آیا حور العین فرشته است و آیا مؤمنین با آن ها ازدواج می کنند؟

سؤال مطرح شده در مورد یکی از نعمت‌های بهشتی است که نصیب بهشتیان می‌شود.
از آن جایی که شناخت اوصاف و ویژگی‌های نعمت‌های بهشتی متوقف بر دقت نظر در آیات و روایاتی است که در این موارد سخن به میان آورده‌اند ما نیز برای جواب آیات و روایات مربوطه را بررسی می کنیم.
در آیاتی از قرآن که در مورد حور العین اشاره‌ای فرموده‌اند و عمده آنها در سورة الرحمن و سوره واقعه می‌باشند، سخنی از این که حور العین فرشته است یا نه؟ مطرح نشده فقط اوصافی از آنها گفته شده که با توجه به این آیات و اوصاف پی خواهیم برد که یک سری ویژگی‌هایی دارند که مخصوص زنان است، مثلاً در آیه‌ای که می‌فرماید: (و جعلناهن ابکارا)؛ ما آنها را باکره آفریدیم.[1]
و یا در آیه‌ای دیگر که می‌فرماید: (و لهم فیها ازواج مطهره)؛ که در بهشت برای متقین زوجهای پاکیزه‌ای است.[2] و در تفسیر آن ذکر فرموده‌اند اینها زوجهایی هستند که از تمام خبائث ظاهری و باطنی بدور هستند.
و از این ها که بگذریم در خود معنای حور العین و وجه تسمیه این کلمه فرموده‌اند حور به معنی سفید اندام و عین به معنای گشاده چشم و یا معنای این که سفیده چشم که در نهایت سفیدی است و سیاهی آن در غایت سیاهی و صفا و طراوت.
همه اینها و اوصافی که ذکر شد دلالت دارند بر اینکه این موجودات بهشتی را خداوند به شکل زنان دنیوی با ویژگی‌های خاص خلق فرموده است.
و امّا اگر بخواهیم جنس حور العین برایمان مشخص شود باز روایتی در این رابطه آمده است که تصریح به جنس حور العین فرموده‌اند:
ابی بصیر از امام صادق علیه السّلام می‌خواهد او را با توصیف بهشت به شوق آورد، حضرت نیز پس از بیان اوصافی از بهشت و نعمت‌هایش به توصیف حور العین می‌پردازد. راوی سؤال می‌کند: فدایت شوم، حور العین از چه چیزی خلق شده است؟ فرمودند: از خاک و سرشت بهشتی.[3]
و در روایتی دیگر نیز که از امام رضا علیه السّلام نقل شده که می‌فرمایند حور العین جنسش از خاک و زعفران بهشتی است که هرگز فاسد نمی‌شود.[4]
(نتیجه) با توجه به آیات و روایات و توضیحات مذکور می‌توان دریافت که حوریان موجودات بهشتی از جنس خاک بهشت هستند که خداوند آنها را به شکل زنان خلق فرموده و با ملائکه فرق دارند و امّا قسمت دوم سؤال که می‌فرمایند بر چه اساسی حور العین به بهشتیان تعلق می‌گیرد و با آنها ازدواج می‌کنند؟
اولاً باید گفت، که مراد از تزویج اهل بهشت با حوریان غیر از تزویج اصطلاحی که بین زنان و مردان دنیا صورت می‌گیرد و دارای شرائط خاصی است، بلکه تزویج در مورد آنها یعنی قرین و همنشین با حوریان هستند و از تمام لذائذ وجود آنها بهره‌مند می‌شوند.[5]
و ثانیاً باید ثابت شود شخص لیاقت و قابلیت ورود به بهشت را دارد، آن وقت در مورد تعلق نعمت‌های بهشتی به او بحث نمود، پس اگر شخصی از تمام مراحل و گذرگاهها به خوبی گذر و عبور نماید و به قول معروف برگ سبز و گذرنامه بهشت را در دست داشته باشد و وارد بهشت شود، از نعمت‌های بهشتی به قدر معرفت و درجه و مقامش بهره‌مند خواهد شد که یکی از آن نعمت‌ها حور العین است. البته در بهشت درجات و مقامات مختلفی هست (درجاتٌ متفاضلات و منازل متفاوتات)[6]؛ برای کسانی با تقوی باشند و بر هوای نفس خود غلبه نمایند دو جنت است، (و لمن خاف مقام ربه جنتان)[7]که یکی از نعمت‌های این افراد در این دو بهشت زنانی هستند که لبان چون یاقوت و اندامی چون مرجان دارند که فقط به همسران خود دلبسته اند و با آنها هیچ انس و جنی آمیزش نکرده است.
و در روایت هم وارد شده که رسول خدا صلّی الله علیه و آله می‌فرمایند: هیچ بنده ای وارد بهشت نمی‌شود مگر این که بالای سر و پایین پای او دو حور العین می‌نشینند و با زیباترین صوت برای او نغمه سرایی می‌کنند و این نغمه هرگز نغمه شیطانی نیست بلکه محتوای آن تمجید و تقدیس الهی است.[8]
البته این نکته هم قابل توجه است که در بهشت زنان مؤمنه دنیا هم وجود دارند که طبق بعضی روایات حتی از حوریان هم زیباترند و اگر شوهر آنها در بهشت باشد می‌تواند آن جا نیز با هم باشند.[9]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. کتاب قیامت و قرآن، آیت الله دستغیب.
2. بهشت و جهنم، احمد حبیبیان.

پی نوشتها:
[1] . واقعه/ 3.
[2] . آل عمران/ 15.
[3] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 8، ‌ص 121.
[4] . همان، ص 122.
[5] . ترجمه تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی، ج 18، ص 228.
[6] . نهج البلاغه، خطبه 85.
[7] . الرحمن/ 46.
[8] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 8، ص 196.
[9] . همان، ص 214؛ و دستغیب، عبدالحسین، معاد، ص 145.
منبع: اندیشه قم