اعتقاد
اعتقاد به معنی باور قلبی داشتن است. از این عنوان به مناسبت در باب های طهارت و زکات و نیز در اصول فقه سخن رفته است.
آیا اعتقاد به نسبیت خیر و شر صحیح است؟
این که وجود شیئی نسبت به خودش خیر است و نسبت به موجود دیگری ممکن است خیر یا شر باشد، یک واقعیت است. همچنین نسبیت در آداب و رسوم و تشریفات اجتماعی نیز قابل انکار نیست. اینکه یک رفتاری در اینجا احترام محسوب می‌شود و در جایی دیگر ممکن است همین رفتار توهین محسوب شود، به دلیل نسبیت و عدم اطلاق و کلیت آداب و رسوم اجتماعی است. نسبیتی که از نظر ما مردود است، نسبیت اخلاقی است. آیا وقتی که در یک مکتب ارزشی، بر کاری عنوان (خیر) اطلاق می‌کنیم، برای همه انسانها و در تمامی عالم و تمامی زمانها خیر است؛ یعنی یک معیار ثابت عقلانی دارد یا از سنخ سلیقه و هوس است که از جامعه‌ای به جامعه دیگر فرق می‌کند. گروهی معتقدند، همان‌گونه که در مناطق سردسیری لباس گرم پوشیدن (خوب) و در مناطق گرمسیری لباس گرم پوشیدن (بد) است، ارزشها و خیر و شرهای اخلاقی هم تابع فرهنگهای متفاوتند و واقعیتی ورای خود ندارند، اما ما به ثبات و اطلاق ارزشهای اخلاقی کلّی معتقدیم. پس خیر و شر نسبی در هستی و در رفتار آدمیان وجود دارد، ولی خیر و شر در اصول اخلاقی نسبی نیست؛ یعنی، تابع سلیقه ها نیست و معتقدیم که اخلاق، ریشه در واقعیات دارد، نه در اذهان. منبع:پیش نیازهای مدیریت اسلامی ، آیت الله محمدتقی مصباح ، قم : موسسه آموزشی امام خمینی 1367
این که وجود شیئی نسبت به خودش خیر است و نسبت به موجود دیگری ممکن است خیر یا شر باشد، یک واقعیت است. همچنین نسبیت در آداب و رسوم و تشریفات اجتماعی نیز قابل انکار نیست. اینکه یک رفتاری در اینجا احترام محسوب می‌شود و در جایی دیگر ممکن است همین رفتار توهین محسوب شود، به دلیل نسبیت و عدم اطلاق و کلیت آداب و رسوم اجتماعی است. نسبیتی که از نظر ما مردود است، نسبیت اخلاقی است. آیا وقتی که در یک مکتب ارزشی، بر کاری عنوان (خیر) اطلاق می‌کنیم، برای همه انسانها و در تمامی عالم و تمامی زمانها خیر است؛ یعنی یک معیار ثابت عقلانی دارد یا از سنخ سلیقه و هوس است که از جامعه‌ای به جامعه دیگر فرق می‌کند. گروهی معتقدند، همان‌گونه که در مناطق سردسیری لباس گرم پوشیدن (خوب) و در مناطق گرمسیری لباس گرم پوشیدن (بد) است، ارزشها و خیر و شرهای اخلاقی هم تابع فرهنگهای متفاوتند و واقعیتی ورای خود ندارند، اما ما به ثبات و اطلاق ارزشهای اخلاقی کلّی معتقدیم. پس خیر و شر نسبی در هستی و در رفتار آدمیان وجود دارد، ولی خیر و شر در اصول اخلاقی نسبی نیست؛ یعنی، تابع سلیقه ها نیست و معتقدیم که اخلاق، ریشه در واقعیات دارد، نه در اذهان. منبع:پیش نیازهای مدیریت اسلامی ، آیت الله محمدتقی مصباح ، قم : موسسه آموزشی امام خمینی 1367
پاسخ:
این که وجود شیئی نسبت به خودش خیر است و نسبت به موجود دیگری ممکن است خیر یا شر باشد، یک واقعیت است. همچنین نسبیت در آداب و رسوم و تشریفات اجتماعی نیز قابل انکار نیست. اینکه یک رفتاری در اینجا احترام محسوب می‌شود و در جایی دیگر ممکن است همین رفتار توهین محسوب شود، به دلیل نسبیت و عدم اطلاق و کلیت آداب و رسوم اجتماعی است. نسبیتی که از نظر ما مردود است، نسبیت اخلاقی است. آیا وقتی که در یک مکتب ارزشی، بر کاری عنوان (خیر) اطلاق می‌کنیم، برای همه انسانها و در تمامی عالم و تمامی زمانها خیر است؛ یعنی یک معیار ثابت عقلانی دارد یا از سنخ سلیقه و هوس است که از جامعه‌ای به جامعه دیگر فرق می‌کند. گروهی معتقدند، همان‌گونه که در مناطق سردسیری لباس گرم پوشیدن (خوب) و در مناطق گرمسیری لباس گرم پوشیدن (بد) است، ارزشها و خیر و شرهای اخلاقی هم تابع فرهنگهای متفاوتند و واقعیتی ورای خود ندارند، اما ما به ثبات و اطلاق ارزشهای اخلاقی کلّی معتقدیم. پس خیر و شر نسبی در هستی و در رفتار آدمیان وجود دارد، ولی خیر و شر در اصول اخلاقی نسبی نیست؛ یعنی، تابع سلیقه ها نیست و معتقدیم که اخلاق، ریشه در واقعیات دارد، نه در اذهان.
منبع:پیش نیازهای مدیریت اسلامی ، آیت الله محمدتقی مصباح ، قم : موسسه آموزشی امام خمینی 1367
- [سایر] صفات اخلاقی مطلقند یا نسبی؟ نسبیت اخلاق به چه معنا است؟
- [سایر] آیا بین توجیه هدف با وسیله و نظریه نسبیت اخلاق رابطه ای وجود دارد؟ لطفا به طور کامل و جامع توضیح دهید.
- [سایر] آیا برهان شر حقیقت دارد؟
- [سایر] آیا فروید که ترس را منشأ اعتقاد به خدا و دینداری دانسته، صحیح است؟
- [سایر] خدا از شر بودن شیطان آگاهی داشته است . پس چرا خدا این فرصت را به شیطان داده است تا شر را در دنیا زیاد بکند ؟
- [سایر] اگر شیطان تمرد نمی کرد عامل شر در جهان وجود نداشت ؟ آیا شیطان عامل تحریک نفس اماره است یا خودش شر بود ؟
- [آیت الله بهجت] کسی که اعتقاد داشته دست راست دو بار باید شسته شود، آیا وضویی که می گرفته صحیح است؟
- [سایر] برخورد با یک بچه شرّ و لجباز چگونه است؟
- [سایر] با بچه شر و لجباز چگونه رفتار کنیم؟
- [سایر] منظور از شرّ شب تار (آیه 3 فلق) چیست؟
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان کلمه ای را صحیح بداند و در نماز همان طور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده در صورتی که در اعتقاد به صحت قاصر بوده نمازش صحیح است و احتیاط مستحب ان است که دوباره نماز را بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید و در صورتی که مقصر بوده باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر(صلی الله علیه وآله)نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده روزه اش صحیح است، ولی بعکس اگر چیزی را دروغ می دانست و به خدا و پیغمبر نسبت داد و بعداً معلوم شد صحیح بوده، روزه اش اشکال دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر(صلی الله علیه وآله)نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده روزه اش صحیح است، ولی بعکس اگر چیزی را دروغ می دانست و به خدا و پیغمبر نسبت داد و بعداً معلوم شد صحیح بوده، روزه اش اشکال دارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . تحصیل اعتقاد به اصول دین و مبانی اسلام بر هر مسلمان، واجب است.
- [آیت الله بهجت] اگر برای از بین بردن حق مسلمانی قسم بخورد حرام است، و اگر برای اینکه خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی، نجات دهد قسم دروغ بخورد اشکالی ندارد، بلکه گاهی واجب می‌شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر به اعتقاد این که زن حایض است با او نزدیکی کند و بعد معلوم شود که حایض نبوده است کفاره ندارد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر مرد به اعتقاد اینکه زن حائض است با او نزدیکی کند و بعدا معلوم شود که حائض نبوده است کفاره ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده ، روزه اش باطل نمی شود.
- [آیت الله بروجردی] اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزهاش باطل نمیشود.
- [آیت الله خوئی] اگر مرد به اعتقاد زن حائض است با او نزدیکی کند و بعداً معلوم شود که حائض نبوده است کفاره ندارد.