در سه سوره قرآن مجید به سه گونه معیار برای سه گونه پذیرش مسؤولیّت اشاره شده است.
در سورة بقره درداستان (طالوت و جالوت) و انتخاب طالوت به عنوان فرماندهی بنی اسرائیل به وسیلة پیامبر آن زمان، (اشموئیل) برای پیکار با (جالوت) که سلطان جبّار آن زمان بود، روی دو ویژگی مهم، یعنی گستردگی علم و جسم تکیه شده است آنجا که می‌فرماید
(انَّ الله اصطفاه علیکم وزاده بسطةً فی العلم و الجسم و الله یؤتی ملکه من یشاء و الله واسعٌ علیمٌ(1) خداوند او را بر شما برگزیده و به او توانائی جسمانی و علمی بخشیده و خداوند حکومت را به هر کس بخواهد (شایسته ببیند) می‌بخشد و احسان خداوند وسیع است و (از لیاقت افراد برای منصب ها) آگاه است).
روشن است که قدرت جسمانی و فکری دو شرط اساسی برای پیکار با دشمن سرسخت است.
2 در سورة یوسف به هنگامی که پیشنهاد سرپرستی خزانه داری مصر از سوی یوسف مطرح شد، او روی امانت و آگاهی خویش تکیه کرده و می‌گوید: (اجعلنی علی خزائن الارض انّی حفیظٌ علیمٌ)(2) مرا سرپرست خزائن سرزمین (مصر) قرار ده، که نگهدارنده و آگاهم).
قابل توجه این که، در معیارهای قرآنی در هر مورد روی صفاتی متناسب با همان پست و مقام تکیه شده است).
در مورد فرماندهان روی عنوان (زادَهُ بَسْطَهً فِی الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ). در مورد کارکنان روی عنوان (القَوِیُّ الامینُ) در مورد حافظان مدیریّت و بیت المال روی عنوان (حَفیظٌ عَلیمٌ)
3 در داستان موسی و شعیب به هنگامی که یکی از دختران شعیب پیشنهاد انتخاب موسی را برای سرپرستی اموال خانواده شعیب و چوپانی گوسفندان می‌دهد، روی (قوّت) و (امانت) او تکیه می‌کند و می‌گوید: (یا أبت استاجره انَّ خیر من استاجرت القویُّ الامین(3) پدرم او را استخدام کن زیرا بهترین کسی را که می‌توانی استخدام کنی آن کس است که قوی و امین باشد (و او همین مرد است)).
پی‌نوشت
(1) بقره/ 247
(2) یوسف/ 55
(3) قصص/ 36
مدیریت و فرماندهی در اسلام، حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
