چرا خداوند تبارک و تعالی سرگذشت بنی اسرائیل و قوم یهود را بسیار بازگو کرده است؟ آیا تاریخ این قوم دوباره و در آینده تکرار خواهد شد؟

قرآن کریم کتاب راهنما و هدایت بشر به سوی کمال و رسیدن به خداوند متعال است؛ (ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدیً لِلْمُتَّقِینَ)[1]، این کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد، و مایه هدایت پرهیزکاران است). قرآن مجید انسان را از خواری و دنیا پرستی باز می‌دارد و به سوی عزت و افتخار، توحید و یکتا پرستی فرا می‌خواند.
در این که چرا داستان بنی اسرائیل در قرآن زیاد تکرار شده به خاطر این است که: در تاریخ یک ملت و قوم، صدها نکته آموزنده علمی نهفته است که در هر جایی از قرآن به عنوان یک شاهد عینی و تجربی در قالب فلسفه و علت شکل گرفتن حوادث تاریخی مثل شکست‌ها و پیروزی‌ها و عوامل رشد اخلاقی و یا فساد اخلاقی و... مطرح است برخی از نکات آموزنده داستان بنی‌اسرائیل عبارتند از:
1. هر کس در برابر فرمان های خدا لجاجت و سرپیچی کند ذلیل می‌شود؛ (بقره، 61).
2. انحراف از توحید به شرک و بت‌پرستی بزرگ‌ترین گناه و انحراف است. (بقره، 51 54).
3. اگر در ایمان آوردن و پیروی از پیامبران الهی، بندگان سخت بگیرند، خداوند متعال هم بر آنها سخت می‌گیرد. (بقره، 67 74.
وقتی بخشی از تاریخ یک قوم یا ملت بیان می‌شود، در حقیقت تکرار نیست، بلکه در هر فراز آن نکته‌ای تازه وجود دارد و بیان یک قانون و اصل جدید از انگیزه و فلسفه تاریخ است به عنوان نمونه، در سوره بقره، آیه 40 می‌فرماید: (ای فرزندان اسرائیل، نعمت‌هایم را که بر شما ارزانی داشتم به یاد آرید و به پیمانم وفا کنید، تا به پیمانتان وفا کنم، و تنها از من بترسید) که بعد از یادآوری نعمت‌های بزرگ مادی و معنوی این اصل را یادآور شده که وعده‌های پیروزی که به شما داده شده یک طرفه نیست شما به پیمانتان وفا کنید تا من هم به پیمانم وفا کنم و یک قانون سرنوشت‌ساز تکوینی در تاریخ انسان‌ها است.
و یا آن که در ماجرای بنی اسرائیل و فرعون در آیه 49 و 50، سوره بقره، می‌فرماید: (ما شما را از عذاب و نابودی فرعون نجات دادیم، پیامبر فرستادیم و با چشم خود دیدید که دشمن شما را غرق کردیم ولی شما بدنبال غیبت چند روزه حضرت موسی علیه السلام به دنبال گوساله پرستی رفتید!)[2]
بنابراین، در آیات مذکور عوامل بدبختی و خوشبختی در تاریخی قوم بنی‌اسرائیل بیان شده و هر کدام با بینش تازه و نکات جدید و قوانین و اصولی همراه است که جنبه تکرار ندارد و این رویه در تمام قسمت‌هایی که ماجرای بنی اسرائیل تکرار شده، جاری است به عنوان مثال در سوره آل عمران، آیه 23 و 24، به صفت غرور در وجود بنی اسرائیل اشاره کرده که منکر سوختن، توسط آتش جهنم بودند و یا در سوره نساء، آیه 153 تا 161، عوامل این که قوم یهود و بنی اسرائیل گرفتار عذاب دردناک شدند را بیان می‌کند و در سوره مائده، آیه 12 و 13، عواملی که باعث سعادت و سربلندی بنی اسرائیل می‌شد بیان کرده و...[3] بنابراین تاریخ بطور تکرار نقل نشده بلکه در هر بخش نکته آموزنده قابل عبرت وجود دارد که بعنوان فلسفه تاریخی به علت اصلی پیدایش پیروزی و شکست اشاره دارد.
اما درباره تکرار تاریخ قوم بنی اسرائیل نیز باید گفت: تاریخ بنی اسرائیل هنوز هم ادامه دارد، ولی آنچه که مربوط به فلسفه تاریخ است، عوامل شکست و ذلت و نابودی بنی اسرائیل است که بارها تکرار شده و باز هم تکرار می‌شود و تکرار نهایی که منجر به نابودی کامل بنی اسرائیل و قوم یهود بشود، هنوز واقع نشده است و بر اساس وعده قرآن کریم در آینده واقع می‌شود چنان که می‌فرماید: (هنگامی که نخستین وعده فرا رسد مردانی پیکارجو را بر شما می‌فرستیم (تا سخت شما را در هم کوبند، حتی برای بدست آوردن مجرمان) خانه‌ها را جستجو می‌کنند، و این وعده‌ای است قطعی).[4] بدتر از همه، سرنوشت صهیونیست یهودی است که که تمامی بدیهای جهان را در خود دارند ... .
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. علامه طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن (قم، انتشارات اسلامی)، ج12، ص 218 266.
2. مجلة حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی، شماره مهر، آبان، آذر و دی، سال 1374، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
3. محسن قرائتی، تفسیر نور، (قم، مؤسسه در راه حق)، ج 1، ص 178 250.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . بقره/ 2.
[2] . رک: مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ هیجدهم، 1362، ج1، ص 247 256.
[3] . ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، همان، چاپ پنجم، 1367، ج 4، ص 307 315.
[4] . اسراء/ 5.