چرا انسانهای گناهکار به جهنم می روند این سرنوشت آنان بوده که خداوند تعیین کرده است؟

رسیدگی به اعمال نیک و زشت، و مجازات افراد خطا کار و ستمگر، خود از مسایل مهم بحث عدل خداوند رحمان است. و اصولاً یکی از دلایلی که برای اثبات معاد و قیامت مطرح می گردد، این است که چون خداوند عادل است، اعمال بشر را بدون محاسبه و پاداش و کیفر نمی گذارد.
امیرالمؤمنین علی? می فرماید : "ممکن است خداوند ستمگر را مهلت دهد، ولی هرگز او را بی کیفر رها نمی کند؛‌ او بر سر راه ستمگر کمین کرده، و همچون استخوانی که در گلو گیر کند، راه را بر او می بندد." (1)
تمام هدایتها و ضلاتهایی که در این جهان نصیب انسان می گردد، به حکم اختیار و اراده ای است که دارد، و به خاطر مقدمات و اعمالی است که قبلاً از او سر زده، و بدنبال این اعمال مستحق هدایت و یا گمراهی می گردد. آیات قرآن پر است از دلایل اختیار و آزادی ارادة انسان. و اصولاً امتیاز انسان از جانداران، همین مسأله مهم است؛ ‌و اگر آزادی و اختیار انسان از او گرفته شود، در حقیقت انسانیت او از او گرفته شده است. کار خداوند تنها دعوت به مسیر حق، و نشان دادن راه راست، و آگاه کردن است.
قرآن می فرماید : "إنَّ عَلَیْنا لَلْهُدی" (2) یعنی "بر ما نشان دادن راه است."
در مورد پیامبر( می فرماید : "إنَّما اَنْتَ مُذَکِّر لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِر" (3) یعنی "ای پیامبر، تو فقط یادآوری کننده هستی، نه اجبار کننده."
بنابراین انسان سرنوشت خاصی که از پیش تعیین شده باشد، ندارد؛ بلکه عامل سازندة سرنوشت زندگی هر کس، خود اوست.
دگرگونیهایی که انسان در روش، اخلاق، فکر، روح و اعمال خود، با اراده و اختیار خودش بوجود می آورد، در واقع سرنوشت او را رقم می زند؛ نه اینکه خداوند از پیش، سرنوشت هر کس را تعیین کرده باشد.
امام صادق( می فرماید : "خداوند هیچ نعمتی را که به بنده ای بخشیده، از او نمی گیرد، مگر اینکه گناهی از او سر زنده باشد، که به خاطر آن مستحق سلب آن نعمت می گردد." (4)
قرآن کریم دربارة عاقبت مشرکان و آل فرعون می فرماید :
"کَدَأب آل فرعون والذینَ مِن قبلهم کفروا بآیات الله فَاخذهم اللهُ بذُنوبهم إن الله قویٌ شدیدُ العقاب. ذلک باَنَّ الله لم یَکُ مغیّراً نعمةً انعمها علی قوم حتی یُغیِّروا ما بانفسهم و اَنَّ اللهَ سمیعٌ علیم" (5)
"حال این مشرکان مانند حال نزدیکان فرعون، و کسانی است که پیش از آنها بودند؛ آنها آیات خدا را انکار کردند، خداوند هم آنان را به گناهانشان کیفر داد. خداوند قوی، و کیفرش شدید است. این به خاطر آن است که خداوند، هیچ نعمتی را که به گروهی داده، تغییر نمی دهد. جز آنکه آنها خودشان را تغییر دهند، و خداوند شنوا و داناست."
و نیز در مورد نحوة عملکرد انسان در زندگی می فرماید :
"مَنْ عَمِلَ صالحاً فلنفسه و مَنْ اَساءَ فعلیها و ما رَبُّکَ بفلّام للعَبید" (6)
"کسی که عمل صالحی انجام دهد، نفعش برای خود اوست؛ و هر کس بدی کند، به خویشتن بدی کرده؛ و پروردگارت هرگز به بندگان ستم نمی کند." این آیه شریفه، دلیل روشنی است بر مسأله اختیار و آزادی اراده انسان. و بیانگر این حقیقت می باشد، که خداوند بی جهت کسی را کیفر نمی دهد، و برنامة او عدالت محض است. بنابراین همه افراد، در برابر اعمالشان مسؤلند؛ و نتایج اعمال هر کس، در درجه اول به خود او برمی گردد. و اگر بر خلاف واقع، معتقد باشیم که سرنوشت هر کس از پیش تعیین شده، راه را بر خود بسته ایم. و تمام اعمال خلاف و ستم ستمگران، موجّه می شود. و گناه گنهکاران نیز، توجیه منطقی پیدا می کند. و هر گونه تلاش و کوشش، در جهت هدایت و تربیت انسان، بی حاصل و پوچ به نظر می رسد. آنگاه حتی توبه نیز معنایی ندارد. در حالی که خداوند، مکرّراً انسان را دعوت به توبه و بازگشت به سوی خود می کند.
پی نوشتها:
1. نهج البلاغه، ترجمه مصطفی زمانی، خطبه 96،ص208
2. سوره مبارکة لیل/آیه 12
3. سوره مبارکة غاشیه/ آیه 21
4. اصول کافی، جلد2،ص163
5. سوره مبارکة انفال/آیات 52و53
6. سوره مبارکة فصلت/آیه 46
eporsesh.com