاً پیامبر اسلام(ص) که در بحرانی‌ترین لحظات زندگی بود. خداوند در این آیات به معصوم بودن پیامبر اسلام(ص) اشاره می‌کند و این خصلت را مانع انحراف آن حضرت از راه حق می‌داند و بر ثابت قدم بودن ایشان تأکید می‌ورزد. این تعبیر، شبیه همان تعبیری است که برای حضرت یوسف(ع) بیان می‌فرماید که؛ (آن زن قصد او کرد و او نیز -اگر برهان پروردگار را نمی‌دید- قصد وی می‌نمود! این‌چنین کردیم تا بدی و فحشا را از او دور سازیم چرا که او از بندگان مخلص ما بود).[3] نتیجه این‌که؛ 1. آیات فوق، نه تنها دلیل بر نفی عصمت نیست، بلکه یکی از آیاتی است که دلالت بر عصمت پیامبر اسلام(ص) دارد؛ چرا که مسلماً این تثبیت الهی (تثبیت از نظر فکر و عواطف و تثبیت از نظر گام‌های عملی) منحصر به این مورد نبوده است؛ زیرا دلیل آن در موارد مشابه نیز وجود دارد، و به این ترتیب گواه زنده‌ای بر معصوم بودن پیامبران و رهبران الهی محسوب می‌شود.[4] 2. آنچه این آیات شریفه بر آن دلالت دارند، عصمت پیامبر اسلام(ص) است که از جهت این مقام الهی با دیگر پیامبران یکسان است، و افضلیتی از این آیه اثبات نمی‌شود. پی نوشت: [1] اسراء، 74 – 75 [2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 12، ص212، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش. [3]. یوسف، 24. [4]. تفسیر نمونه، ج 12، ص 212 – 213. سبحانی، جعفر، عصمة الأنبیاء، ص 204 – 205، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، بی‌تا. منبع: islamquest.net
عنوان سوال:
آیات 74 و 75 سوره اسراء چگونه بر چه چیزی دلالت می‌کنند؟ و آیا افضلیت پیامبر اکرم(ص) را نسبت به سایر انبیای الهی اثبات می‌کند؟
پاسخ:
خداوند در آیات مورد بحث می‌فرماید: (اگر ما تو را ثابت قدم نمی‌ساختیم (و در پرتو مقام عصمت، مصون از انحراف نبودی)، نزدیک بود به آنان تمایل پیدا کنی. و اگر چنین می‌کردی، ما دو برابر مجازات (مشرکان) در زندگی دنیا، و دو برابر (مجازات) آنها را بعد از مرگ، به تو می‌چشاندیم سپس در برابر ما، یاوری برای خود نمی‌یافتی!).[1]
تفسیر آیات به شرح زیر است:
خداوند متعال در آیات مورد بحث به پیامبر اکرم(ص) هشدار می‌دهد که از وسوسه‌های این گروه بر حذر باشد، مبادا کمترین ضعفی در مبارزه با شرک و بت‌پرستی به خود راه بدهد، که باید با قاطعیت هر چه تمام‌تر دنبال گردد.
آیه پیش از این آیات؛ که (نزدیک بود آنها تو را (با وسوسه‌های خود) از آنچه بر تو وحی کرده‌ایم بفریبند، تا غیر آن را به ما نسبت دهی و در آن صورت، تو را به دوستی خود برمی‌گزینند!) باشد، اشاره به حالت بشری پیامبر اسلام(ص) است که ایجاب می‌کند وسوسه‌های دشمنان در او اثر بگذارد، به ویژه، اگر مصالحی ظاهراً در این انعطاف به چشم بخورد، مانند امید به اسلام سران شرک بعد از این انعطاف، و یا پیشگیری از خونریزی و درگیری‌های بیشتر، و هر بشر عادی هر قدر قوی باشد احتمال تحت تأثیر واقع شدن در برابر این وسوسه‌ها را دارد،[2] اما در آیات بعدی و مورد بحث؛ جنبه روحانی و عصمت الهی و لطف خاص پروردگار را بیان می‌کند که شامل حال پیامبران مخصوصاً پیامبر اسلام(ص) که در بحرانی‌ترین لحظات زندگی بود. خداوند در این آیات به معصوم بودن پیامبر اسلام(ص) اشاره می‌کند و این خصلت را مانع انحراف آن حضرت از راه حق می‌داند و بر ثابت قدم بودن ایشان تأکید می‌ورزد. این تعبیر، شبیه همان تعبیری است که برای حضرت یوسف(ع) بیان می‌فرماید که؛ (آن زن قصد او کرد و او نیز -اگر برهان پروردگار را نمی‌دید- قصد وی می‌نمود! این‌چنین کردیم تا بدی و فحشا را از او دور سازیم چرا که او از بندگان مخلص ما بود).[3]
نتیجه این‌که؛
1. آیات فوق، نه تنها دلیل بر نفی عصمت نیست، بلکه یکی از آیاتی است که دلالت بر عصمت پیامبر اسلام(ص) دارد؛ چرا که مسلماً این تثبیت الهی (تثبیت از نظر فکر و عواطف و تثبیت از نظر گام‌های عملی) منحصر به این مورد نبوده است؛ زیرا دلیل آن در موارد مشابه نیز وجود دارد، و به این ترتیب گواه زنده‌ای بر معصوم بودن پیامبران و رهبران الهی محسوب می‌شود.[4]
2. آنچه این آیات شریفه بر آن دلالت دارند، عصمت پیامبر اسلام(ص) است که از جهت این مقام الهی با دیگر پیامبران یکسان است، و افضلیتی از این آیه اثبات نمی‌شود.
پی نوشت:
[1] اسراء، 74 – 75
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 12، ص212، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
[3]. یوسف، 24.
[4]. تفسیر نمونه، ج 12، ص 212 – 213. سبحانی، جعفر، عصمة الأنبیاء، ص 204 – 205، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، بی‌تا.
منبع:
islamquest.net
- [سایر] از آیات 74 و 75 سوره اسراء چگونه افضلیت پیامبر اکرم(ص) را نسبت به سایر انبیای الهی اثبات می‌شود؟
- [سایر] معراج پیامبر اکرم(ص) از نظر علمی و عقلی چگونه اثبات می‌شود؟
- [سایر] آیا آیۀ 144 سورۀ آل عمران بر شهادت پیامبر اکرم (ص) دلالت دارد؟
- [سایر] با توجه به آیات 2 سوره فتح و 19 سوره محمد، چرا اهل سنت عصمت پیامبراکرم(ص) را فقط در دریافت وحی می پذیرند؟
- [سایر] معراج حضرت رسول (ص) در سال چندم بعثت بود؟
- [سایر] معراج پیامبر اکرم(ص) و صحنههائی که با آن در معراج مواجه شد، چگونه بود؟
- [سایر] داستان معراج پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) در کدام سوره می‌باشد؟
- [سایر] چرا پیامبر اکرم(ص) را محور حجّت الهی دانستهاند؟
- [سایر] معراج پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) از نظر علمی و عقلی چگونه اثبات می‌شود؟
- [سایر] دلیل عصمت پیامبر اکرم(ص) و دیگر پیامبران الهی چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید : یا مُحسنُ قداتاکَ المسیءُ و قد امَرتَ المحسنَ ان یتجاوَز عنِ المسی ءِ انتَ المحسنُ و انا المُسی ءُ بحقّ محمّدٍ و آلِ محّمدٍ صل عَلی محّمدِ و ال محّمدِ و تجاوَز عن قبیحِ ما تعلمُ منّی .یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بندة گنهکار به در خانة تو آمده و تو امر کرده ای که نییکوکار از گنهکار بگذرد ، تو نیکو کاری و من گناهکار بحقّ محّمدٍ و آل محّمدٍ صلی اللهُ علیه و آله و سّلم .رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیها یی که می دانی از من سر زده . بگذر .
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله سیستانی] خوب است قبل از تکبیرة الاحرام به قصد رجأ بگوید : (یا مُحْسِنُ قَدْ اَتاکَ المُسِیءُ ، وَقَدْ اَمَرْتَ الُمحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ ، اَنْتَ الُمحْسِنُ وَاَنَا المُسِیءُ ، بِحَقّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ ، وَتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی : ای خدائی که به بندگان احسان میکنی ، بنده گنهکار به درِ خانه تو آمده ، و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد ، تو نیکوکاری و من گناهکار ، بحق محمّد و آل محمّد ، رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست ، و از بدیهائی که میدانی از من سر زده بگذر .
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است بعد از تکبیرْ الاحرام بگوید: )یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ المُسِئُ وَقَدْ أمَرْتَ المُحْسِنَ أنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِئ أنْتَ المُحْسِنُ وَأنَا المُسِئُ بِحَقِّ مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً وَتَجاوَز عَنْ قَبیحِ ماتَعْلَمُ مِنّی(، یعنیای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار بدر خانه تو آمده وتو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، بحقّ محمّد وآل محمّد رحمت خود را بر محمّد وآل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله بروجردی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:(یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِییءُ وَ قَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنا المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَز عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی)؛یعنی؛ ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بندهی گنهکار به در خانهی تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار، به حق محمّد و آل محمّد / رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است بعد از تکبیرةالاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ الْمُسیءُ وَقَدْ أمَرْتَ الْمُحْسِنَ أنْ یَتَجَاوَزَ عَنِ الْمُسیءِ، أنْتَ الْمُحْسِنُ وَأنَا الْمُسیءُ، بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی: (ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حقّ محمّد و آل محمّد صلیاللهعلیهوآلهوسلم رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده درگذر.)