اعتقاد به ولایت اهل بیت(علیهم السلام) چه اثری برای انسان ها در حین مرگ و لحظات آخر عمر او دارد؟

علاوه بر استقبال ملائکة الله از مؤمن که همراه با نزول رحمت الهی است، نعمت دیگری نصیب مؤمن می شود که آن دیدار اولیای الهی است.
مؤمن در واپسین لحظات عمر خود (قبل از این که قالب تهی کند) اولیای دین را ملاقات می کند و این برای او افتخار و شرافتی بس عظیم است و باعث تسکین روح او در لحظات سخت جان دادن می شود. در حقیقت این دیدار نتیجه ی همان پذیرش ولایت و ارتباط محبّتی است که بین مؤمن با امامش برقرار بوده است. مؤمنی که خود را تحت ولایت امامان معصوم(علیهم السلام) می داند و بر این باور است که تولّی با دوستان آنها و تبّری با دشمنانشان در رشد و تعالی کمالات او مؤثر است، ارتباط قلبی و محبّتی با امام پیدا می کند و تمام اعمالش بر محور همان محبّت و ولایت می چرخد و همین عقیده در حین مرگ او، به صورت دیدار و ملاقات با امامان معصوم(علیهم السلام)ظهور پیدا می کند.
امام صادق(علیه السلام) می فرماید:
هنگامی که بین مؤمن و بین قدرت برگفتن حایل شود، یعنی نتواند سخن بگوید (یعنی در آستانه ی مرگ و جان سپردن باشد) پیامبر خدا(صلی الله علیه وآله) و کسانی که خدا بخواهد کنار او می آیند، رسول خدا(صلی الله علیه وآله) سمت راست شخص و دیگران به جانب چپ او می نشینند؛ رسول خدا(صلی الله علیه وآله) شروع به سخن می کند و می فرماید: آنچه امیدوارش بودی اکنون روبه روی توست (دیدار پیامبر(صلی الله علیه وآله) و ائمه(علیهم السلام)) و امّا آنچه از آن می ترسیدی (کیفر) از آن ایمن هستی. سپس دری از بهشت برایش گشوده می شود و رسول خدا(صلی الله علیه وآله)می فرماید: این منزل تو در بهشت است. اگر خواستی تو را به دنیا بازمی گردانیم که در آن جا طلا و نقره است. محتضر در این هنگام می گوید: مرا نیازی به دنیا نیست... .[1]
با دقّت در این روایت در می یابیم که دیدار رسول الله(صلی الله علیه وآله) و امامان معصوم(علیهم السلام) برای مؤمن چنان لذت بخش است که به پیشنهاد برگشتن به دنیا جواب ردّ می دهد. این مربوط به مؤمنانی است که در مسیر ولایت ائمه ی هدی(علیهم السلام)گام برداشته و تحت ولایت آنها تربیت شده و در تمام مراحل زندگی، دین خدا را بر دنیا مقدّم داشته اند.
در روایت دیگری تصریح به حضور ائمه(علیهم السلام) دارد و نام آن حضرات را می برد.
در کافی از قول سدیر صیرفی آمده است که به ابی عبدالله (امام جعفرصادق)(علیه السلام) عرض کردم:
ای پسر رسول خدا، فدایت شوم، آیا مؤمن از قبض روحش اکراه دارد؟
حضرت فرمودند:
به خدا قسم، نه، آن هنگام که ملک الموت برای قبض روحش در می رسد، او (ابتدائاً) اظهار ناراحتی می کند، ملک الموت به وی می گوید: ای ولیّ خدا ناراحت نباش. قسم به خدایی که مبعوث کننده ی محمد(صلی الله علیه وآله)است، برای تو از پدری مهربان نیز مهربان تریم؛ دیدگانت را بگشای و بنگر. سپس حضرت رسول(صلی الله علیه وآله)، امیرالمؤمنین، حسن و حسین و فرزندانِ امام آنان(علیهم السلام) برای شخص مجسّم می گردند. در این هنگام ملک الموت می گوید: این رسول خدا(صلی الله علیه وآله)، امیرالمؤمنین (علیه السلام)، حسن و حسین و ائمه(علیهم السلام) هستند که هم نشینان تواند. محتضر دیدگانش را می گشاید و نداگری از جانب حق او را می خواند و می گوید: ای نفسی که به محمد واهل بیتش آرامش یافتی بازگرد به سوی پروردگارت در حالی که ولایت ائمه را پذیرفته و بدان خرسندی و مرضیّ خدای سبحانی؛ پس داخل شو در زمره ی بندگانم و داخل شو در بهشتی که مهیّا ساخته ام؛ (فَادْخُلِی فِی عِبَدِی وَ ادْخُلِی جَنَّتِی).در این لحظه برای مؤمن هیچ امری دوست داشتنی تر از خلاصی روح و لحوق به منادی نیست.[2]
تا این جا سخن از مؤمنان راستین بود که در مسیر حق ثابت قدم بودند؛ امّا آیا دشمنان اهل بیت(علیهم السلام) هم در هنگام مرگ، آن حضرات را ملاقات می کنند؟
بنا به روایاتی که ذکر خواهیم کرد، دشمنان امامان معصوم(علیهم السلام) نیز در هنگام جان دادن آنها را ملاقات خواهند کرد ولی دیدار با این ها بسیار متفاوت است. این ها در حالی ائمه ی اطهار(علیهم السلام) را دیدار می کنند که مورد غضب آن ذوات مقدس اند و همین باعث عذاب و شکنجه ی آنها هم خواهد بود.
امام صادق(علیه السلام) می فرماید:
کسی از دوستان ما که دشمنان ما را دشمن دارد نخواهد مرد جز این که رسول خدا(صلی الله علیه وآله)، امیرالمؤمنین، امام حسن و امام حسین(علیهم السلام) در حال احتضار کنار او می آیند و به او نوید بهشت می دهند و اگر کسی ما را دوست نداشته باشد آن ذوات مقدس را به حالتی که دشمن او باشند خواهد دید.[3]
در حدیث دیگری آمده است: هر مؤمن و منافقی، در هنگام مرگ حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام)را خواهد دید.
حدیثی از امیرالمؤمنین نقل شده که:
هان هیچ یک از دوست داران من نخواهد مُرد مگر این که مرا در جایی که بدان شوق دارد، بیابد و هیچ یک از دشمنان من نخواهد مرد مگر این که مرا در جایی که از آن اکراه دارد، بیابد.[4]
پی نوشتها:
[1]. ر.ک: عبدالله جوادی آملی، معاد در قرآن، ج 4، ص 200، و شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 6، ص 196.
[2]. ر.ک: محمد حسین طباطبایی، انسان از آغاز تا انجام، ص 73، و المیزان، ج 20، ص 287 288، و کلینی، فروع کافی، ج 3، ص 127، حدیث 2.
[3]. ر.ک: عبدالله جوادی آملی، معاد در قرآن، ج 4، ص 201.
[4]. ر.ک: محمد حسین طباطبایی، انسان از آغاز تا انجام، ص 74، و علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 6، ص 188. حدیث 25.
منبع: مرگ، واقعیت ناشناخته، محسن میرزاپور، نشر انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1383).