آیا قرآن برای قوم بنی اسرائیل فضیلتی قائل است؟

در آیاتی به فضیلت بنی اسرائیل اشاره شده است:
(یَابَنیِ إِسْرَ ءِیلَ اذْکُرُواْ نِعْمَتیِ‌َ الَّتیِ أَنْعَمْتُ عَلَیْکمُ‌ْ وَ أَنیّ‌ِ فَضَّلْتُکمُ‌ْ عَلیَ الْعَالَمِینَ؛[بقره/122] ای بنی اسرائیل! نعمت مرا، که به شما ارزانی داشتم، به یاد آورید! و (نیز به خاطر آورید) که من شما را بر جهانیان برتری بخشیدم!)

مفسران علل متعددی برای این برتری مطرح کرده اند از جمله:
1. ارسال رسولانِ بسیار در بین بنی اسرائیل؛
2. نزول کتاب های متعدد آسمانی بر آن ها؛
3. غرق شدن فرعون و نجات بنی اسرائیل؛
4. باز یافتن عظمت و استقلال و برخورداری از نعمت هدایت به دست انبیای بنی اسرائیل؛
5. فرو فرستادن (مَنّ) و (سلوی) به خاطر آن ها؛
و... .

اما در این باره چند نکته را یادآور می شویم:

1. این برتری، دلیل برتری آن ها بر همه مردم تا قیامت نیست; بلکه مقصود، برتری آن ها نسبت به افراد، محیط و عصر نزول آیات الهی در زمان حضرت موسی بوده است; زیرا در قرآن می خوانیم:
(کُنتُمْ خَیْرَ أُمَّة أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ...؛[آل عمران/110] شما [امت پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله)] بهترین امتی بودید که برای نفع انسان آفریده شده اید...)
اگر بگوییم برتری بنی اسرائیل همیشگی است، با این آیه شریفه و آیاتی مانند آن منافات دارد.

2. این فضیلت ها ارادی و از روی انتخاب خود بنی اسرائیل نبوده، بلکه اعطایی بوده است؛ بنابراین، فضیلت، به مفهوم مصطلح نیست.

3. قوم بنی اسرائیل که از همه افضل بودند بعد از مدتی به آیات الهی کفر ورزیدند، پیامبران الهی را کشتند، عصیان کردند، به حقوق دیگران تجاوز نمودند، نعمت ها را به جای این که در راه اطاعت خدا و سعادت خویش استفاده کنند، وسیله ای برای گناه، ناسپاسی، و گردن کشی قرار می دادند و مدتی که حضرت موسی برای آوردن تورات به کوه طور رفته بود، به گوساله پرستی روی آوردند. این اعمال زشت باعث شد تا یک قوم افضل از مقام خود سقوط کنند و به عذاب الهی گرفتار شوند.
از این رو قرآن مجید در آیات زیادی به ملامت قوم یهود پرداخته و به برخی بدعت ها وکارهای خلاف و سرگذشت های شنیع آنان اشاره نموده است.
(ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ أَیْنَ ما ثُقِفُوا إِلاَّ بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الْمَسْکَنَةُ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کانُوا یَکْفُرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ یَقْتُلُونَ الْأَنْبِیاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ؛[آل عمران/112] هر جا یافت شوند، مهر ذلت بر آنان خورده است مگر با ارتباط به خدا، (و تجدید نظر در روش ناپسند خود،) و (یا) با ارتباط به مردم (و وابستگی به این و آن) و به خشم خدا، گرفتار شده‌ اند و مهر بیچارگی بر آنها زده شده چرا که آنها به آیات خدا، کفر می ‌ورزیدند و پیامبران را بناحق می ‌کشتند. اینها بخاطر آن است که گناه کردند و (به حقوق دیگران،) تجاوز می ‌نمودند.)

(فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذینَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ طَیِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَ بِصَدِّهِمْ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ کَثیراً؛[نساء/160] بخاطر ظلمی که از یهود صادر شد، و (نیز) بخاطر جلوگیری بسیار آنها از راه خدا، بخشی از چیزهای پاکیزه را که بر آنها حلال بود، حرام کردیم.)