از دیدگاه قرآن نعمت های روحانی ومعنوی بهشت چیست؟

بی شک نعمت های روحانی و معنوی و لذت های بهشت را نمی توان به قلم آورد که دیدنی، شنیدنی و چشیدنی است نه گفتنی، نوشتنی و خواندنی؛ نخستین نعمت آن آرامشی است که سراسر وجود انسان را فرا می گیرد و او احساس می کند به منطقه امن و امان راه یافته، آن گاه به حریم پاک و جاودانه حق تعالی وارد می شود و در محضر او قرار می گیرد. نفس های آرام یافته: (النَفْسُ الْمُطْمَئِنة) از هر لذت جسمانی منقطع و غرق لذت حضور و نور و سرورند؛ لذت نجوا و مناجات شامه ملکوتی آنان را عطرآگین ساخته و دل هایشان متوجه مقام منیع کمال و شادمانی گردیده است. از این رو از منزلت توجه به بهشت و حوریان بهشتی بالاتر و برتر قرار می گیرند. به دو نمونه اشاره می شود.
امام صادق (ع) به زراره می فرماید: در روز قیامت امام حسین (ع) زیر عرش و در سایه آن بر منبر برای دوستان و شیعیان خود سخن می راند. در این حال پیام می آورند که داخل بهشت گردید، لیکن دوستان آن بزرگوار، از این پیام روی می گردانند و مجلس و حدیث امام حسین (ع) را اختیار می کنند. همچنین حوریان پیام می فرستند که ما و ولدان مخلدون اشتیاق زیارت شما را داریم، اما آنان ابدا سر خود را بلند نمی کنند و به این پیام اعتنا نمی ورزند؛ زیرا بر حاضران در مجلس امام حسین(ع) شادمانی و کرامت حاکم است: (یُقال لَهمُ اُدْخُلوا الحَنة فَیأبونُ وَیَختارونُ مَجْلسه وَحَدیثه، وَ إِنَّ الحُورَ لَتُرسلُ إِلَیهم إِنّا قَد اَشْتقناکُم مَع الوِلدان المُخلَّدین، فَما یَرفَعون رؤسُهُم إِلَیهم لِما یَرونَ فی مَجْلِسهم مِن السُرور وَالکَرامة... .) (بحار 45/207، ح 13)
چه مقاممی برای انسان مشتاق بالاتر از این است که برفراز عرش با خدا ملاقات و گفتگو کند. وقتی دوست داران، زائران و یاران امام حسین (ع) زیر عرش نشستن به سخنان امام گوش فرا دادن را برتر از بهشت و ملاقات با حوریان و غلمان می دانند، چه رتبه و درجه ای دارند آنان که برفراز عرش نزد ملیک و مالک مطلق حضور یافته اند؟! از این رو مفسران و دانشمندان معارف معتقدند لذت های معنوی و روحانی را نمی توان با لذت های حسی و جسمانی سنجید و قیاس آنها (مع الفارق) است. به هر روی، قرآن کریم برخی از لذت های معنوی و روحانی را بر شمرده است؛ مانند:

1 – سلام و درود
بهشتیان به محض ورود به بهشت با سلام و درود خداوند روبرو می شوند: (سَلام قَولا مِن رَبِّ رَحیم)‌ یس/58.

2 – تنازع ممدوح
بهشت جای سلام، امام و احترام است: (أُدْخُلوها بِسَلامِ امِنین) حجر/26 و هیچ جای خصومت، بخل محدودیت، دریغ، حرص، تنگ نظری، کمبود، تنازع، مناقشه و مجادله نیست. از این رو قرآن می فرماید:

(أُدْخُلوها بِسَلامٍ امَنین وَنَزَعْنا ما فی صُدوُرِهم مِنْ غِلّ إِخوانا عَلی سُرُر مُتَقابِلین لا یَمَسُّهم فیها نَصب وما هُم مِنها بِمُخرَجین) حجر/46 – 48.
به بهشتیان گویند: [با سلامت و ایمنی در آن جا درآیید و هر بدخواهی و کینه ای که در سینه هاشان بود برکندیم. برادرانه بر تخت هایی روبرویی یکدیگر نشسته اند. نه رنجی در آنجا به آنان می رسد و نه از آن جا بیرون رانده می شوند.]

3 – عدم دروغ، یاوه و گناه
در بهشت یاوه گویی، یاوه سرایی و یاوه نویسی نیست؛ چنان که دروغ و گناه نیست؛ قرآن می فرماید:
(لایَسمَعون فیها لَغوا إِلّا سَلاما ولَهُم رِزْقُهم فیها بُکْرة وعَشیّا) مریم/62. [در آن جا سخن بیهوده ای نمی شنوند جز سلام، و روزی آنان صبح و شام در آن جا آماده است.]
(لایَسمَعون فیها لَغوا ولاتأثیما إِلّا قیلاً سَلاماً سَلاما) واقعه/25 – 26. [در آن جا سخنی جز سلام و درود نمی‌شنوند؛ نه سخن بیهوده می گویند و می شنوند و نه گفتار گناه آلوده دارند.]

4 – نفی حزن خوف و رنج
بهشت جای ترس، دلهره، اندوه و رنج، کوفتگی و خستگی نیست.
(وَقالوا اَلحَمدُلله الَّذی أَذهَب عَنا الحُزن إِنَّ رَبَّنا لَغَفور شَکوُر الَّذی أَحَلنا دار المَقامة مِن فَضْله لایَمَسُنا فیها نَصْب ولایَمَسْنا فیها لُغُوب) فاطر/34 – 35.
می گویند: [سپاس خدای را که اندوه از ما بزدود. به راستی پروردگار ما آمرزنده و حق شناس است؛ همان خدایی که به فضل خویش ما را در سرای ابدی جای داد. در این جا رنجی به ما نمی رسد و در این جا درماندگی به ما دست نمی دهد.]

5 – حمد و ثنای بهشتیان
از ویژگی های قیامت این است که انسان ها جز به اذن ذات مقدس ربوبی سخن نمی گویند:
(یَومَ یَقوم الروُح والمَلائِکه صَفا لایَتَکَلَّمون إِلّا مَنِ أَذِنَ لَه الرَّحْمن وقالَ صَوابا) نبأ/38.
[روزی که (روح) و (ملائکه) در یک صف می ایستند، سخن نمی گویند جز کسانی که حق تعالی اذنشان دهد و سخن درست گویند.] این برنامه عمومی معاد برای بهشتیان به نحو خصوصی رواست؛ زیرا آن جا مقام حضور خداست و در مقام حضور کسی بدون اذن سخن نمی راند و سخن مأذون هم جز صواب و درست نخواهد بود. همواره به یاد نعمت های الهی هستند و به حمد و شکر او زبان می گشایند.

6 – دوستان بهشتی
یکی از نعمت های بزرگ و ارزش های گرانقدر انسانی داشتن دوستان موافق در فکر، اندیشه، عمل و معاشرت است. قرآن می فرماید: بهشتیان غل و کینه از سینه هاشان گرفته و روی تخت ها در برابر هم قرار دارند. خداوند در آیاتی از قران همنشینان آنان را بدین گونه معرفی کرده و ستوده است: (وَمَن یُطِعا‌لله والرَسوُل فأوُلئِک مَعَ الَذین أَنعَم الله عَلَیهِم مِن النَّبیِّین والصِدیقین والشُهداء والصالِحین وحَسُن أوُلئِک رَفیقا ذلِک الفَضل مِنَ الله وکَفی بِالله عَلیما)‌ نساء/69 – 70. [و کسانی که از خداو پیامبر(ص) اطاعت کنند با کسانی خواهند بود که خدا ایشان را گرامی داشته؛ یعنی با پیامبران و راستان و شهیدان، و شایستگانند و آنان چه نیکو همدمانند. این تفضل از جانب خداست و خدا بس داناست.]

7 – مقام رضوان
مقام رضوان از عالی ترین درجات بهشت است. کسی که به این مقام نایل آید البته به بهشت محسوس که (تَجری مِن تَحتِهَا الأَنهار) است دست می یابد. مقام رضوان ویژه کسانی است که در دنیا به مقام رضا رسیده اند.
آری وقتی انسان به مقامی برسد که خداوند از او خشنود شود و وی نیز از قضا و قدر خداوند خشنود گردد در حقیقت به مقام (رضوان) دست یافته است: (... رَضِیَ الله عَنهُم ورَضوا عَنه ذلِک الفَوزُ العَظیم) مائده/119. و همین مضمون در آیه (إِرجِعی اِلی رَبِّک راضِیة مَرضیه) فجر/28. به کار رفته است. بنابراین، از بلند پایه ترین مقام های بهشتیان رسیدن به مقام (رضوان) است که جایگاه آن در بهشت عدن است.

8 – شادابی و شادمانی
برخی از شادی ها به گونه ای نیست که بتواند در ظاهر بدن و چهره اثر بگذارد، ولی برخی شادمانی ها چنان شدید است که اثر آن از چهره انسان نمودار می گردد. قرآن کریم طراوت، شادابی و شادمانی بهشتیان را در چند آیه خاطر نشان کرده است؛ مانند:
(إِنَّ الأَبرار لَفی نَعیم عَلَی الأَرائِک یَنْظُرون تَعْرفُ فی وُجوهِهم نَضْرَة النَعیم) مطففین/22 – 24. [به راستی نیکوکاران در نعیم الهی خواهند بود. روی تخت ها نشسته می نگرند. از چهره هایشان طراوت نعمت بهشت را در می یابی.]
(اُدْخُلوا الجَنة أَنتم وأَزواجَکُم تُحْبِروُن) زخرف/70. [خطاب می رسد شما با همسرانتان مسرور و شادمان در بهشت جاوید وارد شوید.]
eporsesh.com