مسلما آنچه در ابتدا به نظر می رسد این است که شک در دین ، بد بوده و نشانه سیاهی قلب است ؛ زیرا هدف این است که انسان به یقین برسد. ایمان بایستی تواءم با یقین باشد ولی شک و شبهه در جایی که دالان و معبر خوبی برای رسیدن به ایمان و یقین باشد پسندیده است . ایمان چیزی است که انسان باید به آن دسترسی پیدا کند ، اما این ایمان از همان ابتدا در انسان وجود ندارد ، زیرا تا شک نکند به یقین نمی رسد. قرآن می خواهد که در اعتقادات وراثتی انسان شک ایجاد کند تا او را به یقین برساند. لذا می فرماید:اءولو کان آباؤ هم لا یعقلون شیئا و لا یهتدون(1) ؛((آیا بایست آنها تابع پدران باشند در صورتی که آنها بی عقل و نادان بودند.)) شهید مطهری می فرماید:((... اگر این تشکیکات وارد جامعه نشود خطر است . اگر وارد نشود کم کم مردم آن حالت دینی شان رو به تحجر ، و نه تحجر که رو به عفونت می رود. درست مثل آب کاملا صافی که آن را در حوض قرار می دهیم و اگر مدتی بماند می گندد. اگر در مردم یک حالت آرامشی باشد و بر معتقدات دین و مذهبی تازیانه شک نخورد در آن صورت عوام پیشتاز آن معتقدات می شوند. وقتی عوام پیشتاز بشوند دائم از خودشان چیزی می سازند ...)). (2) ولی برخی شک ها نوعی بیماری است ، مانند وسوسه ، شک کثیرالشک در نماز ، وضو و سایر عبادات و طهارت و نجاست . این گونه شک ها و شبهه ها نوعی بیماری و مرض است . زیاد شک کردن نوعی بیماری است . پی نوشتها: 1- سوره بقره ، آیه 170. 2- فصلنامه مطهر ، شماره صفر ، ص 34 و 35. منبع :موعود شناسی وپاسخ به شبهات، نویسنده: علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران
مسلما آنچه در ابتدا به نظر می رسد این است که شک در دین ، بد بوده و نشانه سیاهی قلب است ؛ زیرا هدف این است که انسان به یقین برسد. ایمان بایستی تواءم با یقین باشد ولی شک و شبهه در جایی که دالان و معبر خوبی برای رسیدن به ایمان و یقین باشد پسندیده است . ایمان چیزی است که انسان باید به آن دسترسی پیدا کند ، اما این ایمان از همان ابتدا در انسان وجود ندارد ، زیرا تا شک نکند به یقین نمی رسد. قرآن می خواهد که در اعتقادات وراثتی انسان شک ایجاد کند تا او را به یقین برساند. لذا می فرماید:اءولو کان آباؤ هم لا یعقلون شیئا و لا یهتدون(1) ؛((آیا بایست آنها تابع پدران باشند در صورتی که آنها بی عقل و نادان بودند.))
شهید مطهری می فرماید:((... اگر این تشکیکات وارد جامعه نشود خطر است . اگر وارد نشود کم کم مردم آن حالت دینی شان رو به تحجر ، و نه تحجر که رو به عفونت می رود. درست مثل آب کاملا صافی که آن را در حوض قرار می دهیم و اگر مدتی بماند می گندد. اگر در مردم یک حالت آرامشی باشد و بر معتقدات دین و مذهبی تازیانه شک نخورد در آن صورت عوام پیشتاز آن معتقدات می شوند. وقتی عوام پیشتاز بشوند دائم از خودشان چیزی می سازند ...)). (2)
ولی برخی شک ها نوعی بیماری است ، مانند وسوسه ، شک کثیرالشک در نماز ، وضو و سایر عبادات و طهارت و نجاست . این گونه شک ها و شبهه ها نوعی بیماری و مرض است . زیاد شک کردن نوعی بیماری است .
پی نوشتها:
1- سوره بقره ، آیه 170.
2- فصلنامه مطهر ، شماره صفر ، ص 34 و 35.
منبع :موعود شناسی وپاسخ به شبهات، نویسنده: علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران
- [سایر] چرا در قرآن بعضی از مسائل بارها تکرار شده و به بعضی از مسائل مهم اعتقادی اشاره نشده است ؟
- [سایر] چرا در قرآن بعضی از مسایل بارها تکرار شده و به بعضی از مسایل مهم اعتقادی اشاره نشده است ؟
- [سایر] اهل سنت قائلند که اگر حدیث جابر صحیح باشد پیامبر اکرم(ص) یک حکومت ظالمانه ایجاد کرده چون حق رای از مردم گرفته شده. پاسخ این شبهه چیست؟
- [سایر] سلام لطفا کتاب خوبی در مورد پاسخ به سؤالات اعتقادی کودکان، هم چنین درباره اینکه مسائل اعتقادی را چگونه برای آنها شرح بدهیم، به من معرفی کنید.
- [سایر] امروزه در میان نسل جوان، پرسش ها و تردیدهایی درباره مسائل دینی ایجاد شده است. آیا این گونه شک ها و تردیدها خطرناک است؟
- [سایر] من تا به حال در مسائل اعتقادی از شخصی تقلید نکردهام، وظیفه من چیست؟
- [سایر] با توجه به تحقیقی بودن اصول دین، بنده نسبت به مسائل اعتقادی دچار شک و تردید شدهام و این موضوع مرا در انجام اعمال عبادی به وسواس انداخته است، مرا راهنمایی کنید.
- [سایر] شبهه: محدودیتها (در مورد لباس) باعث شکستن حرمت افراد و ایجاد عقده و حسرت میگردد؟[1]
- [سایر] شبهه: قرآن که فرهنگ اعتقادی و اجتماعی و حقوقی و...اعراب را امضا یا اصلاح کرد، نشانه متأثر شدن از فرهنگ زمانه نیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن انسان یا غیر او، تقاضای تعلیم مسائل اعتقادی و احکام شرعی را نمایند، آیا تعلیم دادن، واجب است؟
- [آیت الله بهجت] اگر در صحیح بودن چیزی شک کند، مثلاً تکبیرة الاحرام گفت یا حمد خواند و یا آیه ای را خواند و شک کرد صحیح گفته یا نه، نباید به شک خود اعتناکند.
- [آیت الله بهجت] اگر در صحیح بودن چیزی شک کند، مثلاً تکبیرةالاحرام گفت یا حمد خواند و یا آیهای را خواند و شک کرد صحیح گفته یا نه، نباید به شک خود اعتنا کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بعد از گفتن تکبیرةالاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه، به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله بهجت] سفیه و کسی که مفلّس است، یعنی ورشکست شده، نذری که مربوط به مسائل مالی باشد از آنان صحیح نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه شک کند غسل کرده یا نه،باید غسل کند ولی اگر بعد از غسل شک کند غسل او صحیح بوده یا نه، اعتنا به شک نکند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر میداند چیزی به اعضای وضو چسبیده ولی شک دارد که از رسیدن آب جلوگیری میکند یا نه، باید آن را برطرف کند، یا آب را به زیر آن برساند. لازم به ذکر است که معیار در شک در وجود مانع یا مانع بودن چیزی که در محل وضو است، متعارف مردم میباشد، پس اگر متعارف مردم در جایی شک نمیکنند ولی برای کسی شک ایجاد شود، به شک خود اعتنا نمیکند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده، باید مسائل نماز را بخوبی بداند و قرائت او صحیح باشد.
- [آیت الله بهجت] شک هایی که نباید به آنها اعتنا کرد از این قرار است : 1 شک در چیزی که محل بجا آوردن آن گذشته است ، مثل آن که در رکوع شک کند که حمد را خوانده یا نه . 2 شک بعد از سلام نماز . 3 شک بعد از گذشتن وقت نماز . 4 شک کثیر الشک ، یعنی کسی که زیاد شک می کند . 5 شک امام در شماره رکعت های نماز، در صورتی که مأموم شماره آنها را بداند و همچنین شک مأموم در صورتی که امام شماره رکعت های نماز را بداند . 6 شک در نماز مستحبی . و تفصیل هریک از این شش مورد در مسائل بعدی بیان خواهد شد .
- [آیت الله بهجت] شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد از این قرار است: 1 شک در چیزی که محل بهجا آوردن آن گذشته است، مثل آنکه در رکوع شک کند که حمد را خوانده یا نه؛ 2 شک بعد از سلام نماز؛ 3 شک بعد از گذشتن وقت نماز؛ 4 شک کثیرالشک، یعنی کسی که زیاد شک میکند؛ 5 شک امام در شماره رکعتهای نماز، در صورتی که مأموم شماره آنها را بداند و همچنین شک مأموم در صورتی که امام شماره رکعتهای نماز را بداند؛ 6 شک در نماز مستحبی. و تفصیل هر یک از این شش مورد در مسائل بعدی بیان خواهد شد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شک کند که به اندازه ختنه گاه داخل شده یا نه روزه او صحیح است، و کسی هم که مقدار ختنه گاهش قطع شده اگر شک کند که دخول شده یا نه روزه او صحیح است. 4 استمناء