حافظ محمد بن یوسف گنجی شافعی، بعد از آن که این روایت نبوی را از ابن عباس روایت نموده است که: (امتی که من در اول و عیسی در آخر و مهدی در وسط آن‌ها باشیم، هرگز به هلاکت نمی‌افتند).
در توضیح آن چنین می‌نویسد: این که می‌فرماید: حضرت عیسی(ع) در آخر آن است، مقصود این نیست که حضرت عیسی(ع) بعد از حضرت مهدی(عج) می‌ماند، زیرا به دلایلی این صحیح نیست. اول این که پیغمبر اکرم(ص) فرمود: بعد از مهدی(ع) زندگی لذت و خیر ندارد. دوم این که حضرت مهدی(عج) امام آخرالزمان است، و در هیچ یک از احادیث، بعد از او امام دیگری ذکر نشده است و ممکن نیست که مردم بعد از حضرت مهدی(عج) بدون امام باشند.
پس اگر گفته شود که بعد از او حضرت عیسی(ع) امام امت است، با گفتۀ پیغمبر(ص) که می‌فرماید: (بعد از مهدی خیری در زندگی نیست) نمی‌سازد، زیرا اگر حضرت عیسی(ع) در میان قومی باشد، معنی ندارد که خیر از میان آن‌ها برود، و اگر گفته شود که حضرت‌عیسی(ع) به‌عنوان نیابت حضرت مهدی(عج) می‌ماند، مقام پیامبری وی با نیابت امام وفق نمی‌دهد؛ و اگر بگویند: که مستقلاً بر مردم امامت خواهد کرد، باز هم صحیح نیست، زیرا این توهم برای عوام امت اسلامی پیش می‌آید که دین اسلام به آیین مسیحیت انتقال یابد، و این کفر است!
پس لازم است که روایت را درست معنی کنیم. به نظر من معنی روایت این است که پیغمر(ص) می‌فرماید: (نخستین دعوت‌کنندۀ به اسلام من هستم و مهدی در وسط و عیسی در آخر آن خواهد بود.) و نیز ممکن است مقصود ا (وَالمَهدیُّ فی وَسَطِها) این باشد که حضرت مهدی(عج) بهترین امت اسلام است، زیرا او امام این امت می‌باشد و بعد از ظهور او، حضرت عیسی(ع) از آسمان فرود آمده و او را تصدیق کرده و به وی کمک و مساعدت نموده صحت ادعای امام را برای مردم اثبات می‌کند. بنابراین، مطابق روایت مزبور، حضرت عیسی(ع) آخرین مصدق موعود(ع) است.(1)
و شاید مراد این باشد که: آمدن حضرت مهدی(عج) قبل از نزول حضرت عیسی(ع) است. بنابراین حضرت مهدی(عج) در وسط خواهد بود؛ و منظور از وسط ماقبل آخر است و وسط حقیقی نیست. چون حضرت عیسی(ع) بعد از حضرت‌مهدی(عج) می‌آید، در آخر خواهد بود و بودن وی با حضرت مهدی(عج) منافاتی ندارد. پس در این روایت دلیلی نیست که حضرت عیسی(ع) بعد از حضرت مهدی(عج) می‌ماند.
پی‌نوشت:
1. کفایة‌الطالب، به ضمیمه البیان، گنجی شافعی، ص 508.
منبع: پورتال جامع مهدویت
