نکته ای که در این ارتباط باید به آن اشاره داشت این است که رابطه میان دنیا و آخرت رابطه‌ای تنگاتنگ است. بنابراین جزایی که در آخرت رخ میدهد، جزایی تازه نیست، بلکه آنچه درآخرت واقع می‌شود، کشف حقایق اعمال انسان در این دنیا است. بنابراین جزاهای رفتاری انسان ابتدا در این دنیا واقع می‌شود، و آنگاه باطنش درآن دنیا که روز کشف اسرار و بواطن است،
مجازات‌ها بر سه گونه است:
1. مجازات قراردادی،
2. مجازاتی که با گناه رابطه تکوینی و طبیعی دارد،
3. مجازاتی که تجسم خود گناه است.
مجازات‌های اخروی، ویژگی‌های مجازات‌های قراردادی (مانند تنبیه، عبرت، تربیت و...) را ندارد؛ زیرا آخرت جای عمل نیست، بلکه جای حساب است. مجازات‌های اخروی صدای نجوا و نیایش بنده را بشنود. پس از تأخیر استجابت نباید چندان نگران و ناامید شد. علی(ع) که می‌فرماید: (عمل صالح کشت آخرت است).نهج‌البلاغه، خطبه 22.در این گونه مجازات‌ها، تناسب بین عمل و نتیجه، از لحاظ کمی شرط نیست؛ چنان که یک لحظه غفلت در رانندگی، نقص عضو همیشگی به دنبال خواهد داشت. و یا اینکه مجازات‌های اخروی، تجسّم خود گناه است که پاره‌ای دیگر از آیات و روایات بر این حقیقت تأکید دارند. که با این بیان دیگر جایی برای سوال مذکور باقی نمی ماند. زیرا وقتی عقاب و ثواب همان تجسم عمل باشد دیگر جدا یا با هم بودن معنی ندارد.
امام صادق(ع) در جواب پرسشی درباره خلود در بهشت و جهنّم می‌فرماید: (علت همیشه بودن دوزخیان در دوزخ، این است که تصمیم آنان این بوده که هر گاه در دنیا جاودانه بمانند، خدا را نافرمانی کنند و جهت همیشه بودن بهشتیان در بهشت نیز این است که تصمیم آنان این بوده که هرگاه در این دنیا جاودانه بمانند، اطاعت خدا کنند. پس تصمیم‌های این دو گروه، آنان را بهشتی دائم و دوزخی همیشگی کرده است).بحارالانوار، ج 8، ص 347.
www.morsalat.com
