معنای الف، لام، میم،چیست؟

این حروف رموزی هستند بین خدا و پیامبر بزرگوارش. رموزی که معنای آن از ما پنهان شده و فهم ما راهی برای درک آن ها ندارد، مگر به همین مقدار که حدس بزنیم بین این حروف و مضامینی که در سوره ها آمده، ارتباط هست. یا از مضمون روایات بتوانیم به برخی از اسرار آن دست یابیم.
اگر بعضی ار مفسران معناهایی را برای حروف مقطعه ذکر کرده اند، احتمالاتی است که مطرح شده است، وگرنه به طور قطع نمی توان گفت که حتماً معنای آیة یکم سورة ق، قدّوس و بعضی دیگر از اسمای خداوند باشد.
مفسران بزرگ در تفسیر حروف مقطّعه اختلاف کرده اند. مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان چند قول را به نقل از تفسیر مجمع البیان نقل می فرماید:
1- حروف مقطّعه از متشابهات قرآن بوده که خدا علم آن را به خود اختصاص داده، چنان که در ذیل آیة هفتم آل عمران به آن اشاره فرموده است.
2- هر یک از این حروف نام سوره ای است که در آغاز آن سوره قرار دارد.
3- اسم‌هایی هستند برای مجموع قرآن.
4- بر اسم‌های خدا دلالت دارند. حروفی که از اسمای خدا گرفته شده، طرز گرفته شدنش مختلف است؛ بعضی حروف از اوّل نام خدا گرفته شده، مانند کاف که "کافی" است، و بعضی از اخر گرفته شده، مانند میم که از "عالم" گرفته شده است.
5- این حروف اسم‌هایی از خدا است، امّا مقطّعه و بریده، که اگرکسی بتواند آن ها را آن طور که باید، ترکیب ‌کند، به اسم اعظم خدا دست یافته است. این معنا از روایات استفاده می شود، لکن ما قادر بر ترکیب آن‌ها نیستیم.
6- سوگند‌هایی است که خدا خورده بر این که قرآن کلام او است.
7- اشاراتی است به نعمت های خدا و بلاهای او و مدّت زندگی اقوام و اجل شان.
8- امت اسلام تا آخر دهر باقی می ماند و منقرض نمی شود.
9 - به منظور ساکت کردن کفار در ابتدای سوره ها قرار گرفته است، چون مشرکان به یکدیگر سفارش می کردند مبادا به قرآن گوش دهید، و هر جا کسی قرآن می‌خواند، سر و صدا کنید تا صدای قرآن بین صوت‌ها گم شود. بسا می‌شد کف می زدند و صداهای دسته جمعی در می آوردند، تا رسول خدا(ص) را در خواندن آن دچار اشتباه کنند. به همین جهت خدا این حروف را نازل فرمود تا کفار را ساکت کند و با گوش دادن و فکر کردن دربارة آن، آن ها را از جار و جنجال باز دارد، در نتیجه صدای قرآن به گوش کفار رسد.
10- از قبیل حروف الفبا می باشد که می خواهد بفهماند: قرآنی که تمامی شما مردم عرب را از آوردن مثلش عاجز کرده،‌از جنس حروفی است که روزمره با آن گفتگو می کنید و در خطبه ها و کلمات خود به کار می بندید. در نهایت از این که نمی توانید مثل قرآن را بیاورید، بفهمید این کلام از ناحیة خدا است. اگر در چند جا و چند سوره این حروف تکرار شده، ‌برای این است که همه جا محکم برهان خود را به رخ کفار بکشد.
حال با این اختلاف در تفسیر حروف مقطعه خواهید دانست نمی توان معانی و ترجمة‌ قطعی و دقیقی را برای آنها قائل شد. حروف مقطعه در ابتدای 29 سوره آمده است و این از مختصّات قرآن می باشد که در هیچ کتاب آسمانی دیگر دیده نمی شود(1)
پی نوشت:
1 - تفسیر المیزان، ج 18، ص 10؛ بهاء الدین خرمشاهی، دانشنامة ‌قرآن، ج اول، ص 925 -‌926 ؛ با تلخیص.
eporsesh.com