چنان که خود اشاره کرده‌اید، این آیه ( و ازواجه امهاتهم ) در مقام بیان این معنا است که همان طور که رسول خدا(ص) میان شما مسلمانان از احترام فوق‌العاده‌ای برخوردار است، باید همسران آن جناب نیز، در بین شما حرمت خاصی داشتهباشند؛ زیرا زنان آن حضرت، به سان مادران روحانی شمایند؛ بنابراین همان گونه که به هر مسلمانی احترام مادر، واجب ازدواج با او حرام است، احترام همسران رسول خدا(ص) نیز واجب، و ازدواج با آنها حتی پس از رحلت پیامبر(ص) حرام است. تشبیه همسران رسول خدا(ص)به مادران، تشبیه در بعضی آثار مادری است، نه همه آنها؛ زیرا مادری، غیر از وجوب احترام و حرمت نکاح، آثار دیگری نیز دارد، از جمله ارث بردن فرزند از مادر و بالعکس، جواز نظر به وی و پدید آمدن روابط نسبی با اقارب مادر، (برای آگاهی بیشتر ر.ک:علامه طباطبایی: تفسیر المیزان، طبعه آخوندی، ج 16، ص 292).
برخی از مفسران در اینجا به نکته جالبی اشاره کرده‌اند و آن این که چون این نسبت مادری میان مسلمانان و همسران پیامبر، یک نسبت حقیقی نیست و مادامی که خودشان با خروج از اطاعت پیامبر و امام زمان خود، حرمت خود نشکنند، احترام آنان واجب است؛ بنابراین،اگر زنی از زنان پیامبر(ص) در برابر امام معصوم زمان خود بایستد، به جهت هتک حرمت خویش، لزوم حفظ حرمت ایشان هم سلب می‌گردد؛ گرچه حرمت نکاح باقی است، (نقضی تهرانی، محمد: تفسیر روان جاوید، انتشارات برهان،ج 4، ص 304).
در سخنان معصومین(ع) نیز به این مطلب اشاره شده است. حضرت علی(ع) می‌فرماید: (زنان پیامبر(ص) به منزله مادران در حرمت ازدواج، ابدی‌اند، و مستحقّ تعظیم‌اند، مادامی که طاعت خدا را بکنند)، (نهج‌البلاغه، خطبه 118). فیضکاشانی حدیثی را در این باره از قائم آل محمد(ص) نقل می‌کند: (از آن حضرت، از معنای طلاقی که حکم آن را پیامبر(ص) به علی(ع) واگذار فرموده بود، سؤال شد، حضرت در پاسخ فرمود: وقتی خداوند شأن زنان پیامبر را عظیم شمرد و آنان را به مقام امّهات اختصاص داد،پیامبر(ص) به علی(ع) فرمود: این شرافت مادامی که بر طاعت‌اند باقی است؛ پس هر کدام از آنها بعد از وفات من از راه خروج بر تو معصیت خدا را نمودند، او را از میان ازواج برهان، و از تشرّف امّهات و از شرف مادری مؤمنان، ساقط گردان)، (فیض کاشانی:تفسیر صافی، نشر مکتبه اسلامیه، ج 2، ص 332).
درباره حضرت زهرا(س) تعابیر بالاتری آمده است؛ مثل (سیدة نساء العالمین)، (سیدة نساء هذه الامّة)، و (امّ ابیها) که نشان می‌دهند هیچ یک از زنان عالم نمی‌توانند در جایگاه رفیع حضرت زهرا(س) قرار بگیرند. نیاوردن تعبیر (امّ) برای آن حضرت از آن رواست که اگر اینتعبیر در حق ایشان به کار برده میشد، علی(ع) نمی‌توانست ایشان را به همسری برگزیند؛ ازاین‌رو، در زمان پیامبر(ص) این واژه تنها به زنان آن حضرت اختصاص داشت. از طرف دیگر در قرآن مجید، در آیه مباهله، آن حضرت مصداق (نسائنا) قرار گرفته و از شأن و مرتبت والاییبرخوردار شده است که در میان همه زنان، تنها به آن حضرت اختصاصی دارد؛ البته آیات دیگری نیز در شأن آن حضرت، نازل گردیده است.
eporsesh.com
