از دیدگاه قرآن و روایات نعمت های جسمانی و حسی بهشت چیست؟

قرآن مجید برخی از نعمت ها و مقام ها را نام می برد که انسان از آن بی خبر است، نه توان ادراک آنها را با ابزار حسی دارد و نه با وسایل عقلی چنان که بدانها اشاره خواهیم کرد، ولی به هر تقدیر، آن نعمت ها خارج از قلمرو حس و عقل نخواهد بود، گرچه نیروهای ادراکی متعارف نه آنها را آزموده و نه آنها را پیش بینی می کرد. اکنون به تبیین نعمت های جسمانی و حسی می پردازیم:
1 – باغ ها
قرآن مجید مکرر از باغ های بهشتی که نهرها زیر آنها جاری است نامبرده است. بقره/25؛ آل عمران/15؛ نساء/13 و... جنت را از این رو جنت نامیده اند که در سراسر باغ های آن درختان انبوهی است که سایه های آنها فضای بهشت و زمین آن را یکسره پوشانده است.
از ویژگی های درختان بهشت آن است که سایه های آنها همانند میوه های آنها همیشگی است و مانند برخی از درختان دنیا نیست که در برخی فصول بدون میوه باشد یا برگ هایشان خزان شود و بریزد. از این رو فرمود: (أَکُلَها دائِم وَظُلَّها) رعد/35. [خوردنی ها و سایه های آنها همیشگی است.]

2 – نهرها
مایعاتی که د رانهار بهشت روان است هم از لحاظ گوهر و ذات با مایعات نهری دنیا فرق دارد و هم از لحاظ کیفیت؛ زیرا در نهرهای دنیا غیر از آب چیز دیگر جاری نیست، چنان که آب های دنیا بعد از مدتی بو می گیرد، ولی مایعات نهر بهشت از این دو جهت امتیاز خاص دارد که در تلو آیات قرآنی روشن می شود.
(مَثَلُ الجَنة الَّتی وُعِدَ المُتَقون فیها أَنهار مِن ماء غَیر اسِن وأَنهار مِنْ لَبَنِ لَم یَتَغیِّر طَعْمُه وَأَنهار مِن خَمر لَذةٍ لِلشّاربین وأَنهار مِن عَسَلِ مُصَفی) محمد/15. [جریان بهشتی که پرهیزکاران به آن وعده داده شده اند چون باغی است که در آن نهرهایی است از آبی که رنگ و بو و طعمش برنگشته و جوی هایی از شیری که مزه اش دگرگون نشود و جویبارهایی از باد ای که برای نوشندگان لذتی است و جویبارهایی از انگبین ناب و در آن جا از هر گونه میوه برای آنان فراهم است.]
عبدلله بن سنان گوید: از امام صادق(ع) درباره حوض پرسیدم. فرمود:... می خواهی ببینی؟ گفتم: آری فدایت گردم. آن گاه دست مرا گرفت و پشت مدینه آورد. سپس پای بر زمین زد نهری را دیدم که کرانه های آن معلوم نبود جز جایی که من ایستاده بودم و مانند جزیره می نمود. من و او ایستاده بودیم که نهری را مشاهده کردم که دو طرفش آبی سفیدتر از برف روان بود و دو طرف آب نهر شیری سفیدتر از برف قرار داشت و در وسط آن نهر خمری زیباتر از یاقوت. من چیزی زیباتر از آن باده که در میان شیر و آب بود ندیده بودم. گفتم: قربانت گردم، خاستگاه این نهر و مسیر آن کجاست؟ فرمود: این همان چشمه هایی است که در بهشت یاد شده است؛ نهری است از آب، چشمه ای از شیر، جویباری از خمر، همه در این نهر جاری است. بر دو حاشیه این نهر درختانی دیدم که در آنها حوریانی زیبا بودند که زیباتر از آنها وجود ندارد. در دست هر یک ظرفی بود که مانند آن در ظرف های دنیا نبود.
حضرت صادق(ع) به یکی از آنان نزدیک شد و به خود اشاره کرد. دیدم وقتی آن حوری خواست از آن نهر ظرف برگیرد درخت به همراه او هم شد و او ظرفی برگرفت به امام صادق(ع) داد. آن حضرت نوشید و جام را به او بازگردانید. بار دیگر به او اشاره کرد. او ظرف دیگری همچنان که درخت خم شد برگرفت و به حضرت صادق(ع) داد. امام صادق(ع) آن جام را به من داد. وقتی آن را نوشیدم نوشابه ای گواراتر و لذیذتر از آن ندیده بودم؛ بویی چون بوی مشک داشت. آنگاه در تشتی نگاه کردم که در آن سه نوع نوشیدنی در سه رنگ وجود داشت. گفتم: فدایت گردم تاکنون چنین روز و چنین چیزی را ندیده بودم فرمود: این کمترین چیزی است که خداوند برای شیعیان ما آماده کرده است. شخص مؤمن وقتی از دنیا برود روح او به این باغ و این نهر می آید و از این نوشیدنی می نوشد. (نورالثقلین 5/32 – 33، ح 30.)

3 – شراب ها و ساقیان
قرآن مجید شراب های بهشتی را در زیباترین تعبیر همراه زیباترین ساقیان، خوب رویان و خوش قامتان با چشمان فروهشته وصف کرده است؛ از جمله:
(یُطافُ عَلیهِم بِکَأس مِن مَعین بَیضاء لِذة لِلشّارِبین لا فیها غَوْلٌ وَلاهُم عَنها یُنزِفون) صافات/45 47. [با جامی از باده ناب پیرامونشان به گردش درمی آیند، باده ای سخت سپید که نوشندگان را لذتی خاص می دهد. نه در آن فساد عقل است و نه ایشان از آن به بدمستی و فرسودگی می افتند.]

4 – شراب ویژه
قرآن کریم در وصف شراب ویژه ابرار و نیکان چنین می فرماید:
(إِنَّ الأَبرار یَشربون مِن کَاْس کان مِزاجُها کافورا عَینا یَشرَبُ بِها عِباد الله یُفَجِّروُنَها تَفجیرا... ویُسْقَون فیها کَأْسا کان مِزاجُها زَنجَبیلا عَینا فیها تُسّمی سَلسَبیلا) ص/51 53 [نیکان از جامی می نوشند که آمیزه ای از کافور دارد؛ چشمه ای که بندگان خدا از آن می نوشند و به دلخواه خویش آن را جاری می کنند... در آنجا از جامی که آمیزه ای از زنجبیل دارد به آنان می نوشانند؛ زنجبیل چشمه ای است در آن جا که (سلسبیل)‌ نامیده می شود.]

5 – ساقی ابرار و مقربان
آنچه از هر چیز دیگر بلند مرتبه تر به چشم می خورد آن است که خداوند تبارک و تعالی ساقی ابرار و مقربان است: (وَسقیهُم رَبُّهُم شَراباً طَهُورا) انسان/21. [و پروردگارشان باده ای پاک به آنان می نوشاند.]
6 – ظرف ها و جام ها
جام های طلا: (یُطافُ عَلَیهم بِصَحافٍ مِن ذَهَب وأَکواب) زخرف/71. [سینی هایی از طلا و جام هایی اطرافشان گردانده می شود.]
کوزه های بلورین و جام های نقره: (وَیُطافُ عَلَیْهِم بانیة مِنْ فِضَّة وأَکواب کانَت قَواریرَ مِن فِضَّة قَدَّروُها تَقدیرأ) انسان/15 16.
[ساقیان زیباروی (حور و غلمان) با جام های سیمین و کوزه های بلورین اطراف آنام دور می زنند. آن بلورین کوزه ها به رنگ نقره خام و به اندازه و به تناسب اهلش اندازه گرفته اند.]

7 – لباس های و زینت ها
(یُحَلُّون فیها مِن أَساور مِن ذَهَب ویَلْبَسوُن ثِیاباً خَضْرا مِن سُنْدُسٍ و إِستَبرق مُتَّکِئینَ فیها عَلی الأَرائِک) کهف/31. [در آنجا با دستبندهایی از طلا آراسته می شوند و جامه هایی سبز از پرنیان نازک و حریر ستبر می پوشند و بر سریرها تکیه می زنند.]
(یُحَلَوْن فیها مِن أَساوِر مِنْ ذَهِبَ ولُؤلُؤا ولِباسُهم فیها حَریر) حج/23؛ فاطر/33. [در آنجا با دستبندهایی از طلا و مروارید آراسته می شوند و لباسشان در آنجا از پرنیان است.]

8 – تخت ها و فرش ها
(مُتَّکِئین فیها عَلی الأَرائِک) کهف/31. [بهشتیان بر تخت ها تکیه می زنند.]
(فی جَنّاتِ النَعیم عَلی سُرُرٍ مُتَقابِلین) صافات/43 – 44. [در بهشت پرنعمت از نعمت برخوردارند و بر تخت های عالی روبروی یکدیگر نشسته اند.]

9 – همسران
حکمت خداوند به مقتضای طبع انسان اقتضا داشته که از آغاز آفرینش او جفت و همسری برای او بیافریند و در فرآیند زندگی باری بزرگ و وظیفه ای سنیگین و دشوار و مشترک بر عهده آنان نهد و گام به گام همراه باشند و با هم زندگانی دنیوی را سپری سازند. قرآن می فرماید از این دنیا بهتر این است:
(لِلَذِین اَتَقَّوا عِنْد رَبِّهم جَناتُ تَجْرِی مِن تَحْتِها الأَنهارُ خالِدینَ فیها وَأَزْواج مُطَّهرة و رِضْوان مِنَ الله)؛ آل عمران/15 [برای کسانی که تقوا پیشه کرده اند، نزد پروردگارشان باغ هایی است که از زیر درختان آنها نهرها روان است. در آن جاودانه بمانند و همسرانی پاکیزه و نیز خشنودی خدا را دارند.]
(وَزَوَّجْناهُم بِحُور عین)؛ دخان/54، طور/20 [ما آنان را با حوریان زیبا و چشم سیاه تزویج می‌کنیم.]

10 – خدمت کاران
(وَیَطُوفُ عَلَیهم غِلْمانٌ لَهُم کَأنَّهم لُؤلُؤ مَکْنون)؛ طور/24 [و پسرانی مانند مروارید نهفته در صدف، برای خدمت گردشان می گردند.]
(یَطُوفُ عَلَیْهم وِلدانُ مُخلَّدون)؛ واقعه/17 [این پسران در جمال و زیبایی جاویدانند و برای خدمت کمر بسته‌اند.] گفتنی است، این گروه خدمت کاران غیر از حوران خدمت گزارند. مفسران درباره این پسران اختلاف دارند؛ برخی گفته اند اینان همان پسران دنیایی هستند که در دنیا نه کار نیکی داشتند تا پاداش ببینند و نه گناهی مرتکب شده تا به عذاب مبتلا گردند. از این رو حق تعالی درجه و مقامشان را خدمت به اهل بهشت قرار داده است. این تفسیر از علی بن ابی طالب (ع) نقل شده است.
از پیامبر اکرم (ص) نیز روایت شده که چون از حال اطفال مشرکان پرسیدند فرمود: آنان خدمت گزاران اهل بهشتند. (نورالثقلین 5/212، ح 29)

11 – قصرها و کاخ ها
(وَعَداللهُ الْمُؤمِنینَ وَالْمُؤمِناتِ جَنات تَجری مِن تَحْتِها الْأَنهار خالِدینَ فیها وَمَساکِنَ طَیّبة فی جَنّات عَدْنِ)‌ توبه/72 [خداوند به مردان و زنان با ایمان باغ هایی از بهشت نوید داده که از زیر درختان آن نهرها روان است و در آن جاودانه خواهند بود و نیز منزل هایی (کاخ ها و قصور) پاکیزه در باغ های بهشت (عدن) به آنان وعده داده است.]

12 – میوه ها
(فیهِما فاکِهَة وَنخل وَرُمّان)؛ الرحمن/68 [در آن دو بهشت هر گونه میوه ای خوش، خرما و انار بسیار است.]

13 – گوشت پرندگان
با این که انسان می تواند از انواع خوراکی های دیگر، چون گندم و سایر حبوبات و همچنین از انواع سبزی ها تغذیه کند طبعا از گوشت، به ویژه برخی از گوشت ها لذت می برد از این رو قرآن برای انسان به طور عام از گوشت سخن به میان آورده و از گوشت پرندگان به طور خاص؛ چنان که می فرماید:
(وَأَمْدَدْناهُم بِفاکِهَة ولَحْمٍ مِمّا یَشْتَهُون)؛ طور/22 [برای بهشتیان از هر نوع میوه و گوشت های لذیذ که مایل باشند فراوان بیفزاییم.]
(وَلَحم طَیْر مِمّا یَشْتهُون)؛ واقعه/21 [و گوشت مرغان، از آنه بخواهند و دوست داشته باشند.]
عبدلله بن سنان گوید: از امام صادق (ع) درباه بهترین نان خورش دنیا و آخرت سؤال کردم، فرمود: گوشت است. آیا نشنیدی سخن خدای عزوجل را که فرمود: (وَلَحمِ طَیْرٍ مِمّا یَشْتَهون) (نورالثقلین 5/212، ح 30)
پیامبراکرم (ص) فرمود: گوشت بهترین نان خورش در دنیا و آخرت است: (اَللحْم سَیِد الطَعام فی الدُنیا وَالآخرة) (همان، ح 31)

14 – حوض کوثر
(إِنّا أَعْطَیناک الْکَوْثر) [کوثر را ما به تو [= خیر و برکت فراوان] عطا کردیم.]
در تفسیر کوثر معانی فراوانی گفته شده است؛ (ر.ک مجمع البیان، ج 9 – 10، ص 836) از جمله:
نهری است در بهشت. ابن عباس گفته است: وقتی این آیه نازل شد پیامبر (ص) بر منبر آن را بر مردم تلاوت کرد. چون فرود آمد گفتند: یا رسول الله کوثر چیست که خداوند به شما عطا فرموده است؟ فرمود: نهری است در بهشت از شیر سفیدتر و از قدح پایدارتر. دو طرف این نهر قبه هایی از در و یاقوت است. پرندگان سبز وارد این نهر می‌گردند.... . (نورالثقلین 5/680، ح 3)
eporsesh.com