در روایات شیعه(1) آمده است که قضاوت و داوری امام مهدی علیه السلام همانند قضاوت و داوری پیامبر خدا داوود علیه السلام است، حال به شرح این موضوع می‌پردازیم:
در حدیثی آمده رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند:
(إنّما أقضی بینکم بالبیّنات والأیمان، وبعضکم ألحن بحجّته من بعض، وأیّما رجل قطعت له قطعةً فإنّما أقطع له قطعة من نار(2)؛ من در میان شما تنها از روی بیّنه و سوگند، قضاوت می‌کنم. برخی از شما در آوردن بینه و حجّت ظاهری از دیگران تواناتر و چیره دست‌تر هستند و هر کدام از شما که بدین وسیله چیزی از مال دیگری را برای او جدا سازم در واقع پاره‌ای از آتش را برایش جدا نموده‌ام.)
در شرح این روایت باید گفت:
هر گاه دو نفر بر سر مالکیت یک چیزی با هم اختلاف می‌کردند به نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌رفتند و ایشان از شاکی درخواست دلیل و بینه می کرد؛ حال اگر شاکی، بینه ای اقامه می کرد، رسول خدا صلی الله علیه وآله آن چیز را از طرف مقابل می گرفت و به شاکی می داد.
به عبارت دیگر، مبنای قضاوت ایشان بر اساس بینه و دلیل ظاهری، استوار بود. رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید: (من تنها از روی دلیل و بینه میان شما قضاوت می کنم، امّا اگر بینه شاکی، کذب باشد و از این طریق، چیزی را تصاحب نماید، باید بداند که پاره‌ای از آتش جهنم را از آنِ خود کرده است).
معنای سخن رسول خدا صلی الله علیه و آله این است: وظیفه‌ی من قضاوت بر اساس بینه و دلیل ظاهری است، اما اگر شاکی بداند که چیز مورد اختلاف از آنِ او نیست، نباید آن را بگیرد.
بنابراین، داوری و قضاوت اسلامی در مورد اختلافات مردم چه در زمان پیامبر و چه بعد از ایشان، بر پایه‌ی قواعد و اصول مورد اتّفاق، صورت می‌گیرد و این قواعد از حدّ ادلّه‌ی عادی و مرسوم ظاهری، فراتر نمی‌رود.
در حالی که امام مهدی علیه السلام پس از ظهور، بر طبق این قواعد و احکام ظاهری حکم نمی‌کند و تنها بر اساس واقعیت بیرونی در میان مردم، قضاوت می‌کند.
برای مثال، اگر ایشان ملاحظه نماید که فلان کتاب از آنِ (زید) است و شخص دیگری به نام (عَمْرو) آن را تصاحب کرده، کتاب مذکور را می‌گیرد و به وی بازمی‌گرداند و هر گاه مشاهده نماید که شخصی در خانه‌ی فردی دیگر، منزل گزیده است، آن را از او می‌گیرد و به صاحب اصلی خانه، بازمی‌گرداند، گرچه این غاصب، ادله‌ی محکمه پسند ظاهری نیز در اختیار داشته باشد.
بنابراین، در پرتو حکومت امام زمان علیه السلام بر اساس واقعیت امر، عمل می‌شود و کلیه‌ی حقوق به صاحبان آن بازمی‌گردد.
پی‌نوشت‌ها:
1- بصائر الدرجات: 259، کتاب الغیبة، نعمانی: 314، بحار الأنوار: 52 / 319.
2- الکافی: 7 / 414، حدیث 1، با اندکی اختلاف در الفاظ.
منبع: موعود آسمانی (پژوهشی در امامت حضرت امام مهدی علیه السلام از دیدگاه مسلمانان)، آیت الله سیّدعلی حسینی میلانی، قم: الحقایق، چاپ اول (1390)
