(فرجام اندیشی)، فایده های متعددی دارد که شمارش و شرح تفصیلی آن، در این نوشتار نمیگنجد، از این رو تنها به بعضی از فواید آن اشاره می شود:
1. ماندگاری و رهایی از بیهوده انگاری
نیستی بعد از وجود، خواه بعد از این دنیا، و خواه بعد از ورود به قیامت، در هر صورت، با احادیث و آیات، ناسازگار است.
اعتقاد ما چنین است که، بعد از آفرینش، انسان، نیست نمی شود و قول رسول خدا صلی الله علیه و آله آن را تأیید می کند: (ما خلقتم للفناء بل خلقتم للبقاء ...)1؛ (شما برای بودن و ماندن خلق شده اید، نه برای فنا و رفتن).
همچنین، از آیات نیز، چنین فهمیده می شود:
(الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ )2؛
(همان کسانی که خدا را در حال ایستاده و نشسته، و آن گاه که بر پهلو خوابیده اند، یاد می کنند و در اسرار آفرینش آسمان ها و زمین می اندیشند (و می گویند:) بار الها! اینها را بیهوده نیافریده ای! منزّهی تو! ما را از عذاب آتش، نگاه دار!)
در واقع اندیشه توحیدی بر این است، که خداوند کار عبث انجام نمی دهد، و در صورت نابودی انسان بعد از وجودش، اندیشه باطل و عبث بودن آفرینش، زنده می شود.
2 . دور اندیشی
کسی که به عاقبت و فرجام خود میاندیشد، میکوشد جانب احتیاط را رعایت کند تا دچار خسران و ضرر نگردد. این اندیشه و دغدغه فکری، درباره آخر و پایان کار، انسان را وادار می کند تا در جوانب کار، بیشتر بیندیشد و این مطالعه و احتیاط، قهراً پیروزی و شیرین کامی را برای او، به ارمغان میآورد؛ چنان که حضرت علی علیه السلام فرمود: (پیروزی به دور اندیشی است و دور اندیشی، در به کارگیری رأی است)3.
3 . تلاش علمی و عملی
با نگرشی جدّی و جدید به نظام هستی، طبیعت، خود و رابطه خدا، انسان و طبیعت میاندیشد. به بیان دیگر، عاقبت اندیشی انسان را به خود آگاهی، جهان آگاهی و خدا آگاهی می کشاند و در پرتو خودشناسی، درد حقیقت جویی در انسان زنده می شود.
حضرت علی علیه السلام در این باره فرموده است: (خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده، در کجا است و به کجا می رود؟)4.
4 . بلند همّتی
وقتی انسان به عاقبت خود اندیشید و آن را با دوراندیشی و خود آگاهی همراه ساخت؛ به طور طبیعی به سوی شناخت هدف نهایی کشیده می شود.
شناخت هدف، نقش اساسی در جهت دادن به فعالیت ها و انتخاب و گزینش کارها ایفا می کند. کسی که هدفی، جز (لذّت دنیا) و کمالی را فراتر از (زندگی مادّی) نمیشناسد، کردار و رفتارهای خود را به گونه ای تنظیم می کند که تنها نیازهای مادّی و خواسته های این سوییاش تأمین گردد.
امّا کسی که هدف و مقصود نهایی خود را فوق این جهان مادّی جست و جو می کند، قهراً برنامه زندگیاش را به گونه ای طرّاحی و اجرا می کند که هر چه بهتر و بیشتر، برای مقصود نهایی و آن سوییاش سودمند باشد.
حضرت علی علیه السلامفرمود: (بینا از دنیا توشه گیرد و نابینا برای دنیا توشه فراهم آورد)5 .
هر که پایان بین تر او مسعودتر
جدتر او کارد که افزون دید بر
زانکه داند کاین جهانِ کاشتن
هست بهر محشر و برداشتن6
پی نوشت:
1. بحارالانوار، ج 6، ص 249، باب 8، احوال البرزخ.
2. آل عمران 3، آیه 191.
3. نهج البلاغه، ترجمه سیدجعفر شهیدی، کلمات قصار 48، ص 369: (الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ وَ الْحَزْمُ بِإِجَالَةِ الرَّأْیِ).
4. اسفار اربعه، ملاصدرا، ج 8، ص 355.
5. نهج البلاغه، خطبه 133، ص 132: (وَ الْبَصِیرُ مِنْهَا مُتَزَوِّدٌ وَ الْأَعْمَی لَهَا مُتَزَوِّدٌ).
6. مثنوی معنوی، دفتر چهارم، بیت 2988 و 2989.
منبع: www.porseman.org
