امام زمان (عج) درباره توجه به شک و تردید چه هشداری به شیعیان داده‌اند؟

شرح پرسش:
لطفا این حدیث را شرح دهید. امام زمان(علیه السلام) می فرمایند: (لا تَشُکَنَّ، فَوَدَّ الشَّیْطانُ أَنَّکَ شَکَکْتَ؛ هرگز شک به خود راه مده؛ زیرا شیطان دوست دارد که تو شک کنی.)[1]

شرح حدیث:
شیخ کلینی(رحمه الله)، به سند خود از حسن بن نضر، نقل می کند: هنگامی که وارد منزل امام عسکری(علیه السلام) شدم، شخص سیاهی را دیدم که ایستاده است. او به من گفت: (تو حسن بن نضر هستی؟) گفتم: (آری.) گفت: (داخل شو.) پس داخل خانه شدم و سپس اتاقی را دیدم که بر درِ آن پرده ای آویزان شده بود. از داخل اتاق ندایی شنیدم که فرمود:
ای حسن بن نضر! خدا را بر آن چه بر تو منّت گذاشته شکرگزار باش و حمد کن، و هرگز شکّی به خود راه مده؛ زیرا شیطان دوست دارد که تو شک کنی ....
از آن جا که حسن بن نضر و جماعتی دیگر از شیعیان، در امر وکلا و دیگر امور شک کرده بودند، و در امر امامت و رهبری جامعه که از مسائل اعتقادی است شک، موجب فساد دین خواهد شد، امام(علیه السلام) او را از شک و تردید برحذر می دارد.
از این حدیث شریف چند نکته استفاده می شود:

1. از آن جا که امام(علیه السلام) خبر از باطن حسن بن نضر می دهد، می فهمیم که آن حضرت علم غیب می داند.

2. امام(علیه السلام) اگر چه در غیبت به سر می برد، به فکر شیعیان خود است و آنان را از حیرت و ضلالت و گرفتاری ها نجات می دهد.

3. شک در امور اعتقادی، زیان فراوان دارد؛ زیرا منشأ همه ی بی بندوباری ها، نداشتن یقین و باور دینی است. ما باید ایمان خود و دیگران را تقویت کنیم و در صورت القای شبهات، پاسخ گوی آن ها باشیم.

4. یکی از راه های نفوذ شیطان، ایجاد شک و تردید در باورهای عقیدتی مردم است، و طبق این حدیث، شیطان این حالت انسان را بسیار دوست دارد.

5. انسان باید شک و تردید را از خود و افراد جامعه دور سازد. همان گونه که امام زمان(علیه السلام) درصدد برآمدند تا شک را از حسن بن نضر و جماعت شیعه برطرف کنند. قرآن کریم، در پانزده مورد، شک را مذمّت، و شک کننده را به تفکّر دعوت کرده است. نتیجه ی تفکّر، زوال شک ورسیدن به یقین است.

پی نوشت:
[1]. کافی، ج1، ص518، ح4 ؛ بحارالأنوار، ج51، ص309، ح25.

منبع: شرح چهل حدیث از حضرت مهدی(علیه السلام)، علی اصغر رضوانی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1382).