نام چند تن از پیامبران در قرآن آمده است و اسامی آن ها چیست؟

از بیست و شش پیامبر به صراحت در قرآن یاد شده است که عبارتند از:
آدم، نوح، ادریس، صالح، هود، ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یوسف، لوط، یعقوب، موسی، هارون، شعیب، زکریا، یحیی، عیسی، داود، سلیمان، الیاس، الیسع، ذوالکفل، ایوب، یونس، عزیر و محمد علی نبینا و آله علیهم السلام .
در آیات 83 تا 86 سوره ی انعام نام هجده نفر از آن ها آمده است:
(وَ تِلْکَ حُجَّتُنا آتَیْناها إِبْراهِیمَ عَلی قَوْمِهِ نَرْفَعُ دَرَجات مَنْ نَشاءُ إِنَّ رَبَّکَ حَکِیمٌ عَلِیمٌ * وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ کُلاًّ هَدَیْنا وَ نُوحاً هَدَیْنا مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَیْمانَ وَ أَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ مُوسی وَ هارُونَ وَ کَذلِکَ نَجْزِی الُْمحْسِنِینَ * وَ زَکَرِیّا وَ یَحْیی وَ عِیسی وَ إِلْیاسَ کُلٌّ مِنَ الصّالِحِینَ * وَ إِسْماعِیلَ وَ الْیَسَعَ وَ یُونُسَ وَ لُوطاً وَ کلاًّ فَضَّلْنا عَلَی الْعالَمِینَ)؛
و در آیه ی 85 سوره ی انبیا نام ادریس و ذالکفل آمده است:
(وَ إِسْماعِیلَ وَ إِدْرِیسَ وَ ذَا الْکِفْلِ کُلٌّ مِنَ الصّابِرِینَ)؛
و در آیه ی 89 سوره ی هود، به دو پیامبر دیگر (هود و صالح) اشاره شده است:
(وَ یا قَوْمِ لا یَجْرِمَنَّکُمْ شِقاقِی أَنْ یُصِیبَکُمْ مِثْلُ ما أَصابَ قَوْمَ نُوح أَوْ قَوْمَ هُود أَوْ قَوْمَ صالِح)؛
و در آیه ی 36 سوره ی عنکبوت، به حضرت شعیب اشاره شده است:
(وَ إِلی مَدْیَنَ أَخاهُمْ شُعَیْباً)؛
و در آیه ی 30 سوره ی توبه، به عزیر اشاره شده است:
(وَ قالَتِ الْیَهُودُ عُزَیْرٌ ابْنُ اللّهِ)؛
و در آیه ی 33 سوره ی آل عمران آمده است:
(إِنَّ اللّهَ اصْطَفی آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَی الْعالَمِینَ)؛ و در نهایت، در آخرین آیه ی سوره ی فتح، نام پیامبر خاتم(صلی الله علیه وآله)آمده است: (محمدٌ رسول الله) و نیز در آیه ی 144 آل عمران و آیه ی 40 احزاب و آیه ی 2 محمد.
افزون بر این بیست و شش پیامبر، پیامبران دیگری نیز هستند که در قرآن، بدون ذکر نام، به بخشی از داستان زندگی شان اشاره شده و از روایات موجود، نام و سایر ویژگی های آن ها استخراج و یا استنباط شده است؛ مانند: اشموئیل[1] که در آیه ی 247 سوره بقره این چنین از او یاد شده است: (وَ قالَ لَهُمْ نَبِیُّهُمْ...)؛ پیامبر آن ها به آن ها گفت... .
و در آیه ی 60 سوره ی کهف درباره ی (یوشع) چنین آمده است: (و إذ قال موسی لِفتاه؛ هنگامی که موسی به هم سفر و کمک کار خود گفت) که به اعتقاد بسیاری از مفسران، منظور در این جا یوشع بن نون است.
و (ارمیا) یا (حزقیل) که در آیه ی 259 بقره، درباره ی او می خوانیم: (أَوْ کَالَّذِی مَرَّ عَلی قَرْیَة...)؛ یا مانند کسی که بر قریه ای عبور کرد...؛ هر چند بعضی او را (عزیر) یا (خضر) می دانند، ولی در روایت امام باقر(علیه السلام) نام او (ارمیا) آمده است.
و (خضر) که در آیه های متعددی از سوره ی کهف از جمله آیه ی 65 از او یاد شده است: (عَبْداً مِنْ عِبادِنا)؛ بنده ای از بندگان ما؛ بر اساس قول مشهور، او نیز از پیامبران الهی بوده است و در آیات سوره ی کهف، قراین متعددی نیز بر این مطلب وجود دارد.
و سه فرستاده عیسی(علیه السلام) به انطاکیه، در آیه ی: (إِذْ أَرْسَلْنا إِلَیْهِمُ اثْنَیْنِ فَکَذَّبُوهُما فَعَزَّزْنا بِثالِث فَقالُوا إِنّا إِلَیْکُمْ مُرْسَلُونَ)[2].
برخی دو فرستاده اول را شمعون و یوحنا و سومی را پولس معرفی کرده اند[3]، ولی زمخشری و برخی دیگر، نام سومی را شمعون ذکر کرده اند.[4]
گفتنی است: تعدادی از پیامبران دارای دو نام بوده اند که هر دو نام برخی از آن ها در قرآن آمده است. روزی حضرت علی(علیه السلام) در مسجد جامع کوفه نشسته بود، مردی از اهل شام وارد شد و پرسش هایی را مطرح کرد؛ از جمله: آن شش پیامبری که هر کدام دو نام داشته اند، چه کسانی هستند؟
حضرت در پاسخ فرمودند: یوشع بن نون که ذوالکفل بود، یعقوب که اسرائیل بود، خضر که حلقیا -ملقیا، ملیقا- بود، یونس که ذوالنون بود، عیسی که مسیح بود، و محمد که احمد بود، صلوات الله علیهم اجمعین.[5]
منابعی برای آگاهی بیشتر:
1. اسوه های قرآنی و شیوه های تبلیغی آنان، ص 7679.
2. پیام قرآن، ج7، ص385360.
پی نوشتها:
[1]. برخی نام او را (یوشع) و برخی (شمعون) دانسته اند، ولی مشهور میان مفسران، همان (اشموئیل) پیامبر دوران طالوت است. (مجمع البیان، ج 1 و 2، ص 350.)
[2]. یس، 14.
[3]. اعلام القرآن، ص 716.
[4]. الکشاف، ج 3، ص 282.
[5]. الخصال، ص322.
منبع: پرسش ها و پاسخ هایی پیرامون نبوت و رسالت، فاضل عرفان، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه (1383).